![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
बीजिंगने, 3 सप्टेंबर रोजी होणाऱ्या 70 मिनिटांच्या लष्करी परेडच्या पार्श्वभूमीवर, शहरातील मध्यवर्ती भाग पूर्णपणे ठप्प केला आहे. कार्यालयांच्या प्रवेशद्वारांवर विमानतळाप्रमाणे स्कॅनर लावण्यात आले आहेत, मध्यरात्री परेडच्या सरावांसाठी रस्ते बंद करण्यात आले आहेत, ओव्हरपासवर 24/7 सुरक्षा तैनात आहे आणि ड्रोनच्या वापरावर बंदी घालण्यात आली आहे.
जपानच्या औपचारिक शरणागतीनंतर, दुसऱ्या महायुद्धाच्या समाप्तीचे स्मरण करणारी ही ‘विजय दिन’ परेड, पश्चिमेकडील देशांमधील वाढलेला अविश्वास, अमेरिकेसोबतची भू-राजकीय अनिश्चितता आणि शेजारील देशांसोबतच्या प्रादेशिक वादांच्या पार्श्वभूमीवर चीनच्या वाढत्या लष्करी ताकदीचे प्रदर्शन असेल.
गेल्या काही वर्षांतील चीनच्या सर्वात मोठ्या परेडपैकी एक असलेली ही परेड, आधुनिक तंत्रज्ञानावर आधारित विमाने, क्षेपणास्त्र संरक्षण प्रणाली आणि हायपरसोनिक शस्त्रे यांचा समावेश असलेल्या अत्याधुनिक उपकरणांचे अनावरण करेल. ही शस्त्रे पीपल्स लिबरेशन आर्मीच्या आधुनिकीकरण मोहिमेचा भाग आहेत, जी अलीकडेच भ्रष्टाचार आणि कर्मचाऱ्यांच्या शुद्धीकरणाच्या घोटाळ्यांनी ग्रासली आहे.
‘सुधारित दृष्टिकोन’
परेडच्या दिवशी, राष्ट्रपती शी जिनपिंग तियानमेन स्क्वेअरवर हजारो सैनिकांचे निरीक्षण करतील, त्यांच्यासोबत रशियन राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्यासह अनेक परदेशी मान्यवर बीजिंगमध्ये उपस्थित असतील.
बहुतेक पाश्चात्त्य नेते या परेडपासून दूर राहण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे China, रशिया आणि ग्लोबल साऊथ यांच्यात मुत्सद्दी एकीचे मोठे प्रदर्शन होईल.
परेडपूर्वी, बीजिंगने दुसऱ्या महायुद्धाच्या इतिहासाबद्दल ‘योग्य दृष्टिकोन’ सादर करण्यासाठी एक मोहीम सुरू केली आहे, ज्यात आशियाई आणि युरोपियन रणांगणांमध्ये फॅसिस्ट सैन्याविरुद्ध लढण्यात चीन आणि सोव्हिएत रशियाने महत्त्वाची भूमिका बजावली होती यावर जोर देण्यात आला आहे.
‘सभ्यतावादी अजेंडे’
अमेरिकन युनिव्हर्सिटीचे सहयोगी प्राध्यापक आणि चीन-सोव्हिएत इतिहासाचे तज्ञ- जोसेफ तोरिगियन म्हणाले की, “पुतिन आणि शी जिनपिंग युद्धाच्या स्मरणोत्सवाला इतके गांभीर्याने घेतात, कारण ते यातून दाखवून देतात की, रशिया आणि चीन त्यांच्या इतिहासाचा अभिमान बाळगू शकतात आणि त्यांच्या भूतकाळाला कलंकित करण्याचे पाश्चात्त्य प्रयत्न अयशस्वी होतील. दुसरे महायुद्ध हे पुतिन आणि शी यांच्या ‘सभ्यतेच्या अजेंड्या’मधील एक पायाभूत क्षण आहे. दोन्ही नेत्यांचा असा विश्वास आहे की, ते एका शतकात न पाहिलेले बदल घडवून आणत आहेत.”
‘जाणीवपूर्वक दुर्लक्षित ‘
या आठवड्यात, ‘पीपल्स डेली’च्या एका लेखात दावा करण्यात आला होता की, जपानविरुद्धच्या लढ्यातील चीनच्या योगदानाकडे, “जाणीवपूर्वक दुर्लक्ष करुन त्याला कमी लेखले गेले आहे,” तसेच कम्युनिस्ट पक्षाच्या युद्धकाळातील प्रयत्नांनाही “जाणूनबूजून वाईट ठरवले” गेले आहे.
“इतिहासाच्या कठोर तथ्यांकडे दुर्लक्ष करणे, युद्धात गमावलेल्या लाखो निष्पाप लोकांच्या जीवाकडे दुर्लक्ष करणे आणि आक्रमणाच्या इतिहासाला वारंवार नाकारणे किंवा त्याचे उदात्तीकरण करणे हा एक निर्लज्ज विश्वासघात आहे,” असे त्यात म्हटले आहे.
चीनी शिक्षणतज्ञांनी दुसऱ्या महायुद्धाच्या मुख्य, पाश्चात्त्य-केंद्रित कथांना पुन्हा लिहिण्यासाठी आपले प्रयत्न वाढवले आहेत आणि युद्ध प्रत्यक्षात 1931 मध्ये जपानच्या चीनवरील आक्रमणाने सुरू झाले असे ते प्रतिपादन करत आहेत.
