अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी गेल्या आठवड्यात युक्रेनचे अध्यक्ष व्होलोदिमीर झेलेन्स्की यांच्याशी झालेल्या वादावादीनंतर युक्रेनला दिली जाणारी सर्व लष्करी मदत थांबवली आहे, ज्यामुळे एकेकाळच्या मित्रराष्ट्रांमधील संबंध आणखी ताणले गेले आहेत, असे व्हाईट हाऊसच्या अधिकाऱ्याने मंगळवारी सांगितले.
जानेवारीत पदभार स्वीकारल्यानंतर ट्रम्प यांनी युक्रेन आणि रशियाबद्दलचे अमेरिकेचे धोरण बदलल्यानंतर, मॉस्कोबाबत अधिक तडजोडीची भूमिका स्वीकारल्यानंतर आणि शुक्रवारी व्हाईट हाऊसमध्ये झेलेन्स्की यांच्याशी झालेल्या स्फोटक वादावादीनंतर हे पाऊल उचलण्यात आले आहे. शुक्रवारच्या वादावादीत ट्रम्प यांनी रशियाबरोबरच्या युद्धात वॉशिंग्टनच्या पाठिंब्याबद्दल झेलेन्स्की यांनी पुरेशी कृतज्ञता व्यक्त न केल्याबद्दल त्यांच्यावर टीका केली.
शांततेवर लक्ष
‘राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी शांततेवर लक्ष केंद्रित केल्याचे स्पष्ट केले आहे. आमच्या मित्रांनीही त्या ध्येयासाठी वचनबद्ध असणे आवश्यक आहे. सध्या देण्यात येणारी मदत आम्ही थांबवत आहोत आणि आमच्या मदतीचा आढावा घेत आहोत जेणेकरून ती काहीतरी तोडगा काढण्यासाठी फायदेशीर ठरेल,” असे अधिकाऱ्याने सोमवारी नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितले.
मदतीची व्याप्ती आणि किती रक्कम प्रभावित झाली किंवा हा विराम किती काळ टिकेल यावर व्हाईट हाऊसने त्वरित कोणतेही भाष्य केलेले नाही. पेंटागॉन अधिक तपशील देऊ शकले नाही.
झेलेन्स्की यांच्या कार्यालयाने किंवा वॉशिंग्टनमधील युक्रेनियन दूतावासाने प्रतिक्रियेसाठी रॉयटर्सच्या विनंतीला त्वरित प्रतिसाद दिला नाही.
युद्धाचा शेवट “खूप, खूप दूर आहे” असे झेलेन्स्की यांनी म्हटल्याचे उद्धृत करणाऱ्या असोसिएटेड प्रेसच्या वृत्तावर संतप्त प्रतिक्रिया देत झेलेन्स्की यांनी अमेरिकेच्या पाठिंब्याचे अधिक कौतुक केले पाहिजे, असे ट्रम्प यांनी सोमवारी पुन्हा सांगितले.
युक्रेनियन नेत्याच्या नावाचे पर्यायी स्पेलिंग वापरून ट्रम्प यांनी ट्रुथ सोशलवर लिहिले की, “झेलेन्स्की यांनी केलेले हे सर्वात वाईट विधान आहे आणि अमेरिका हे जास्त काळ सहन करणार नाही!”
खनिज करारावर अजून तोडगा नाही
फेडरल बजेटसाठी असणाऱ्या निःपक्षपाती समितीच्या म्हणण्यानुसार, तीन वर्षांपूर्वी रशियाच्या आक्रमणानंतर, अमेरिकन काँग्रेसने युक्रेनसाठी एकूण 175 अब्ज डॉलर्सची मदत मंजूर केली आहे. ट्रम्प प्रशासनाला युक्रेनसाठी अमेरिकन शस्त्रास्त्रांच्या अधिक साठा पुरवण्यासाठी 3.85 अब्ज अमेरिकन डॉलर्स किमतीचा काँग्रेस मान्यताप्राप्त अधिकार मिळाला होता, परंतु वॉशिंग्टन आणि कीव यांच्यातील वाढत्या वादाच्या पार्श्वभूमीवर, त्या मदतीचा वापर होण्याची शक्यता आता आणखी कमी झाली आहे.
सोमवारचे हे पाऊल ट्रम्प यांनी पदभार स्वीकारल्यापासून मदत न करण्याच्या ट्रम्प यांनी घेतलेल्या भूमिकेच्या पलीकडे आहे. याशिवाय बायडेन यांनी मंजूर केलेल्या लष्करी उपकरणांचे वितरण, ज्यात शस्त्रे, क्षेपणास्त्रे आणि इतर प्रणालींचा समावेश आहे, थांबवत असल्याचे दिसून आले.
