मानवरहित हवाई वाहने (UAVs), loitering munition, आणि प्रति-ड्रोन प्रणालींमधील भारताची क्षमता वाढवण्यासाठी, 11 जानेवारी रोजी नागपूर येथील Solar Industriesची उपकंपनी असलेल्या Economic Explosives Ltd (EEL) येथे अत्याधुनिक संमिश्र उत्पादन सुविधा सुरू करण्यात आली आहे. प्रगत संमिश्र सामग्रीच्या वापरावर लक्ष केंद्रित करून संरक्षण क्षेत्रात धोरणात्मक स्वावलंबन साध्य करण्याच्या भारताच्या प्रयत्नांमध्ये ही सुविधा लक्षणीय प्रगती दर्शवते.पुढील दशकात 10 हजार कोटी रुपयांच्या गुंतवणुकीचे नियोजन करून, या सुविधेद्वारे दरवर्षी एक हजार लांब पल्ल्याच्या शस्त्रास्त्रांची निर्मिती करता येऊ शकते. भारतीय लष्कराने अलीकडेच खरेदी केलेले भारतातील पहिले स्वदेशी loitering munition नागास्त्र-1 विकसित करून सौर उद्योगांनी आधीच लक्षणीय प्रभाव पाडला आहे. याव्यतिरिक्त, कंपनी MALE (Medium Altitude Long Endurance) यूएव्हीच्या निर्मितीच्या दिशेने वाटचाल करत आहे, ज्यात अत्याधुनिक पद्धतीने पाळत ठेवणे आणि हल्ला करण्याची क्षमता असेल.
संमिश्र साहित्य – जे त्यांच्या हलके वजन, उच्च शक्ती-ते-वजनाच्या गुणोत्तरासाठी, गंज प्रतिकार आणि अनुकूलतेसाठी ओळखले जाते – अंतराळ, संरक्षण आणि वाहन उद्योगांमध्ये क्रांती घडवून आणत आहेत. ही सामग्री ड्रोन, यूएव्ही आणि संरक्षण विषयक उपयोजनांमधील इतर अत्याधुनिक प्रणालींच्या निर्मितीसाठी महत्त्वपूर्ण आहे.
Solar Industriesने एका निवेदनात म्हटले आहे की, “संमिश्र साहित्य आणि घटकांचे उत्पादन करण्यासाठी अचूक यंत्रणा, हवामान-नियंत्रित वातावरण आणि सुसंगतता तसेच अचूकता सुनिश्चित करण्यासाठी कुशल कौशल्य आवश्यक आहे.”
प्रमुख कामगिरी आणि पायाभूत सुविधांची ठळक वैशिष्ट्ये –
स्वदेशी loitering munition – नागास्त्र-1
नवीन सुविधेद्वारे विकसित आणि निर्मित, नागास्त्र-1 GPS – सक्षमपणे अचूक प्रहार आणि पुन्हा वापरण्यायोग्य सॉफ्ट लँडिंग क्षमता यासारखी अत्याधुनिक वैशिष्ट्ये प्रदान करते. Solar Industriesने आपत्कालीन खरेदी कराराअंतर्गत भारतीय लष्कराला 480 युनिट्स आधीच वितरित केली आहेत. सुधारित कार्यक्षमतेसह नागास्त्र-2 आणि नागास्त्र-3 सारखे आधुनिक प्रकार सध्या विकसित केले जात आहेत.
प्रगत UAV विकास
Solar Industries लष्करी आणि नागरी अशा दोन्ही प्रकारच्या वापरासाठी तयार केलेल्या MALE UAVवर काम करत आहे. पाळत ठेवणे आणि हल्ला करण्याची क्षमता असलेल्या या UAVमुळे भारताच्या परिचालन लवचिकतेला लक्षणीय बळकटी मिळेल.
