विजय दिन संचलन: जिनपिंगना नव्या जागतिक व्यवस्थेसाठी प्रोत्साहन मिळणार

वाढत्या भू-राजकीय अनिश्चिततेच्या काळात अमेरिकेनंतर जागतिक व्यवस्थेला आकार देण्यासाठी बीजिंगला एक प्रमुख शक्ती म्हणून स्थान देण्याच्या उद्देशाने चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग या आठवड्यात देशातील सर्वात मोठ्या लष्करी संचलनाचे आयोजन करणार आहेत.

रशियाचे व्लादिमीर पुतिन आणि उत्तर कोरियाचे नेते किम जोंग उन यांच्यासह 20 हून अधिक जागतिक नेते दुसऱ्या महायुद्धाच्या शेवटी जपानच्या पराभवाच्या 80 व्या वर्षाच्या निमित्ताने 3 सप्टेंबर रोजी “विजय दिन” कार्यक्रमासाठी बीजिंगमध्ये एकत्र येणार आहेत.

राजनैतिक आक्रमकता दाखवणे

अमेरिकेच्या जागतिक भूमिकेवर शंका असताना, राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प परकीय मदत कमी करत आहेत, आंतरराष्ट्रीय संस्थांमधून माघार घेत आहेत, मित्र राष्ट्रे आणि प्रतिस्पर्ध्यांवर व्यापक टॅरिफ युद्ध पुकारत आहेत, अशा परिस्थितीत चीनची लष्करी शक्ती आणि राजनैतिक प्रभाव दाखवण्याचा या अत्यंत शिस्तबद्ध कार्यक्रमाचा उद्देश आहे.

हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्रे आणि ड्रोन यासारख्या अत्याधुनिक उपकरणांच्या प्रदर्शनाचे निरीक्षण करणाऱ्या पुतिन आणि किम यांच्या शेजारी बसणाऱ्या शी यांची अभूतपूर्व संयुक्त उपस्थिती ही संचलनाची परिभाषित प्रतिमा असू शकते, जी पाश्चिमात्य देशांना आव्हान देणारा ‘उलथापालथीचा अक्ष’ असेल.

‘हुकूमशाही सत्तेचे नेतृत्व’

मंगळवार पहाटे त्यांच्या विशेष ट्रेनने चीनमध्ये प्रवेश करणाऱ्या किम यांच्यासाठी हा त्यांचा पहिलाच मोठा बहुपक्षीय कार्यक्रम असेल आणि गेल्या 66 वर्षांत उत्तर कोरियाच्या नेत्याने चिनी लष्करी परेडमध्ये सहभागी होण्याची ही पहिलीच वेळ असेल.

“व्लादिमीर पुतिन, (इराणचे) मसूद पेझेश्कियान आणि किम जोंग उन यांची उपस्थिती जगातील आघाडीची हुकूमशाही शक्ती म्हणून चीनची भूमिका अधोरेखित करते,” असे आशिया सोसायटी पॉलिसी इन्स्टिट्यूटच्या सेंटर फॉर चायना ॲनालिसिसमधील चिनी राजकारण तज्ज्ञ नील थॉमस म्हणाले.

2015 मधील मागील परेडच्या तुलनेत या वर्षीच्या परेडमध्ये मध्य आशियाई, पश्चिम आशियाई आणि आग्नेय आशियाई देशांतील नेत्यांची वाढ झाल्याने प्रादेशिक राजनैतिकतेतील बीजिंगची प्रगती दिसून येते, असे थॉमस म्हणाले.

निष्फळ चर्चा?

चीनच्या अधिकृत शिन्हुआ वृत्तसंस्थेनुसार, सकाळी 9 वाजता (01.00 GMT) या संचलनाला सुरूवात होईल.

युक्रेनमधील युद्धाबद्दल रशियावरील निर्बंधांवर टीका करणारे स्लोवाकियाचे पंतप्रधान रॉबर्ट फिको आणि सर्बियाचे अलेक्झांडर वुचिक हे दोघेही या कार्यक्रमाला उपस्थित राहणार असून पाश्चात्य नेत्यांपैकी फक्त त्यांचीच उपस्थिती असणार आहे.

