मंगोलियाचे राष्ट्रपती ऑक्टोबरमध्ये भारत दौऱ्यावर येणार

वाढती भू-राजकीय अनिश्चितता आणि या प्रदेशात चीनच्या वाढत्या आक्रमकतेच्या पार्श्वभूमीवर, भारत ऑक्टोबरच्या मध्यात मंगोलियाचे अध्यक्ष उखनागीन खुरेलसुख यांचे स्वागत करण्याची तयारी करत आहे. या भेटीमुळे केवळ ऐतिहासिक संबंधच नव्हे तर धोरणात्मक चिंतेत असलेल्या दोन्ही लोकशाही देशांमधील संरक्षण सहकार्य आणखी वाढेल अशी अपेक्षा आहे. भारत इंडो-पॅसिफिकमध्ये आपले स्थान मजबूत करत असताना तसेच ईशान्य आणि मध्य आशियामध्ये आपला विस्तार वाढवत असताना, मंगोलियासोबतची भागीदारी नव्याने प्रासंगिक होत आहे.

दोन्ही बाजू लष्करी प्रशिक्षण, संयुक्त सराव, शांतता राखण्यासाठी सहकार्य वाढविणे आणि संरक्षण उद्योगातील सहभागासाठी नवीन मार्ग शोधण्यासाठी काम करत असल्याने संरक्षण आणि सुरक्षा हे मुद्दे अजेंड्यावर वर्चस्व गाजवतील अशी अपेक्षा आहे.

मंगोलियाचे अध्यक्ष भारताच्या राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह आणि इतरांसह उच्चस्तरीय चर्चा करणार आहेत.

तणावपूर्ण भागात धोरणात्मक भागीदारी निर्माण करणे

चीन आणि रशिया यांच्यात वसलेल्या आणि  लोकशाही असलेल्या मंगोलियाशी भारताचे संबंध प्रतीकात्मकतेपेक्षा अधिक आहेत. चीनच्या प्रभावाचे संतुलन साधण्यासाठी आणि दक्षिण आशियाच्या पलीकडे धोरणात्मक खोली निर्माण करण्यासाठी नवी दिल्लीने प्रादेशिक भागीदारींचे काळजीपूर्वक पुनर्गणन करण्याचा हा एक भाग आहे.

मंगोलियासाठी, भारत त्याच्या जवळच्या शेजाऱ्यांच्या भू-राजकीय परिस्थितीत लष्करी प्रशिक्षण, लॉजिस्टिक समर्थन आणि संरक्षण तंत्रज्ञानासाठी एक विश्वासार्ह भागीदारी देऊ करतो.

मे 2024 मध्ये उलानबाटार येथे झालेल्या 12 व्या भारत-मंगोलिया संयुक्त कार्यगटातील संरक्षण गटाच्या बैठकीनंतर येणारा हा दौरा आहे, जिथे दोन्ही देशांनी सध्या सुरू असणाऱ्या सहकार्याचा आढावा घेतला आणि भविष्यातील प्राधान्यक्रमांची रूपरेषा आखली. संयुक्त प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि उच्च-उंचीवरील युद्ध तयारीपासून ते भारतीय संरक्षण संस्थांमध्ये मंगोलियाचा सहभाग वाढवण्यापर्यंत चर्चा झाली.

सामायिक सुरक्षा उद्दिष्टांसाठी सामायिक मूल्ये

भारताने सातत्यपूर्ण समर्थन आणि क्षमता सामायिकरणाद्वारे मंगोलियाशी आपले संरक्षण संबंध स्थिरपणे निर्माण केले आहेत. 2023 मध्ये मंगोलियन सैन्याला एएलएस लष्करी रुग्णवाहिका आणि विशेष हिवाळी उपकरणे देणगी, वार्षिक नोमॅडिक एलिफंट द्विपक्षीय लष्करी सरावांमध्ये सहभाग आणि मंगोलियामध्ये आयोजित खान क्वेस्ट बहुराष्ट्रीय शांतता राखण्याच्या कवायतींमध्ये भारताचा नियमित सहभाग हे महत्त्वाचे टप्पे आहेत.

या उपक्रमांना मजबूत राजकीय इच्छाशक्तीचा पाठिंबा आहे, जे 2022 मध्ये भारतीय संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांच्या उलानबातर भेटीतून आणि तेव्हापासून सुरू असलेल्या संस्थात्मक सहभागातून दिसून येते. मंगोलियातील भारताचे राजदूत अतुल मल्हारी गोत्सुर्वे यांनी संरक्षण मंत्रालयातील वरिष्ठ अधिकाऱ्यांसह सहकार्याची व्याप्ती वाढवण्यासाठी मंगोलियन समकक्षांशी जवळून समन्वय राखला आहे.

आधुनिक प्रासंगिकता

भारत आणि मंगोलियामधील संबंध 1955 पासून सुरू झाले आहेत आणि ते सांस्कृतिक, आध्यात्मिक आणि लोकशाही बंधांनी बळकट आहेत. 1994 मध्ये मैत्रीपूर्ण संबंध आणि सहकार्य कराराद्वारे हे संबंध औपचारिक झाले आणि पंतप्रधान मोदींच्या 2015 च्या ऐतिहासिक भेटीदरम्यान ते धोरणात्मक भागीदारीमध्ये वाढले.

“मेक इन इंडिया” उपक्रमांतर्गत भारत स्वतःला संरक्षण निर्यातदार म्हणून स्थान देत असल्याने, मंगोलिया एक नैसर्गिक भागीदार म्हणून उदयास येत आहे, जो विश्वसनीय, किफायतशीर संरक्षण उपाय मिळविण्यात आणि भारतीय कौशल्याद्वारे आपल्या लष्करी संस्थांना बळकट करण्यात रस घेत आहे.

जागतिक लक्ष इंडो-पॅसिफिक आणि त्याच्या परिघांकडे वळत असताना, मंगोलियाकडे भारताने वळणे हे भारताचे दीर्घकालीन धोरण प्रतिबिंबित करते ज्यानुसार: प्रादेशिक अशांततेचा सामना करू शकतील अशी मजबूत, मूल्य-आधारित भागीदारी तयार करा आणि संपूर्ण आशियामध्ये संतुलित सुरक्षा व्यवस्थेला समर्थन द्या.

टीम भारतशक्ती