परंतु ट्रम्प यांनी सोमवारी असेही सुचवले की युक्रेनची खनिजे अमेरिकेच्या गुंतवणुकीसाठी खुली करण्याचा करार कीवशी त्यांची वादावादी झाल्यानंतरही मान्य केला जाऊ शकतो, कारण युरोपियन नेत्यांनी रशिया युक्रेनमध्ये आता युद्धविरामाचे प्रस्ताव मांडले आहेत.
ट्रम्प प्रशासन खनिज कराराकडे युक्रेनला तीन वर्षांपूर्वी रशियाने आक्रमण केल्यापासून आर्थिक आणि लष्करी मदतीसाठी दिलेल्या कोट्यवधी डॉलर्सपैकी काही परत मिळवण्याचा अमेरिकेचा मार्ग म्हणून पाहते.
हा करार संपुष्टात आला आहे का, असे सोमवारी विचारले असता, व्हाईट हाऊसमध्ये ट्रम्प म्हणालेः “नाही, मला तसे वाटत नाही.”
ट्रम्प यांनी याचे वर्णन ‘आमच्यासाठी मोठा सौदा’ असे केले आणि मंगळवारी रात्री ते काँग्रेसच्या संयुक्त अधिवेशनाला संबोधित करतील तेव्हा परिस्थितीची अद्ययावत माहिती देतील असे सांगितले.
सुरक्षेची हमी
फॉक्स न्यूजला दिलेल्या मुलाखतीत उपाध्यक्ष जे. डी. व्हान्स यांनी झेलेन्स्की यांना खनिज करार स्वीकारण्यास सांगितले.
“जर तुम्हाला खरी सुरक्षा हमी हवी असेल, जर तुम्हाला खरोखरच खात्री करायची असेल की व्लादिमीर पुतीन पुन्हा युक्रेनवर आक्रमण करणार नाही, तर सर्वात चांगली सुरक्षा हमी म्हणजे युक्रेनच्या भविष्यात अमेरिकनांना आर्थिक लाभ देणे,” असे व्हान्स म्हणाले.
झेलेन्स्की यांनी हे स्पष्ट केले आहे की युद्धविरामामध्ये पाश्चिमात्य देशांकडून युक्रेनला स्पष्ट सुरक्षा हमी असणे आवश्यक आहे जेणेकरून रशिया, ज्याच्याकडे सुमारे 20 टक्के जमीन आहे, तो पुन्हा हल्ला करणार नाही. ट्रम्प यांनी अशी कोणतीही हमी देण्यास नकार दिला आहे.
लष्करी भागाव्यतिरिक्त, अमेरिकेकडून युक्रेनला दिल्या जाणाऱ्या मदतीमध्ये वित्तीय सहाय्य, जे मोठ्या प्रमाणात जागतिक बँकेच्या विश्वस्त निधीद्वारे वितरीत केले गेले होते, आणि इतर निधी, जे ट्रम्प यां आंतरराष्ट्रीय विकासासाठीच्या अमेरिकी एजन्सीद्वारे वितरीत केले गेले होते, यांचा देखील समावेश आहे.
अमेरिकेच्या या निर्णयामुळे अनेक प्रश्न अनुत्तरित राहिले, ज्यात आधीच वितरित केलेल्या शस्त्रास्त्र प्रणालींसाठी आता आवश्यक दारूगोळ्याचा पुरवठा केला जाणार आहे की नाही किंवा लक्ष्याची ओळख आणि क्षेपणास्त्र प्रक्षेपणांबाबत अमेरिका अजूनही युक्रेनला गुप्तचर माहिती शेअर करेल का यासह अनेक प्रश्न अनुत्तरित राहिले.
सिनेटच्या सशस्त्र सेवा समितीसह कॉंग्रेसच्या देखरेख समित्यांच्या प्रमुख सदस्यांना या निर्णयाची माहिती देण्यात आलेली नव्हती, असे या निर्णयाबाबत माहिती असलेल्या एका व्यक्तीने रॉयटर्सला सांगितले.
रेझम फॉर युक्रेन या युक्रेनियन वकिली गटाने व्हाईट हाऊसच्या मदतीबाबतच्या निर्णयाचा निषेध केला. या गटाने एका निवेदनात म्हटले आहे की, “युक्रेनला मिळणारी लष्करी मदत अचानक थांबवून राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प युक्रेनच्या लोकांना मरण्यासाठी फासावर लटकवत आहेत आणि रशियाला पश्चिमेकडे कूच करण्यासाठी हिरवा कंदील देत आहेत.”
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्स)