ट्रम्प, ज्यांच्या स्वतःच्या जूनच्या लष्करी संचलनाने सत्तेवर परतल्यानंतर सर्वात मोठी देशव्यापी निदर्शने केली, त्यांनी वारंवार शी, पुतिन आणि किम यांच्याशी असलेल्या त्यांच्या निकटच्या संबंधांबद्दल भाष्य केले असले तरी  कोणतेही मोठे राजनैतिक यश मिळवण्यात ते अपयशी ठरले आहेत.

‘स्मृती युद्ध’

या आठवड्याच्या सुरुवातीला शी जिनपिंग यांनी तियानजिन शहरातील प्रादेशिक सुरक्षा मंचावर अधिक समान, बहुध्रुवीय जगाचे समर्थन करण्यासाठी आणि दुसऱ्या महायुद्धाच्या “योग्य ऐतिहासिक दृष्टीकोनाचा” प्रचार करण्यासाठी विकसनशील देशांच्या नेत्यांना एकत्र आणले.

ब्रुकिंग्स इन्स्टिट्यूशनने गेल्या आठवड्यात एका पेपरमध्ये लिहिले आहे की, परेड देखील एका ‘स्मृती युद्धा’ चा भाग आहे, ज्यामध्ये चीन आणि रशिया फॅसिस्ट शक्तींशी लढण्यात त्यांची भूमिका अधोरेखित करतात असे त्यांना वाटत असलेल्या पाश्चिमात्य कथेला पर्यायी इतिहास देतात.

शी जिनपिंग यांनी हे युद्ध म्हणजे “चिनी राष्ट्राच्या महान पुनरुज्जीवनासाठी” एक प्रमुख वळण असल्याचे मानले आहे, ज्यामध्ये त्यांनी जपानच्या आक्रमणावर मात करून आर्थिक आणि भू-राजकीय शक्तीस्थान बनले.

संमिश्र प्रतिसाद

काही रहिवाशांनी परेडपूर्वी देशभक्तीपर आणि लष्करी संकल्पनेवर आधारित केस कापण्याची विनंती केली असली तरी, असा उत्साह सर्वसामान्य चिनी नागरिकांमध्येही दिसून येण्याची शक्यता नगण्य आहे.

परेडच्या आधीच्या आठवड्यात सुरक्षा उपाय आणि वाहतूक नियंत्रणांमुळे बीजिंग शहर जवळजवळ ठप्प झाले आहे.

ऑनलाइन भरती सूचनांवरील अंदाजानुसार, परेडपूर्वी संभाव्य अशांततेच्या कोणत्याही चिन्हांवर लक्ष ठेवण्यासाठी देशभरातील स्थानिक सरकारने हजारो स्वयंसेवक आणि कम्युनिस्ट पक्षाच्या सदस्यांना तैनात केले आहे.

5 अब्ज डॉलर्सची परेड?

सोमवारी तैवानच्या अधिकाऱ्यांनी अंदाज लावला की बीजिंग परेडवर 5 अब्ज डॉलर्स – जे त्यांच्या संपूर्ण संरक्षण बजेटच्या 2 टक्के इतके आहे – खर्च करत आहे.

चीनच्या Quora च्या समतुल्य असलेल्या झिहूवरील जुलैच्या एका पोस्टमध्ये वापरकर्त्यांना परेडबद्दल सर्वात जास्त काय अपेक्षा आहे असे विचारले गेले.

“मला आशा आहे की ते कमी पैसे खर्च करतील आणि लोकांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी ते वापरतील,” असे एक व्हायरल प्रतिसाद आला जो नंतर हटवण्यात आला आहे. इतरांनी सरकारला राष्ट्रीय सुट्टी जाहीर करण्याची विनंती केली होती, परंतु यावर कोणतीही कार्यवाही करण्यात आलेली नाही.

टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)