दोनदा झालेले हत्येचे प्रयत्न, एका गंभीर स्वरूपाच्या गुन्ह्यात असणारा सहभाग सिद्ध होणं, 2020 मधील निवडणुकीतील आपल्या पराभवानंतर निकाल उलटवण्याचा प्रयत्न केल्याबद्दल ठेवण्यात आलेले आरोपपत्र अशा असाधारण परिस्थितीतूनही राजकीय पुनरागमन करत दुसऱ्यांदा अमेरिकेचे अध्यक्ष म्हणून डोनाल्ड ट्रम्प यांनी काल शपथ घेतली. त्यानंतर काही मिनिटांतच डोनाल्ड ट्रम्प यांनी अमेरिकेचे सुवर्ण युग आत्ता सुरू होत आहे”, असे म्हणत अमेरिकन महानतेच्या नव्या युगाची सुरुवात करण्याचे जनतेला वचन दिले.ट्रम्प यांनी स्थानिक वेळेनुसार दुपारी 12:01 मिनिटांनी अमेरिकी संविधानाचे “जतन, संरक्षण आणि बचाव” करण्यासाठी राष्ट्राध्यक्ष पदाची शपथ घेतली. यूएस कॅपिटॉल इमारतीमध्ये सरन्यायाधीश जॉन रॉबर्ट्स यांनी त्यांना शपथ दिली. त्याआधी अमेरिकेचे उपराष्ट्राध्यक्ष म्हणून जे. डी. व्हान्स यांनी शपथ घेतली.
व्हाईट हाऊसमध्ये येणाऱ्या नव्या अधिकाऱ्यांनी सोमवारी सांगितले की, राष्ट्राध्यक्ष म्हणून कार्यभार स्वीकारल्यानंतर पहिल्या काही तासांतच अनेक कार्यकारी निर्णयांवर स्वाक्षरी करण्याचा ट्रम्प यांचा मानस आहे, ज्यात सीमा सुरक्षा आणि स्थलांतराशी निगडीत सर्वोच्च प्राधान्याचे विषय असणाऱ्या 10 गोष्टींवर ते लक्ष केंद्रित करणार आहेत.
राष्ट्रपतींनी अमेरिकेची दक्षिण सीमा म्हणजे मेक्सिकोच्या सीमेवर राष्ट्रीय आणीबाणी जाहीर करत असल्याची घोषणा केली. तेथे आणखी सशस्त्र सैन्य पाठवण्यात येईल आणि स्थलांतरितांना त्यांच्या अमेरिकी न्यायालयीन तारखांसाठी मेक्सिकोमध्ये प्रतीक्षा करण्यास भाग पाडणारे धोरण पुन्हा सुरू केले जाईल, असे अधिकाऱ्यांनी शपथविधी सोहोळ्याआधीच्या पत्रकार परिषदेत पत्रकारांना सांगितले.
ज्याच्या पालकांना कायदेशीर दर्जा नाही अशा अमेरिकेमध्ये जन्मलेल्या मुलांचे तथाकथित जन्मसिद्ध नागरिकत्व संपुष्टात आणण्याचा प्रयत्नही ते करणार आहेत. मात्र हे पाऊल असंवैधानिक असेल असे काही कायदेशीर विद्वानांनी म्हटले आहे.
प्रतिकूल परिस्थिती
दोनदा झालेले हत्येचे प्रयत्न, एका गंभीर स्वरूपाच्या गुन्ह्यात असणारा सहभाग सिद्ध होणं, 2020 मधील निवडणुकीतील आपल्या पराभवानंतर निकाल उलटवण्याचा प्रयत्न केल्याबद्दल ठेवण्यात आलेले आरोपपत्र अशा असाधारण परिस्थितीतूनही राजकीय पुनरागमन करत दुसऱ्यांदा अमेरिकेचे अध्यक्ष म्हणून डोनाल्ड ट्रम्प यांनी एक वर्तुळ पूर्ण केले.
जो बायडेन यांच्याकडून 2020 मध्ये झालेल्या पराभवाच्या विरोधात, ट्रम्प समर्थकांनी अमेरिकन लोकशाहीचे प्रतीक असलेल्या इमारतीवर हल्ला केल्यानंतर चार वर्षांनी त्याच कॅपिटॉल इमारतीत कडाक्याच्या थंडीमुळे शपथविधी सोहळा पार पडला.
मावळते राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन आणि मावळत्या उपराष्ट्राध्यक्ष आणि नोव्हेंबरमध्ये ट्रम्प यांच्याकडून पराभूत झालेल्या कमला हॅरिस, माजी अध्यक्ष बराक ओबामा, जॉर्ज डब्ल्यू. बुश आणि बिल क्लिंटन यांच्यासमवेत कॅपिटलच्या रोटुंडामध्ये उपस्थित होते. 2016 मध्ये ट्रम्प यांच्याकडून पराभूत झालेल्या माजी परराष्ट्रमंत्री हिलरी क्लिंटन आपल्या पती बिलसोबत आल्या होत्या, मात्र ओबामांच्या पत्नी मिशेल यांनी उपस्थित न राहण्याचा निर्णय घेतला.
