चीनच्या PLA ने हिमालयात भारताच्या कोल्ड स्टार्ट धोरणाचे अनुकरण केले

वॉशिंग्टनच्या सर्वात प्रभावशाली निरपेक्ष थिंक टँकपैकी एक असलेल्या सेंटर फॉर स्ट्रॅटेजिक अँड इंटरनॅशनल स्टडीजच्या (CSIS)  प्रमुख विश्लेषणात्मक व्यासपीठ असलेल्या चायनापॉवरवर प्रकाशित झालेल्या 3 हजार शब्दांच्या संशोधन पत्रिकेत, सुयश देसाई यांनी कोल्ड स्टार्ट-शैलीच्या ऑपरेशनल पवित्र्याकडे PLA हळूहळू कसे झुकत गेले आहे याची रूपरेषा दिली आहे.

PLA साठी, हे परिवर्तन एक धोरणात्मक वळण दर्शवते: ते म्हणजे राजकीय व्यवस्थेकडून आदेश दिले गेल्यानंतर काही तासांतच मोठे आक्रमण करण्याची क्षमता, ज्याचे स्पष्ट उद्दिष्ट भारत, अमेरिका, जपान किंवा तैवान या बाहेरील कोणत्याही घटकाने अर्थपूर्ण प्रतिसाद देण्यापूर्वी युद्धभूमीवर कब्जा करणे आहे.

देसाई यांच्या संशोधनातून असे दिसून येते की अचानक हल्ला करण्याची ही मानसिकता PLA च्या सैद्धांतिक लेखनात खोलवर रुजलेली आहे. सायन्स ऑफ मिलिटरी स्ट्रॅटेजी सारखे मूलभूत ग्रंथ “आदेश ऐकून ताबडतोब एकत्र येण्याच्या” क्षमतेवर जोर देतात. मागणी स्पष्ट आहे: कोणताही विलंब नाही, प्रशासकीय संघर्ष नाही आणि शांततेच्या काळातही लढाईसाठी तयार राहणारी शक्ती.

त्याच मजकुराची 2020 ची आवृत्ती हा धक्का आणखी तीव्र करते, 24-48  तासांची एक अरुंद “गोल्डन विंडो” म्हणून यात ओळखल्या जाणाऱ्या संकल्पनेनुसार युद्धक्षेत्रातील कमांडर्सना सैनिकांना एकत्र करावे लागेल, त्यांना योग्य ठिकाणी हलवावे लागेल आणि कार्यात्मक गती मिळवावी लागेल.

कार्यात्मक स्तरावर, PLA च्या नियमावलीमुळे हे वेळापत्रक आणखी मजबूत होते यावर देसाई भर देतात. संयुक्त मोहिमविषयक विज्ञानावरील व्याख्याने आणि 2018 च्या मोहिमांच्या विज्ञानात एकसंध नाट्य जाळ्याच्या अंतर्गत कृती करण्यासाठी तयार केलेल्या “संयुक्त जलद-प्रतिक्रिया मोहिमेचे” वर्णन केले आहे. आणि PLA च्या सर्वात उघड पुस्तकांपैकी एक, इन्फॉर्मेटाइझ्ड आर्मी ऑपरेशन्समध्ये, रणनीतीकारांनी असा इशारा दिला आहे की विजय “काही मिनिटांत पहिला हल्ला करण्यावर” अवलंबून असू शकतो

चीनच्या सर्वोच्च नेतृत्वाकडून मिळालेल्या राजकीय सूचनांमुळे बौद्धिक दबावाला बळकटी मिळते. देसाई बीजिंगकडून दशकभर चाललेल्या निकडीच्या घोषणेचा मागोवा घेतात: नेत्यांनी PLAला वारंवार “जलद सुरुवात करा, जलद समाप्त करा” असे निर्देश दिले आहेत.

एप्रिल 2023 मध्ये, शी जिनपिंग यांनी नौदल अधिकाऱ्यांना सांगितले की चीनने अशा वेगाने सैन्य तैनात करावे की विरोधकांना “एकत्र येण्याची संधी मिळणार नाही.” शी यांनी वर्षानुवर्षे हेच नियम वापरले आहेत: “नेहमी युद्धासाठी तयार रहा,” “युद्धे लढण्यासाठी आणि जिंकण्यासाठी तयार रहा,” आणि “मन आणि ऊर्जा युद्धाची तयारी करण्यावर आणि उच्च सतर्कतेवर केंद्रित करा.” त्यांचे 2018 चे आदेश, “सैन्यांनी प्रशिक्षण घेत राहिले पाहिजे आणि कोणत्याही क्षणी लढण्यासाठी तयार राहिले पाहिजे,” आणि “स्वतःच्या तलवारीवर झोपण्याविरुद्ध इशारा दिला होता, असे देसाई दाखवतात. हे आदेश बटालियन आणि कंपनी कमांडर्सपर्यंत पोहोचले आहेत.

