तुर्कीतील अधिका-यांनी विरोधी पक्षातील नेत्यांच्या चौकशी आणि अटकेचा वेग वाढवला आहे. सोमवारच्या एका दिवसात अशा तीन घटना घडल्या. या अटकसत्रांमुळे सरकारच्या विरोधातील मतभेद वाढल्यामुळे ही कारवाई करण्यात आल्याने चिंता व्यक्त केली आहे.
मुख्य विरोधी रिपब्लिकन पीपल्स पार्टीच्या (सीएचपी) युवा शाखेच्या प्रमुखाला इस्तंबूल प्रॉसिक्युटबद्दल लिहिलेल्या सोशल मीडिया पोस्टसाठी ताब्यात घेण्यात आले. सीएचपी विरुद्ध न्यायालयीन चौकशी सुरू करण्यात आल्याची माहिती पक्षाने दिली.
या अटकेवर टीका केल्याबद्दल इस्तंबूलचे महापौर एक्रेम इमामोग्लू- जे राष्ट्रपतीपदाचे भविष्यातील संभाव्य आव्हानकर्ते असू शकतात – यांच्याबरोबरच सोमवारी, कट्टर उजव्या विरोधी विजय पक्षाचे नेते, उमित ओझदाग यांना तुर्कीचे अध्यक्ष तैयप एर्दोगन यांचा अपमान केल्याच्या आरोपाखाली ताब्यात घेण्यात आले.
राजकीय न्यायपालिका
एर्दोगन यांचा सत्ताधारी एके पक्ष (एकेपी) विरोधकांना गप्प करण्यासाठी वापरत असलेले एक साधन म्हणून सीएचपीने इस्तंबूल अभियोक्ता आणि न्यायव्यवस्थेवर दीर्घकाळ टीका केली आहे.
विश्लेषकांच्या मते मतदान नियोजित वेळेच्या आधीच होण्याची शक्यता नसली तरी, “निकाल ठरवण्यासाठी” त्यांनी राष्ट्रीय निवडणुका लवकर घेण्याचे आवाहन केले आहे.
न्यायमंत्री यिलमाझ टंक यांनी न्यायपालिकेच्या आडून राजकारण केले जात असल्याचा आरोप फेटाळून लावला. सोमवारी ते म्हणाले की न्यायपालिका स्वतंत्र आहे आणि इस्तंबूलचे वकील संविधानानुसार काम करत आहेत.
मार्चमध्ये झालेल्या नगरपालिका निवडणुकांमध्ये एकेपीचे मोठे नुकसान झाल्यापासून, दोन सीएचपी इस्तंबूल जिल्हा महापौरांना अटक करण्यात आली आहे-एकाला कथित दहशतवादी संबंधांसाठी आणि दुसऱ्याला कथित निविदा घोटाळ्यासाठी. याशिवाय आणखी एकाला पूर्वेकडील प्रांतातून कथित दहशतवादी संबंधांसाठी पदच्युत करण्यात आले.
कुर्द समर्थक डीईएम पक्षातील सहा निवडून आलेल्या महापौरांनाही दहशतवादाशी संबंध असल्याच्या आरोपावरून पदच्युत करण्यात आले, पक्षाने हे आरोप नाकारले. पदच्युत महापौरांच्या जागी सरकारने नियुक्त केलेल्या अधिकाऱ्यांची नियुक्ती करण्यात आली.
हुकूमशाहीचे वातावरण?
सबान्सी विद्यापीठाचे राजकीय विश्लेषक बर्क एसेन म्हणाले, “अलीकडील घडामोडींवरून असे दिसते की तुर्की वाढत्या हुकूमशाहीच्या दिशेने प्रवास करत आहे. त्यामुळे विरोधी पक्षांची निवडणूक जिंकण्याची शक्यता कमी होत आहे.”
इस्तंबूल जिल्ह्याच्या महापौरांना अटक करण्यात आल्यानंतर आणि सरकारी वकिलांनी सार्वजनिक निविदांमध्ये घोटाळा केल्याचा आरोप केल्यानंतर आठवडाभरात जो कायदेशीर गोंधळ उडाला, तो सीएचपीने राजकीय हेतूने प्रेरित असल्याचे सांगून फेटाळला.
शाखेने हा तपास चालवणाऱ्या इस्तंबूल अभियोजकांवर टीका करणारा व्हिडिओ सोशल मीडियावर पोस्ट केल्यानंतर पक्षाच्या युवा शाखेचे प्रमुख केम आयदिन यांना ताब्यात घेण्यात आले आणि नंतर काही काळाने निर्बंधांसह त्यांची सुटका करण्यात आली.
त्यानंतर महापौर इमामोग्लू यांनी न्यायालयीन स्वातंत्र्यावर चर्चा करणाऱ्या एका कार्यक्रमात म्हटलेः “निःसंशयपणे प्रॉसिक्युटर दिवस-रात्र आमच्याविषयी विचार करत आहेत आणि त्यांचा व्यवसाय अशाच प्रकारे चालवतात,” असे म्हणत, माजी उप न्यायमंत्री असलेले प्रॉसिक्युटर, राजकारण्यांसारखे कसे वागत होते हे सांगितले.
या भाषणानंतर काही मिनिटांतच त्यांच्याविरुद्ध नव्याने तपास सुरू करण्यात आला.
इमामोग्लूवर बंदी?
इमामोग्लू यांनी एकेपीच्या उमेदवाराचा पराभव करणाऱ्या आधीच्या नगरपालिका निवडणुकांची पहिली फेरी रद्द करण्याच्या निर्णयावर टीका करताना सरकारी अधिकाऱ्यांचा अपमान केल्याबद्दल 2022 च्या शिक्षेविरोधात अपील केले होते. जर शिक्षा कायम राहिली तर त्यांच्यावर पाच वर्षांसाठी राजकारणातून बंदी घातली जाऊ शकते.
गेल्या वर्षी एर्दोगन यांच्या एकेपीला नगरपालिकेच्या निवडणुकीत सर्वात वाईट पराभव पत्करावा लागल्याने त्यांनी महापौरपदाची फेरनिवडणूक जिंकली.
“आमचा पक्ष निवडणुकीसाठी तयार आहे, आमचा उमेदवारही तयार आहे,” असे सीएचपीचे नेते ओझगुर ओझेल यांनी सोमवारी इमामोग्लूसोबत सांगितले.
एर्दोगन यांनी सीएचपीची टीका क्षुल्लक म्हणून फेटाळून लावली आहे आणि एकेपी या प्रदेशातील सत्ता बदलांवर लक्ष केंद्रित करत असल्याचे म्हटले आहे.
अत्यंत उजव्या विचारसरणीचे नेते ओझडाग यांनाही अशा टिप्पण्यांमुळे ताब्यात घेण्यात आले होते ज्यात ते म्हणाले होते की, “अगदी धर्मयुद्धानेही तुर्कीचे इतके नुकसान केले नाही जितके एर्दोगन यांनी केले आहे.”
सीएचपीचे ओझेल म्हणाले की, हा विरोधकांचा अपमान करण्याचा सरकारचा आणखी एक प्रयत्न होता.
ऐश्वर्या पारीख
(रॉयटर्स)
