जानेवारीच्या उत्तरार्धात, M23 बंडखोरांनी पूर्व डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ काँगोमधील सर्वात मोठे शहर गोमा ताब्यात घेतले – एका दशकाहून अधिक काळापासून सुरू असणाऱ्या लढाईतील सर्वात वाईट कालावधी, ज्यामध्ये हजारो लोक मारले गेले आहेत, एकतर्फी युद्धबंदी जाहीर करूनही त्यांनी बुकावू शहराच्या दिशेने दक्षिणेकडे कूच करणे सुरूच ठेवले आहे.
रवांडाचे पॉल कागामे यांच्यासह आठ देशांचे प्रमुख उपस्थित असलेल्या शिखर परिषदेच्या उद्घाटन समारंभात केनियाचे अध्यक्ष विल्यम रूटो म्हणाले, “आपण तोडगा काढण्याचा मार्ग कसा तरी बंद करू शकतो किंवा बॉम्बफेक करू शकतो असा विचार करण्याच्या मोहाला आपण विरोध केला पाहिजे.” काँगोचे फेलिक्स त्सेसेकेदी ऑनलाईन लिंकच्या माध्यमातून यात सहभागी झाले होते.
किन्शासा यांनी वारंवार M23शी थेट बोलण्यास नकार दिला आहे आणि दार एस सलाम येथील शिखर परिषदेतील संयुक्त निवेदनासाठी काँगोच्या प्रतिनिधीमंडळाकडून त्वरित कोणताही प्रतिसाद मिळाला नाही.
पूर्व आणि दक्षिण आफ्रिकेच्या दोन्ही गटांच्या पहिल्या शिखर परिषदेत काँगो आणि शेजारील रवांडा यांच्यातील संकट तसेच गतिरोधाबद्दल आफ्रिका खंडाची सखोल चिंता प्रतिबिंबित होते. अर्थात आपल्या सैन्य आणि शस्त्रांमुळे संघर्षाला चालना मिळत असल्याचा आरोप त्याने नाकारला आहे.
दोन्ही गटांमध्ये या संघर्षावरून आतापर्यंत मोठ्या प्रमाणात फूट पडली आहे, पूर्व गट रवांडाच्या संवादाच्या आवाहनाच्या जवळ आहे आणि दक्षिणेकडील देश काँगोला पाठिंबा देत असून शांतता रक्षकांच्या मृत्यूबद्दल ते संतप्त आहेत, असे तज्ञ आणि राजनैतिक अधिकारी म्हणतात.
नेत्यांनी “डीआरसीच्या प्रदेशातून बिनविरोध परदेशी सशस्त्र सैन्य मागे घेण्याचे” आवाहन केले आणि काँगोच्या सार्वभौमत्वाचे रक्षण करण्याच्या त्यांच्या वचनबद्धतेवर भर दिला.
दोन विद्यमान शांतता प्रक्रिया विलीन करण्यास आणि खंडाच्या इतर भागांतून अतिरिक्त सुविधा पुरवणाऱ्यांना तैनात करण्याचा विचार करण्यासही त्यांनी सहमती दर्शवली. त्यांनी दोन्ही गटांच्या संरक्षण प्रमुखांना “तात्काळ आणि बिनशर्त शस्त्रसंधीबाबत तांत्रिक तोडगा काढण्यासाठी” पाच दिवसांच्या आत भेटण्याचे आवाहन केले.
गेल्या महिन्यात, M23ने विजेच्या प्रगतीने उत्तर किवू प्रांताच्या फायदेशीर कोल्टन, सोने आणि कथील धातूच्या खाणींवर आपले नियंत्रण वाढवले आहे, ज्यामुळे हजारो लोक आधीच जगातील सर्वात गंभीर मानवतावादी संकटांपैकी एकात ते भरडले जात आहेत.
रोगाचा प्रसार होण्याच्या दडपणामुळे, गोमाच्या लढाईत मरण पावलेल्या किमान 2 हजार लोकांचे मृतदेह पुरण्यासाठी आरोग्य कर्मचाऱ्यांकडे वेळेची कमतरता असल्याने मदत गट असलेली रुग्णालये त्यांना मदत करत आहेत.
संयुक्त राष्ट्रांच्या मानवाधिकार कार्यालयानुसार, आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी न्यायालयातील सरकारी वकिलांचे म्हणणे आहे की ते रक्तपातावर बारकाईने लक्ष ठेवून आहेत कारण तिथून टोळीयुद्ध आणि गुलामगिरीशी संबंधित बातम्या समोर येत आहेत.
सूर्या गंगाधरन
(रॉयटर्स)
