नऊ महिने आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (आयएसएस) अडकलेले नासाचे ज्येष्ठ अंतराळवीर बुच विल्मोर आणि सुनीता विल्यम्स यांचा मंगळवारी पहाटे पृथ्वीवर परतण्याचा बहुप्रतिक्षित प्रवास सुरू करणार आहेत. त्यामुळे एका असामान्य मोहिमेचा समारोप होणार आहे.
शनिवारी रात्री अंतराळ स्थानकावर बदली कर्मचारी आल्यानंतर, बुच विल्मोर, सुनीता विल्यम्स आणि इतर दोन अंतराळवीर सकाळी 1.55 वाजता (ई. टी. 0505 जी. एम. टी.) आयएसएसवरून उतरण्यासाठी तयार झाले असून मंगळवारी पृथ्वीवर परत येण्यासाठी त्यांचा 17 तासांचा प्रवास सुरू होणार आहे.
जरुरीपेक्षा जास्त लांबलेला मुक्काम
गेल्या वर्षी बोईंगच्या स्टारलाइनर अंतराळ यानाच्या महत्त्वाच्या चाचणी मोहिमेचा भाग राहिलेल्या ‘बुच अँड सुनी’ यांचे अंतराळ स्थानकावरून होणारे प्रस्थान ही अत्यंत अपेक्षित समाप्तीची सुरुवात असेल. ही मोहीम आठ दिवस चालेल अशी पहिल्यांदा अपेक्षा होती. मात्र त्यात निर्माण झालेल्या बिघाडामुळे दोघांचा परतीचा प्रवास लांबत गेला.
एलोन मस्कच्या स्पेसएक्समधील क्रू ड्रॅगन कॅप्सूल ही त्यांचे पृथ्वीवर परतण्याचे वाहन असेल, जी गेल्या वर्षी नासाने तयार केलेल्या आकस्मिक योजनेचा एक भाग आहे.
अयशस्वी ठरलेली ही चाचणी मोहीम हा बोईंगच्या अंतराळ युनिटसाठी आणखी एक धक्का होता. जागतिक मानवी अंतराळ उड्डाण क्षेत्रातील प्रमुख वाहन असलेल्या स्पेसएक्सच्या क्रू ड्रॅगनशी स्पर्धा करण्यासाठी स्टारलाइनरला बाजारात आणण्यासाठी अनेक वर्षे संघर्ष केला आहे.
अगदी अलीकडे, अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि त्यांचे जवळचे सल्लागार एलोन मस्क-स्पेसएक्सचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी-यांनी अंतराळवीरांच्या दुर्दशेसाठी माजी अध्यक्ष जो बायडेन यांना कोणत्याही पुराव्याशिवाय दोषी मानण्याचा प्रयत्न केला, ज्यामुळे नासाच्या मानवी अंतराळ उड्डाण कार्यक्रमासाठी आधीच असामान्य बनलेल्या परिस्थितीत राजकीय नाट्य जोडले गेले आहे.
17 तासांचा प्रवास
आयएसएसवरून अंतराळवीरांचे पथक मंगळवारी संध्याकाळी 5 वाजून 57 मिनिटांनी मेक्सिकोच्या आखातात उतरणार आहे. स्थानिक हवामानाच्या परिस्थितीनुसार अचूक स्थान नंतर ठरवण्यात येईल. पृथ्वीवर परतल्यानंतर काही दिवसांच्या दोन्ही अंतराळवीरांना नियमित वैद्यकीय तपासणीसाठी त्यांना नासाच्या जॉन्सन स्पेस सेंटरमध्ये नेण्यात येईल.
जूनमध्ये कॅप्सूलसाठी करण्यात आलेल्या चाचणी उड्डाणात बोईंगचे स्टारलाइनर उडवणारे विल्मोर आणि विल्यम्स हे पहिले कर्मचारी होते.
विमानाच्या प्रणोदन प्रणालीत (propulsion system) निर्माण झालेल्या समस्यांमुळे, नासाने या अंतराळवीर जोडीला घरी परत आणणे खूप धोकादायक मानले आणि त्याऐवजी त्यांना एजन्सीच्या क्रू-9 मोहिमेत सहभागी करून घेण्याचा निर्णय घेतला. सप्टेंबरमध्ये स्टारलाइनर रिकामेच पृथ्वीवर परतले.
नासाचे अंतराळवीर निक हेग आणि रशियन अंतराळवीर अलेक्झांडर गोर्बुनोव्ह, क्रू-9 चे इतर दोन सदस्य, सप्टेंबरमध्ये दोन रिकाम्या जागांसह क्रू ड्रॅगन क्राफ्टबरोबर आयएसएसला गेले. मंगळवारीच्या परतीच्या प्रवासात ते विल्मोर आणि विल्यम्सबरोबर सामील होतील.
नासाने यापूर्वी बुधवारी रात्री क्रू-9 परत आणण्याची योजना आखली होती, परंतु आठवड्याच्या उत्तरार्धात प्रतिकूल हवामानामुळे क्रू ड्रॅगन कॅप्सूल परत येणे कठीण झाले असते, ज्यामुळे एजन्सीला परतीच्या प्रवास मंगळवारपर्यंत पुढे ढकलावा लागला असता.
लांबलेले मिशन
विल्मोर आणि विल्यम्सचे मिशन आयएसएसकडे सामान्य नासा रोटेशनमध्ये बदलले आणि ते वैज्ञानिक संशोधन करत असून स्टेशनवरील इतर पाच अंतराळवीरांसोबत नियमित देखभाल करत आहेत.
आयएसएस ही सुमारे 254 मैल उंचीवर, फुटबॉलच्या मैदानासारख्या आकाराची संशोधन प्रयोगशाळा आहे ज्याचे जवळजवळ 25 वर्षांपासून अंतराळवीरांच्या आंतरराष्ट्रीय क्रूद्वारे व्यवस्थापन केले जाते. मुख्यतः अमेरिका आणि रशियाद्वारे व्यवस्थापित विज्ञान मुत्सद्देगिरीचे ते एक महत्त्वाचे व्यासपीठ आहे.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
