भारतीय लष्कराने 2025साठी एक सर्वसमावेशक आराखडा प्रसिद्ध केला आहे, जो संरक्षण मंत्रालयाने 1 जानेवारी रोजी ‘सुधारणांचे वर्ष’ म्हणून घोषित केलेल्या उपक्रमाशी सुसंगत आहे. हा उपक्रम पाच प्रमुख क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करतोः संयुक्तता आणि एकात्मकता, सैन्याची पुनर्रचना, तंत्रज्ञानाद्वारे आधुनिकीकरण, पद्धतशीर सुधारणा आणि मनुष्यबळ व्यवस्थापन.
भविष्यातील युद्धासाठी संसाधनांचा जास्तीत जास्त वापर करण्यासाठी एकात्मिक थिएटर कमांडची स्थापना करणे हा या सुधारणांचा केंद्रबिंदू आहे. प्राधान्यक्रमांमध्ये सायबर आणि अंतराळ यासारख्या नवीन क्षेत्रांचा समावेश करण्यात आला असून महत्त्वपूर्ण मालमत्तांचे जलद अधिग्रहण सुनिश्चित करण्यासाठी संरक्षण खरेदी प्रक्रिया सुलभ करणे समाविष्ट आहे. भारतीय लष्कराच्या सूत्रांनी सांगितले की, अधिक चपळ, तांत्रिकदृष्ट्या प्रगत आणि लढाऊ सज्ज सैन्य तयार करणे हे व्यापक उद्दिष्ट आहे.
“हे भारताच्या संरक्षण उपकरणाचे 21व्या शतकातील पॉवरहाऊसमध्ये रूपांतर करण्याच्या दिशेने निर्णायक बदलाचे संकेत देते,” असे एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले. “परिवर्तनाचे वर्ष” (2023) आणि “तंत्रज्ञान अवशोषणाचे वर्ष” (2024) या अनुषंगाने लष्कराने संरक्षण मंत्रालयाच्या रोडमॅपशी आपले उपक्रम संरेखित केले आहेत. एकत्रितपणे, हे प्रयत्न “परिवर्तनाचे दशक” (2023-2032) च्या मोठ्या व्हिजन अंतर्गत येतात.
मुख्य पायऱ्यांमध्ये लष्कर, नौदल आणि हवाई दलामध्ये संयुक्त शिकवण, सामायिक रणनीती आणि क्रॉस-सर्व्हिस स्टाफिंग विकसित करणे समाविष्ट आहे. लखनौमध्ये चीन, जयपूरमध्ये पाकिस्तान आणि तिरुअनंतपुरममध्ये सागरी कामगिरीवर लक्ष केंद्रित करण्याच्या योजनांसह थिएटरायझेशन ही एक महत्त्वपूर्ण सुधारणा आहे. केंद्रीय सशस्त्र पोलीस दल (CAPF) आणि आंतर-मंत्रालयीय सहकार्यासह वर्धित इंटरऑपरेबिलिटी देखील कामगिरीशी निगडीत कार्यक्षमता वाढवते.
लष्कराकडून कृत्रिम बुद्धिमत्ता, रोबोटिक्स, मशीन लर्निंग आणि हायपरसॉनिक तंत्रज्ञानामध्ये स्वदेशी क्षमता विकसित करण्यात येत आहे. विशिष्ट तांत्रिक गरजा आणि बहु-क्षेत्र कार्ये पूर्ण करण्यासाठी विशेष युनिट्सचा विचार केला जात आहे. संयुक्त शस्त्रास्त्र मोहिमा सक्षम करण्यासाठी आणि स्वदेशी नवकल्पनांना प्रोत्साहन देण्यासाठी विद्यमान संरचनांचे नूतनीकरण केले जात आहे.
याव्यतिरिक्त, कालमर्यादा कमी करण्यासाठी आणि उदयोन्मुख तंत्रज्ञानासह संरेखन सुधारण्यासाठी आतापर्यंत चालत आलेल्या पद्धती आणि खरेदी प्रक्रियांचा सर्वसमावेशक आढावा घेतला जात आहे. आंतर-सेवा प्रशिक्षण, संरक्षण-नागरी उद्योग सहकार्य आणि भारताला जागतिक संरक्षण निर्यातदार म्हणून स्थापित करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे ही सुधारणांच्या अजेंड्यातील इतर प्रमुख क्षेत्रे आहेत.
2025 हे ‘सुधारणांचे वर्ष’ म्हणून घोषित करून, या परिवर्तनशील उपक्रमांना धोरणात्मक दिशा देण्याचे सरकारचे उद्दिष्ट आहे, जेणेकरून लष्कर भविष्यातील आव्हानांचा सामना करण्यासाठी सज्ज असेल.
टीम भारतशक्ती