उच्च उत्पादन क्षमता
पुढील विस्ताराचे नियोजन करून, या सुविधेची रचना वर्षाला एक हजार loitering munition तयार करता येईल अशाप्रकारे करण्यात आली असून भविष्यात या सुविधेचा विस्तार करता येईल असे नियोजन करण्यात आले आहे. याव्यतिरिक्त, या सुविधेमध्ये कामगिरी चाचणी आणि स्वदेशी loitering munitionच्या पर्यावरणविषयक पात्रतेसाठी पायाभूत सुविधा आहेत.
UAV चाचणीसाठी धावपट्टी
MALE UAVs चाचणीसाठी म्हणून तयार करण्यात येणारी 125 किमी लांबीची आणि 40 मीटर रुंदीची धावपट्टी पूर्ण होण्याच्या मार्गावर आहे, जी पूर्ण-प्रमाणातील कामगिऱ्यांसाठी आवश्यक आधार देण्याऱ्या सुविधेची क्षमता दर्शवते.
धोरणात्मक गुंतवणूक
पुढील दशकासाठी Solar Industriesने केलेली 10 हजार कोटी रुपयांची गुंतवणूक ही भारताची संरक्षण उत्पादन परिसंस्था बळकट करण्यासाठी असणारी त्याची बांधिलकी अधोरेखित करते.
भारताच्या संरक्षण आणि धोरणात्मक स्वायत्ततेसाठी महत्त्व
या सुविधेची स्थापना आत्मनिर्भर भारताच्या दृष्टिकोनाशी सुसंगत आहे, ज्यामुळे आयातीवरील अवलंबित्व कमी होते आणि भारताची संरक्षण क्षमता बळकट होते. मुख्य फायद्यांमध्ये हे मुद्दे समाविष्ट आहेत :
- वर्धित धोरणात्मक स्वायत्तताः ड्रोन आणि UAV चे स्वदेशी उत्पादन परदेशी पुरवठादारांवरील अवलंबित्व कमी करते.
- लढाई सज्ज उपायः अचूक प्रहार क्षमता आणि kamikaze पद्धतीसह, नागास्त्र-1 हे भारतीय लष्करासाठी एक force multiplier आहे.
- जलद विस्तारक्षमताः आपत्कालीन परिस्थितीत उत्पादन वाढविण्यासाठी मजबूत उत्पादन पाया भारताची तयारी सुनिश्चित करतो
- तांत्रिक श्रेष्ठताः आधुनिक UAVs आणि loitering munition लष्करी कारवायांसाठी अत्याधुनिक क्षमता प्रदान करतात.
- निर्यात क्षमताः या सुविधेची क्षमता भारताला संरक्षण निर्यातीचे जागतिक केंद्र म्हणून स्थान देते, ज्यामुळे आर्थिक विकासाला चालना मिळते.
या संमिश्र उत्पादन सुविधेचा शुभारंभ भारताच्या संरक्षण सज्जतेतील एक आदर्श बदल दर्शवितो. जसजसे ड्रोन तंत्रज्ञान विकसित होत जाईल आणि UAV ची मागणी वाढत जाईल, तसतशी या प्रणालींचा देशांतर्गत विकास, उत्पादन आणि प्रमाण वाढवण्याची क्षमता भारताला संरक्षण तंत्रज्ञानात global leader म्हणून स्थान मिळवून देण्यात महत्त्वपूर्ण ठरेल.
शस्त्रसज्ज ड्रोन आणि आधुनिक प्रणालींचे केंद्र म्हणून झालेला नागपूरचा उदय धोरणात्मक स्वायत्तता प्राप्त करण्यासाठी भारताची वचनबद्धता अधोरेखित करतो. दूरदर्शी नेतृत्व, लक्षणीय गुंतवणूक आणि अत्याधुनिक पायाभूत सुविधांसह, देश जागतिक संरक्षण क्षेत्रात आपली भूमिका पुन्हा परिभाषित करण्यास तयार आहे.
टीम भारतशक्ती
