![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
भारत-अमेरिका संबंध आता अग्निपरीक्षेतून जात आहेत, अशा शब्दांमध्ये माजी उप राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार एन. एस. ए. पंकज सरन यांनी नातेसंबंधांमधील तीव्र बिघाडाचे आणि घसरणीचे वर्णन केले आहे.
एकाच देशाची दादागिरी आता संपली आहे आणि आता हा द्विपक्षीय संबंधांसाठीचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे, असे त्यांनी स्ट्रॅटन्यूज ग्लोबलला सांगितले. पण जागतिक स्तरावर एक मोठी शक्ती म्हणून भारत परिपक्व होण्याचे संकेत दिसून येत असल्याचाही त्यांना आनंद आहे.
भारत-अमेरिका संबंध का बिघडले?
वाटाघाटी सुरू असलेला एक द्विपक्षीय व्यापार करार अद्यापही अडकलेला आहे. पण केवळ हाच मुद्दा आहे का? आणखी एक व्यापार करार तयार आहे आणि त्यावर चर्चा सुरू आहे. हा करार अमेरिकेकडून वाटाघाटी करणाऱ्यांना समाधान मिळवून देणारा आहे, असे सरन म्हणतात.
रशियाकडून तेलखरेदी हा गैरलागू मुद्दा?
भारत-अमेरिका संबंधांमधील तणावाचे कारण म्हणून रशियाकडून भारत करत असलेली तेलाची आयात हा मुद्दाच सरन यांनी फेटाळून लावला. अमेरिकन लोकांनी केलेले दोन आरोपही त्यांनी खोडून काढले. एक, भारताच्या तेल आयातीमुळे रशियाच्या युक्रेनमधील युद्धाला चालना मिळत आहे. आणि दुसरे, भारत तेल व्यवहारातून नफा कमवत आहे. वस्तुस्थिती नेमकी काय आहे ते उघड करताना ते म्हणाले :
- रशियन तेलावरील किंमत मर्यादा भारताने नव्हे तर पश्चिमेने निश्चित केली होती
- तसेच भारताने रशियाला सवलतीच्या दरात मागणी केली नाही
याशिवाय सरन यांनी स्पष्टपणे खालील प्रश्नही उपस्थित केले :
- जर रशियाचे तेल खरेदी करणे हा मुद्दा असेल, तर अमेरिका किंवा युरोपने त्यावर निर्बंध का टाकले नाहीत?
- आणि युरोपियन लोकांनी गेल्या 60 वर्षांपासून केलेल्या रशियन ऊर्जा आयातीचे काय झाले?
- रशियन युद्धयंत्रणा मागील तीन वर्षांमध्येच तयार झाली का?
युक्रेनमधील युद्धाला भारताने पोसल्याचा आरोप करणे हा एक मोठा विनोद आहे; हे म्हणजे सेंटची तुलना मोठ्या रकमेशी करण्यासारखे आहे, असे सरन म्हणाले “जर कोणाला वाटत असेल की ते भारतीय तेल आयात थांबवून पुतिन यांना गुडघे टेकायला भाग पाडतील, तर ते घडत नाही.”
सरन भारत-अमेरिका संबंधांमधील सध्याच्या गतिरोधामागे अनेक घटक असल्याचे सांगितले: ऑपरेशन सिंदूर, पाकिस्तान, ट्रम्प यांच्या नोबेल मिळवण्याची महत्त्वाकांक्षा आणि नेतृत्व पातळीवरील वैयक्तिक समस्या.
भारताविरुद्ध दहशतवादाला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि चिथावणी देण्यासाठी पाकिस्तानवर बंदी घालण्याऐवजी, अमेरिका त्याची तुलना दहशतवादाचा बळी असलेल्या भारताशी करत आहे हे देखील सरन यांच्या मते विचित्र आहे. “मला वाटते की संपूर्ण गतिमानतेची समजच सदोष आहे.”
जागे व्हा
भारत-अमेरिका संबंधांची सध्याची स्थिती हा प्रत्यक्षात एक वेक-अप कॉल आहे, असा युक्तिवाद सरन यांनी केला. कोणावरही अवलंबून राहू नका. मैत्री चांगली आहे, पण त्यासाठी डोळेही उघडे ठेवा. तुमच्या सर्व समस्यांचे निराकरण एका देशाच्या राजधानीत किंवा दुसऱ्या राजधानीत आहे यावर विश्वास ठेवू नका.
संपूर्ण व्हिडीओ पाहण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा –
नितीन अ. गोखले
