लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी यांची भारताचे पुढील लष्करप्रमुख (सीओएएस) म्हणून नियुक्ती केल्याची घोषणा सरकारने मंगळवारी रात्री उशिरा केली. या घोषणेमुळे 31 मे रोजी निवृत्त होणाऱ्या जनरल मनोज पांडे यांना एक महिन्याची मुदतवाढ देण्याच्या गेल्या महिन्यातील निर्णयामुळे सुरू झालेल्या सगळ्या अटकळींना पूर्णविराम मिळाला.
मंगळवारी रात्री उशिरा जारी करण्यात आलेल्या सरकारी अधिसूचनेनुसार, लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी जे सध्या लष्कराचे उपप्रमुख (व्हीसीओएएस) आहेत ते 30 जून रोजी दुपारी भारतीय लष्कराचे 20वे प्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारतील.
15 डिसेंबर 1984 रोजी 18 जम्मू आणि काश्मीर रायफल्समध्ये (जेएकेआरआयएफ) नियुक्त झालेले लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी हे सध्याच्या भारतीय नौदल प्रमुख ॲडमिरल दिनेश त्रिपाठी यांच्यासारखेच मध्य प्रदेशातील रीवा येथील सैनिक शाळेचे माजी विद्यार्थी आहेत. एकाच सैनिक शाळेचे दोन माजी विद्यार्थी आपापल्या सेवेचे नेतृत्व करण्याची ही अलीकडच्या काळातील कदाचित पहिलीच वेळ आहे.
व्हीसीओएएस होण्यापूर्वी, लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी 2022 ते फेब्रुवारी 2024 या काळात उत्तर लष्कराचे कमांडर होते. (त्यांची माझ्याबरोबरची मुलाखत येथे पहा) या कालावधीत लडाखमधील वास्तविक नियंत्रण रेषेवर चीनबरोबरचा संघर्ष अजूनही गुंतागुंतीच्या टप्प्यावर होता.
लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी यांनी धरमशाला जवळील योल येथील 9 कॉर्प्सचे नेतृत्व केले आहे. त्यांना ईशान्येकडील आसाम रायफल्सच्या तुकड्यांचे ब्रिगेडियर तसेच मेजर जनरल या दोन्ही पदांवरून नेतृत्व करण्याचा अनुभव आहे.
आपल्या 39 वर्षांच्या शानदार कारकिर्दीत लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी यांनी मुख्यालय आर्मर्ड ब्रिगेड, माउंटन डिव्हिजन, स्ट्राइक कॉर्प्स आणि लष्कराच्या मुख्यालयात विविध कर्मचाऱ्यांच्या नियुक्त्या केल्या आहेत. इंडियन मिलिटरी अकादमी आणि आर्मी वॉर कॉलेज (हायर कमांड) येथे प्रशिक्षक म्हणून त्यांनी तीनही सेवा आणि मैत्रीपूर्ण परदेशातील भावी पिढ्या घडवण्याचे काम पार पाडले आहे.
डीसीओएएस (आयएस अँड सी) म्हणून, लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी यांनी भारतीय सैन्यात स्वयंचलित आणि विशिष्ट तंत्रज्ञानाला चालना दिली. याशिवाय चीन आणि त्याच्या सैन्याबद्दल भारतीय लष्कराच्या मध्यम आणि वरिष्ठ स्तरावरील नेतृत्वाची समज अधिक व्यापक व्हावी यासाठी बिगर-लष्करी परंतु चीनविषयी तज्ज्ञ शिक्षकांना आणून वरिष्ठ अधिकाऱ्यांसाठी चीन-केंद्रित प्रशिक्षण अभ्यासक्रम देखील सुरू केला.
तंत्रज्ञान स्नेही असल्याने, त्यांनी नॉर्दर्न कमांडमधील सर्व पदांसाठी आवश्यक तंत्रज्ञान-मर्यादा वाढवण्याच्या दिशेने काम केले. बिग डेटा ॲनालिटिक्स, आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस, क्वांटम आणि ब्लॉकचेन आधारित उपाययोजनांसारख्या गंभीर आणि उदयोन्मुख तंत्रज्ञानावर त्यांनी भर दिला.
लेफ्टनंट जनरल द्विवेदी यांनी त्यांच्या दोन परदेशातील कार्यकाळांमध्ये सोमालिया, मुख्यालय UNOSOM II चा भाग म्हणून आणि सेशेल्स सरकारचे लष्करी सल्लागार म्हणून कार्यभार सांभाळला आहे. कर्मचारी महाविद्यालय, वेलिंग्टन आणि एडब्ल्यूसी, महू येथील उच्च कमांड अभ्यासक्रमात शिक्षण घेण्याव्यतिरिक्त, या अधिकाऱ्याला आर्मी वॉर कॉलेज, कार्लिस्ले, यूएसए 2017 मध्ये नॅशनल डिफेन्स कॉलेजच्या समकक्ष अभ्यासक्रमात ‘डिस्टिंग्विश्ड फेलो’ म्हणून सन्मानित करण्यात आले. त्यांनी संरक्षण आणि व्यवस्थापन विषयात एम.फिल. याशिवाय स्ट्रॅटेजिक स्टडीज आणि मिलिटरी सायन्स या दोन पदव्युत्तर पदव्या मिळवल्या आहेत. यापैकी एक पदवी अमेरिकेच्या आर्मी वॉर कॉलेजची आहे.
विज्ञान पदवीधर आणि गृहिणी असलेल्या श्रीमती सुनीता द्विवेदी यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला असून या जोडप्याला दोन मुली आहेत.
नितीन अ. गोखले