जगातील तीन सर्वात श्रीमंत व्यक्ती, टेस्ला आणि स्पेसएक्सचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी एलोन मस्क, ॲमेझॉनचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी जेफ बेझोस आणि मेटाचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी मार्क झुकेरबर्ग यांच्यासह तंत्रज्ञान क्षेत्रातील अनेक दिग्गज ज्यांनी ट्रम्प प्रशासन निवडून येण्यासाठी मदतीचा हात पुढे केला अशा व्यक्ती, नव्या कॅबिनेटमधील नामनिर्देशित आणि ट्रम्पच्या कुटुंबातील सदस्यांच्या शेजारी मंचावर प्रमुख जागी स्थानापन्न झाले होते.
व्हाईट हाऊस गमावल्यानंतर पुन्हा दुसऱ्यांदा जिंकून आलेले 19व्या शतकानंतरचे अमेरिकेचे पहिले अध्यक्ष ट्रम्प यांनी म्हटले आहे की, 6 जानेवारी 2021 च्या हल्ल्याच्या संदर्भात आरोप ठेवण्यात आलेल्या 1500 हून अधिक लोकांपैकी अनेकांना ते ‘पहिल्या दिवशी’ माफ करतील. त्यांनी बायडेन यांच्या शपथविधीला उपस्थित राहण्यास टाळाटाळ केली आणि 2020 च्या निवडणुकीत बायडेन यांच्याकडून त्यांचा पराभव झाला असा खोटा दावा करणे सुरूच ठेवले.
बायडेन यांनी त्यांच्या शेवटच्या एका अधिकृत कृतीमध्ये, व्हाईट हाऊसचे माजी मुख्य वैद्यकीय सल्लागार अँथनी फौसी, माजी रिपब्लिकन यू. एस. प्रतिनिधी लिझ चेनी आणि जॉइंट चीफ्स ऑफ स्टाफचे माजी अध्यक्ष मार्क मिले यांच्यासह ट्रम्प यांनी सूड उगवण्यासाठी लक्ष्य केलेल्या अनेक लोकांना माफी दिली.
ट्रम्प यांचे आगामी निर्णय
बायडेन यांनी रद्द केलेली फेडरल फाशीची शिक्षा ट्रम्प पुन्हा एकदा सुरू करतील आणि पासपोर्टसारख्या अधिकृत अमेरिकन कागदपत्रांमध्ये जन्माच्या वेळी नियुक्त केल्याप्रमाणे नागरिकांचे लिंग प्रतिबिंबित करणे आवश्यक आहे, असे प्रशासनातील येणाऱ्या अधिकाऱ्यांनी पत्रकारांना सांगितले.
मार्टिन ल्यूथर किंग ज्युनियर दिन म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या कालच्या सोमवारी, फेडरल सरकारमधील विविधता, समता आणि समावेशक उपक्रम संपुष्टात आणण्याच्या आदेशावरही ते स्वाक्षरी करतील, असे त्यांनी सांगितले.
परंतु ट्रम्प सोमवारी लगेच नवीन दर लादणार नाहीत, त्याऐवजी फेडरल एजन्सींना कॅनडा, चीन आणि मेक्सिकोशी व्यापार संबंधांचे मूल्यांकन करण्याचे निर्देश देतील, असे ट्रम्प यांच्या एका अधिकाऱ्याने दुजोरा दिला. एका अनपेक्षित घडामोडीमुळे यू. एस. डॉलरमध्ये व्यापक घसरण झाली आणि यू. एस. वित्तीय बाजारपेठा बंद असलेल्या दिवशी जागतिक शेअर बाजारात तेजी आणली.
काही कार्यकारी आदेशांना कायदेशीर आव्हानांना सामोरे जावे लागण्याची शक्यता आहे. जरी त्यांनी पुन्हा पदभार स्वीकारला असला, तरी ट्रम्प यांनी आपल्या व्यावसायिक उपक्रमांचा विस्तार करणे सुरूच ठेवले आणि आठवड्याच्या शेवटी ‘मेमे नाणे’ असे एक क्रिप्टोकरन्सी टोकन सादर करून कोट्यवधी रुपयांचे बाजार मूल्य वाढवले, ज्यामुळे नैतिक आणि नियामक प्रश्न निर्माण झाले.
स्थानिक वेळेनुसार सकाळी 10 वाजण्याच्या काही वेळ आधी ट्रम्प आणि प्रथम महिला मेलानिया ट्रम्प व्हाईट हाऊसमध्ये पोहोचले, जिथे बायडेन आणि मावळत्या प्रथम महिला जिल बायडेन यांनी हस्तांदोलन करून त्यांचे स्वागत केले.
त्यावेळी “या घरी स्वागत आहे”, असे शब्द बायडेन यांनी उच्चारले.
ऐश्वर्या पारीख
(रॉयटर्स)
