जागतिक नियम-आधारित व्यवस्थेत सध्याच्या अशांततेदरम्यान भारताची सागरी सुरक्षा मजबूत करणे आणि त्याची आक्रमक तसेच संरक्षणात्मक क्षमता बळकट करण्याच्या महत्त्वपूर्ण महत्त्वावर संरक्षणमंत्री सिंह यांनी भर दिला आहे. 2024 हे ‘नौदल नागरी वर्ष’ म्हणून साजरे करत असताना 17 जानेवारी रोजी नवी दिल्लीत झालेल्या एका कार्यक्रमात बोलताना सिंह यांनी तणावपूर्ण भू-राजकीय परिस्थितीत सशस्त्र दलांना भेडसावणाऱ्या वाढत्या गुंतागुंतीवर प्रकाश टाकला आणि देशाच्या धोरणात्मक क्षमतांमध्ये जलद वाढ करण्याचे आवाहन केले.
“मागील दशक संरक्षण आणि सुरक्षेच्या दृष्टीकोनातून अत्यंत अस्थिर होते. जागतिक स्तरावर विविध प्रदेशांमध्ये संघर्ष आणि युद्धे सुरू आहेत. या आव्हानांचा सामना करण्यासाठी आपल्याला आपल्या सुरक्षेसाठी काटेकोर नियोजन, पुरेशी साधने आणि धोरणात्मक अंदाजपत्रक आवश्यक आहे,” असे सिंह म्हणाले. भविष्यातील आव्हानांची तयारी करण्यासाठी सर्व भागधारकांचा समावेश करून आणि बदलत्या काळाच्या मागण्या पूर्ण करण्यासाठी सशस्त्र दल सज्ज असल्याची खात्री करून घेऊन सल्लामसलतीचा दृष्टीकोन स्वीकारण्याचे महत्त्व त्यांनी अधोरेखित केले.
सिंह यांनी सशस्त्र दलातील नागरी कामगारांनी बजावलेल्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेची दखल घेतली आणि त्यांचा उल्लेख ‘गणवेश नसलेले सैनिक’ असा केला. पडद्यामागील त्यांच्या प्रयत्नांमुळे लष्कराला लक्षणीय बळकटी मिळते यावर त्यांनी भर दिला. “देशभक्ती, शौर्य आणि शिस्त ही आपल्या सैनिकांना देशाचे रक्षण करण्यास सक्षम करण्याची गुरुकिल्ली आहे. या मूल्यांनी आपल्या नागरी कामगारांना आपल्या सुरक्षाविषयक पायाभूत सुविधांना बळकटी देण्यासाठी प्रेरित केले पाहिजे,” असे ते म्हणाले. “राष्ट्रीय सेवेच्या व्यापक दृष्टीकोनातून, प्रत्येक जबाबदार नागरिक हा गणवेश नसलेला सैनिक असतो आणि प्रत्येक सैनिक हा गणवेशातील नागरिक असतो,” असेही ते म्हणाले.
हिंद महासागर क्षेत्रात (IOR) भारताची धोरणात्मक स्थिती अधोरेखित करताना संरक्षणमंत्र्यांनी नौदल बळकट करण्याच्या सरकारच्या वचनबद्धतेचा पुनरुच्चार केला. आजच्या सुरक्षा वातावरणात ते आवश्यक असल्याचे त्यांनी सांगितले. माझगाव डॉक लिमिटेडने अलीकडेच स्वदेशी बनावटीच्या आयएनएस सुरत, आयएनएस निलगिरी आणि आयएनएस वाघशीर या तीन युद्धनौका कार्यान्वित केल्या. सिंह यांनी त्यांचे वर्णन संरक्षण उत्पादनात भारताच्या वाढत्या स्वावलंबनाचे प्रतीक म्हणून केले.
“भारताची आर्थिक समृद्धी अंतर्गतपणे सागरी सुरक्षेशी जोडलेली आहे. आपल्या प्रादेशिक पाण्याचे संरक्षण करणे, नौवहन स्वातंत्र्य सुनिश्चित करणे आणि सागरी मार्गांचे – त्यातही आपल्या सागरी महामार्गाचे – संरक्षण करणे याला सर्वोच्च प्राधान्य आहे. प्रमुख नौदल शक्तींनी IORमध्ये त्यांची उपस्थिती कमी केली असली तरी भारतीय नौदलाने विशेषतः एडनचे आखात, लाल समुद्र आणि पूर्व आफ्रिकेजवळच्या भागात, जेथे संभाव्य धोके वाढत आहेत, तेथे आपली दक्षता वाढवली आहे,” असे सिंह म्हणाले.
संरक्षणमंत्र्यांनी सागरी मोहिमांमध्ये सायबर सुरक्षेचे वाढते महत्त्व अधोरेखित केले आणि सायबर धोक्यांकडे दुर्लक्ष केल्याने गंभीर परिणाम होऊ शकतात असा इशाराही दिला. या गंभीर आव्हानाला तोंड देण्यासाठी सशस्त्र दलांमध्ये सायबर सुरक्षेबाबत विशेष जनजागृती मोहीम राबवण्याचे आवाहन त्यांनी यावेळी केले.
भविष्याचा विचार करून, सिंह यांनी नागरी कामगारांना तांत्रिक प्रगतीशी अद्ययावत राहण्याचे आणि 2047 पर्यंत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या विकसित भारताच्या दृष्टीकोनात योगदान देण्यासाठी त्यांची कौशल्ये सतत अद्ययावत करण्याचे आवाहन केले.
टीम भारतशक्ती