चोंगयांग इन्स्टिट्यूट फॉर फायनान्शिअल स्टडीज, रेनमिन युनिव्हर्सिटी ऑफ चायनाचे डीन वांग वेन म्हणाले, “युद्धात चीन आणि रशिया हे सर्वात मोठे विजेते होते आणि त्यांना सर्वात मोठे नुकसान सहन करावे लागले.”
“चीनी प्रतिकाराने जपानी लष्करी संसाधने कमी करण्यात एक अपरिहार्य भूमिका बजावली, ज्यामुळे अॅक्सिस पॉवर्सच्या पराभवाचा पाया रचला गेला.”
प्रचाराचे प्रयत्न
जपानी आक्रमणाविरुद्धच्या युद्धात (ज्याला देशात ‘रेसिस्टन्स अगेन्स्ट जपानी अॅग्रेशन’ म्हणून ओळखले जाते) चीनमधील मृतांची संख्या 20 दशलक्ष ते 35 दशलक्ष दरम्यान असल्याचा अंदाज आहे. चीन म्हणतो की, “35 दशलक्षाहून अधिक लोक मरण पावले, ज्यात 1937 च्या नानजिंग हत्याकांडात जपानी सैनिकांनी मारलेल्या 300,000 लोकांचा समावेश आहे.”
युद्धोत्तर मित्र राष्ट्रांच्या न्यायाधिकरणानुसार नानजिंगमधील मृतांची संख्या त्या संख्येच्या निम्मी होती. काही इतिहासकारांनी मृतांची संख्या 200,000 पेक्षा जास्त असल्याचा अंदाज लावला आहे.
या हत्याकांडातील भयानक दृश्ये, अलीकडच्या ‘डेड टू राइट्स’ या चीनी ब्लॉकबस्टर चित्रपटात मोठ्या प्रमाणात दाखवण्यात आली आहेत, ज्याने जुलैच्या अखेरीस देशांतर्गत बॉक्स ऑफिसवर 2.6 अब्ज युआन ($362 दशलक्ष) कमावले आहेत. हा चित्रपट नानजिंगमधील एका चीनी छायाचित्रकाराच्या खऱ्या आयुष्यातील कथेवर आधारित आहे, ज्याने जपानी युद्धाच्या गुन्ह्यांचे छायाचित्रात्मक पुरावे गुप्तपणे संकलित केले होते.
दुसरा वादग्रस्त मुद्दा म्हणजे जपानी लोकांशी लढताना कम्युनिस्ट पक्षाचे योगदान किती होते हा आहे. इतिहासकार साधारणपणे सहमत आहेत की चीनच्या रिपब्लिकन सरकारने जपानसोबत बहुतेक थेट लढाया केल्या, तर कम्युनिस्ट गनिमी सैन्याने जपानी पुरवठा मार्गांवर छापे टाकले.
बीजिंगच्या बाहेरील भागात युद्धला समर्पित एका संग्रहालयात, कम्युनिस्ट सैन्याने “लक्षणीय जपानी सैन्याचा नाश केला” असे दर्शवणारे फलक आहेत, तर ‘चीनी सैन्य’ साठी रिपब्लिकन सैन्याचा उल्लेख पूर्णपणे वगळण्यात आला आहे.
पश्चिम देश कार्यक्रमाला गैरहजर राहणार
मुत्सद्दी सांगतात की, “काही सरकारांना चीनच्या प्रचंड युद्ध बलिदानांना योग्यरित्या मान्यता देणे आणि रशियन राष्ट्राध्यक्ष पुतिन यांच्या उपस्थितीला वैध ठरवणे या दरम्यान एक कठीण निर्णय घ्यावा लागत आहे, ज्यांचे युक्रेनवरील आक्रमण सुरू आहे.”
दोन मुत्सद्दींनी रॉयटर्सला सांगितले की, “बहुतेक युरोपियन युनियनचे राजदूत परेडमध्ये सहभागी होणार नाहीत आणि पाश्चात्त्य देशांनी केलेल्या कार्यकारी-स्तरीय राजनैतिक प्रतिनिधींच्या विनंत्या आतापर्यंत नाकारण्यात आल्या आहेत. त्याच दिवशी एक राज्य स्वागत समारोह आणि संध्याकाळी सांस्कृतिक कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले आहे.”
सार्वजनिक सुट्टी?
अनेक सामान्य बीजिंग रहिवासी ज्यांना आठवडेभर त्यांच्या दैनंदिन जीवनात मोठ्या प्रमाणात अडथळे आले आहेत, त्यांना थोडा आराम मिळण्याची आशा आहे. 2015 मध्ये, जेव्हा शेवटची परेड आयोजित करण्यात आली होती, तेव्हा चीनने देशभरात तीन दिवसांची सार्वजनिक सुट्टी जाहीर केली होती आणि बीजिंगमधील शाळांनी नवीन शैक्षणिक वर्षाची सुरुवात पुढे ढकलली होती.
“मी फक्त नम्रपणे विचारू इच्छितो… आम्हाला सार्वजनिक सुट्टी मिळू शकते का, जेणेकरून आम्ही परेड पाहण्यावर लक्ष केंद्रित करू शकू?” एका वापरकर्त्याने बुधवारी मायक्रोब्लॉगिंग प्लॅटफॉर्म वेइबोवर लिहिले.
($1 = 7.1730 चिनी युआन रेनमिन्बी)
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
