हवाई दल प्रमुख आणि महिला वैमानिक करणार मिग-21 चा ऐतिहासिक शेवट

जुनी लढाऊ विमाने फक्त निवृत्त होत नाहीत – ती इतिहासात अजरामर होतात. 26 सप्टेंबर रोजी, भारतीय हवाई दल एका निर्णायक अध्यायाचा शेवट करेल ज्यात सहा दशकांहून अधिक काळ भारताच्या लढाऊ ताफ्याचा कणा म्हणून काम करणाऱ्या प्रतिष्ठित मिग-21 ला हवाई दलाकडून कायमचा निरोप दिला जाईल.

या निरोपात प्रतीकात्मकता आणि वारसा यांचा सुंदर मिलाफ झालेला बघायला मिळेल. IAF च्या सुरुवातीच्या महिला लढाऊ वैमानिकांपैकी एक असलेल्या स्क्वाड्रन लीडर प्रिया शर्मा या शेवटच्या उड्डाणाच्या वेळी मिग-21 चे सारथ्य करणार आहेत. डिसेंबर 2018 मध्ये नियुक्त झालेल्या, त्यांच्या बॅचमधील 35 लढाऊ वैमानिकांपैकी त्या एकमेव महिला होत्या. झुनझुनू येथील रहिवासी असलेल्या, प्रिया शर्मा यांचे नाव आता मिग-21 उडवणारी शेवटची महिला म्हणून इतिहासात नोंदवले जाईल. मंगळवारी, निरोप समारंभासाठी पूर्ण ड्रेस रिहर्सलमध्ये त्या पाच इतर वैमानिकांसह सहभागी झाल्या होत्या.

मिग-21 च्या औपचारिक डी-इंडक्शन दरम्यान केल्या जाणाऱ्या उड्डाणात  एअर चीफ मार्शल ए पी सिंग त्यांच्यासोबत असतील. ही घटना जेटची उंची केवळ एक युद्ध यंत्र म्हणून नव्हे तर युद्ध आणि दशकांच्या प्रतिरोधाद्वारे भारताच्या हवाई सामर्थ्याचे प्रतीक असल्याचे अधोरेखित करते. गेल्या महिन्यातच शर्मा यांनी बिकानेर येथे विमानाच्या अंतिम कार्यान्वित उड्डाणादरम्यान भारतीय हवाई दलाच्या प्रमुखांसमवेत उड्डाण केले होते.

मिग-२१ च्या औपचारिक निवाडा दरम्यान उड्डाण फॉर्मेशनमध्ये तिच्यासोबत एअर चीफ मार्शल ए पी सिंग असतील. यावरून हे जेट केवळ युद्ध यंत्र म्हणून नव्हे तर युद्धांमधून आणि दशकांच्या प्रतिकारशक्तीतून भारताच्या हवाई शक्तीचे प्रतीक म्हणून ओळखले जाईल. गेल्या महिन्यात, शर्मा यांनी बिकानेर येथे विमानाच्या शेवटच्या ऑपरेशनल सोर्टी दरम्यान आयएएफ प्रमुखांसोबत उड्डाण केले होते.

निरोप समारंभात मिग-21 काळातील दिग्गजांनाही परत बोलावण्यात आले आहे. भारताच्या पहिल्या सुपरसॉनिक जेटला शेवटची सलामी देण्यासाठी स्क्वाड्रन लीडर सुबोध दीक्षित (निवृत्त) यांना परत बोलावण्यात आले आहे. शुक्रवारी, जग्वार, एलसीए तेजस आणि मिग-21 च्या निर्दोष फॉर्मेशनसह त्यांचा ब्लूप्रिंट जिवंत होतानाच्या क्षणाचे संपूर्ण जग साक्षीदार असेल.

या समारंभात लष्करी नेतृत्व एकत्र आल्याचा एक दुर्मिळ योग पाहायला मिळेल: संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह, सीडीएस जनरल अनिल चौहान, लष्कर प्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी, नौदल प्रमुख ॲडमिरल दिनेश त्रिपाठी आणि सहा माजी आयएएफ प्रमुख – एवाय टिपणीस, एसपी त्यागी, पीव्ही नाईक, बीएस धनोआ, एस. कृष्णस्वामी आणि आरकेएस भदौरिया – हे सर्वजण एका युगाची व्याख्या करणाऱ्या जेटला आपला शेवटचा सलाम करतील.

चंदीगडमध्ये प्रतीकात्मकतेचे एक चक्र पूर्ण झाले आहे, जिथे भारतात मिग-21 ची कहाणी पहिल्यांदा सुरू झाली. एप्रिल 1963 मध्ये, तत्कालीन विंग कमांडर दिलबाग सिंग (नंतर आयएएफ प्रमुख) यांच्या नेतृत्वाखाली सहा मिग-21 विमाने येथे उतरली आणि क्रमांक 28 स्क्वॉड्रन, “फर्स्ट सुपरसॉनिक्स” तयार झाली.

शुक्रवारी, क्रमांक 23 स्क्वॉड्रन “पँथर्स” सहा विमानांच्या तुकडीने अंतिम हवाई सलामी देईल. शेवटच्या लँडिंगनंतर, मिग-21 ला वॉटर कॅनन सलामी दिली जाईल, ज्या शहरातून त्याचा भारतातील प्रवास सुरू झाला होता त्याच शहरात त्याचे अंतिम उड्डाण करून ते निवृत्त होणार आहे.

एक योद्धा, एक काम करणारा घोडा आणि अनेकांसाठी अभिमान आणि बलिदानाचे प्रतीक  असलेले मिग-21 फक्त निवृत्त होणार नाही; तर इतिहासात त्याचे नाव कायमस्वरूपी कोरले जाईल.

टीम भारतशक्ती