![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
जगभरातील तिबेटी बौद्धांनी चीनला दलाई लामांचा उत्तराधिकारी निवड प्रक्रियेत (पुनर्जन्माच्या) सहभागी होऊ नये असे आवाहन केले आहे, कारण त्यांच्या मते बीजिंगची निवड “नकली” मानली जाईल, असे भारतातील निर्वासित तिबेटी सरकारचे माजी अध्यक्ष लोबसांग सांगे म्हणाले, ज्याला सेंट्रल तिबेटी ॲडमिनिस्ट्रेशन (CTA) म्हणूनही ओळखले जाते.
अलीकडील भारत भेटीदरम्यान स्ट्रॅटन्यूजग्लोबलशी विशेष संवाद साधताना सांगे म्हणाले की, नवी दिल्लीने चीनशी पुन्हा संवाद सुरू केला आहे, त्यामुळे त्यांनी बीजिंगला सांगावे की “पुनर्निवडीच्या (पुनर्जन्माच्या) प्रक्रियेत हस्तक्षेप करू नका. हे दलाई लामांनी ठरवायचे आहे आणि त्यांनी ठरवले आहे की ते चीनमध्ये जन्माला येणार नाहीत. ते मुक्त जगात जन्माला येतील…
“ते (चीन) धर्मावर विश्वास ठेवत नाहीत. कम्युनिस्ट पक्ष धर्म विष असल्याचे म्हणतो आणि त्यांनी आयुष्यभर परमपूज्यांचा (दलाई लामा) अपमान आणि त्यांच्यावर टीका केली आहे.” “हा त्यांचा विषय नाही,” असे सांगे म्हणाले, जे आता हार्वर्ड लॉ स्कूलमध्ये वरिष्ठ अभ्यागत फेलो आहेत.
2020 मध्ये पूर्व लडाखमध्ये भारत आणि चीनमधील सीमावाद, ज्यामध्ये गलवान संघर्ष देखील झाला, त्यानंतर दोन्ही देश पुन्हा एकदा तणावग्रस्त संबंध सामान्य करण्यासाठी पावले उचलत आहेत. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी एका वर्षापेक्षा कमी कालावधीत दोन द्विपक्षीय बैठका घेतल्या आहेत, दुसरीकडे दोन्ही देश सीमारेषेवर “लवकरच तोडगा” काढण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
“पुनर्जन्माच्या प्रक्रियेत हस्तक्षेप करण्याचा चीनला कोणताही अधिकार नाही, त्यांच्याकडे कायदेशीरदृष्ट्या हक्क नाही. तिबेटी लोकांनीच याबाबतचा निर्णय घ्यावा आणि आम्हीच तो निर्णय घेऊ, आम्हीच पुढचा दलाई लामा निवडू,” असे ते पुढे म्हणाले.
तिबेटी बौद्ध धर्मात जिवंत बुद्ध मानले जाणारे दलाई लामा पुनर्जन्माच्या प्रक्रियेद्वारे निवडले जातात.
दलाई लामांना “फुटीरतावादी” म्हणणाऱ्या चीनने म्हटले आहे की 14 व्या दलाई लामांचा उत्तराधिकारी निवडण्याचा एकमेव अधिकार त्यांना आहे. चीनने म्हटले आहे की ते चिठ्ठ्या टाकून सुवर्ण कलश पद्धतीने दलाई लामा निवडण्याच्या प्राचीन किंग राजवंशाच्या परंपरेचे पालन करतील, ज्याला नंतर बीजिंगमधील सरकार मान्यता देईल.
पुढील दलाई लामा भारतात?
या जुलैमध्ये धर्मशाला येथे त्यांचा 90 वा वाढदिवस साजरा करताना दलाई लामा म्हणाले की त्यांच्यानंतरही ही संस्था सुरू राहील, त्यांच्या पुनर्जन्माची मान्यता फक्त गादेन फोड्रांग फाउंडेशनच ठरवेल. त्यांनी असेही म्हटले आहे की त्यांचा उत्तराधिकारी “मुक्त जगात” जन्माला येईल.
“चीन हा मुक्त जगाचा भाग नाही. उत्तर कोरिया हा मुक्त जगाचा भाग नाही. त्यामुळे हे अगदी स्पष्ट झाले आहे. आणि मग, हो, ते (पुढील दलाई लामा) भारतातही असू शकतात,” सांगे म्हणाले.
त्यांनी असेही म्हटले की जर अशी परिस्थिती उद्भवली की दोन दलाई लामा असतील, एक चीनने निवडलेला आणि दुसरा त्या देशाबाहेर, तर बीजिंग ज्याची निवड करेल तो जगभरातील तिबेटी बौद्धांकडून “नकली” मानला जाईल.
भारत-चीन संबंधांच्या मुद्द्यावर, तिबेटी राजकारणी म्हणाले की बीजिंग वारंवार सीमा अतिक्रमण करून नवी दिल्लीला त्रास देणे थांबवणार नाही.
“चीनची रणनीती नेहमीच दोन पावले पुढे, एक पाऊल मागे अशी राहिली आहे. त्यामुळे सीमेवरील घुसखोरी खरोखरच खरी आहे. चिनी सैन्य गेल्या 60 वर्षांहून अधिक काळापासून भारताच्या सीमावर्ती भागात घुसखोरी करत आहे आणि ते असेच करत राहतील,” असा इशारा त्यांनी दिला.
“मी नेहमीच म्हणतो की तिबेट हा तळहाताप्रमाणे आहे. तिथे पाच बोटे एकत्र येतील – लडाख, नेपाळ, भूतान, सिक्कीम, अरुणाचल प्रदेश. तिबेट पाच बोटांच्या मागे येत राहतील कारण जो कोणी हिमालयावर नियंत्रण ठेवेल, असे चीन म्हणतो, तो दक्षिण आशिया किंवा भारतावर वर्चस्व गाजवेल. तर त्यांची ही योजना आहे. ते तुमच्या मागे येत राहतील आणि मग ते म्हणतील की आपण परस्पर आदर बाळगला पाहिजे आणि आपण आपले संबंध निर्माण केले पाहिजेत,” असेही त्यांनी स्पष्ट केले.
नयनमा बासू