परंतु केवळ सिद्धांत आणि भाषणे सैन्यात कोल्ड स्टार्ट निर्माण करत नाहीत. देसाई दाखवतात की चीनने शांतपणे आपली एकत्रीकरण यंत्रणा पुन्हा तयार केली आहे. नवीन राष्ट्रीय संरक्षण एकत्रीकरण कार्यालये आता देशभरात, अगदी दुर्गम सीमावर्ती प्रदेशांमध्येही प्रशासकीय भार हाताळतात. उपग्रह, ड्रोन, सिग्नल आणि नागरी डेटा एकत्रित करणारी एक अपग्रेडेड C4ISR (कमांड, कंट्रोल, कम्युनिकेशन्स, संगणक, बुद्धिमत्ता, पाळत ठेवणे आणि शोध) प्रणाली कमांडर्सना तासांऐवजी काही मिनिटांत निर्णय घेण्यास अनुमती देते.

सुयश जोर देतात की, सध्या याचा पुरावा उपलब्ध आहे. 2022 पासून, PLA ने तैवानभोवती विजेच्या वेगाने सरावांना सुरूवात केली आहे. जॉइंट स्वॉर्ड 2023, जॉइंट स्वॉर्ड 2024ए/बी आणि स्ट्रेट थंडर 2025, जे जवळजवळ कोणतीही पूर्वसूचना न देता राबविण्यात आले आहेत. हवाई, नौदल, क्षेपणास्त्र आणि निमलष्करी दले काही तासांतच स्टँडबायवरून पूर्ण नाकेबंदीच्या तालीमकडे वळले आहे. हे नाटक नाहीत; असे सांगत देसाई यांनी उघड केलेल्या अचानक झालेल्या हल्ल्याच्या मॉडेलसाठी त्या ताण चाचण्या असल्याचे स्पष्ट केले.

तरीही सर्वात नाट्यमय घडामोड तैवानपासून दूर हिमालयात घडत आहे. देसाई दाखवतात की वेस्टर्न थिएटर कमांड, विशेषतः तिबेट आणि शिनजियांग, वेगाच्या दृष्टीने बीजिंगची नवीन प्रयोगशाळा बनली आहे.

2020 च्या गलवान संघर्षानंतर, PLA ने पुढे जाण्यासाठी ब्रिगेड तयार करण्यास सुरुवात केली, रात्रभर सैन्याच्या हालचाली सुरू होत्या आणि कोणत्याही सूचना न देता त्यांनी  उंचावर सराव केला. 2021 मध्ये, तिबेटने दहा ब्रिगेड आणि शेकडो चिलखती वाहने अंधारात पठारावर हलवली. 2023 आणि 2024 मध्ये, शिनजियांग युनिट्स आणि 76 व्या ग्रुप आर्मीची 24 तासांपेक्षा कमी तैनातीसाठी वारंवार चाचणी घेण्यात आली.

2025 पर्यंत, भारताशी संबंध सुधारण्यासाठी प्रयत्न सुरू झाल्यानंतरही हे सराव चालू राहिले, याचे स्पष्ट पुरावे आहेत. देसाई यांचे म्हणणे आहे की जलद गतिशीलता संकट-केंद्रित होण्याऐवजी संस्थात्मक बनली आहे.

चीन 24 ते 48 तासांत धक्का देण्यासाठी डिझाइन करण्यात आलेले सैन्य तयार करत आहे, मूलभूतपणे इंडो-पॅसिफिकचा प्रतिबंधक नकाशा पुन्हा तयार करत आहे.

कोल्ड स्टार्ट-शैलीतील PLA बीजिंगच्या विजयाची हमी देत ​​नाही, परंतु यामुळे चीन युद्धभूमीवर लवकर विजय मिळवू शकतो किंवा प्रादेशिक चढाई करण्यापूर्वी मर्यादित उद्दिष्टे हस्तगत करू शकतो याची शक्यता खूप वाढते. देसाई यांच्या मूल्यांकनानुसार, हे दशकातील सर्वात परिणामकारक आणि तरीही कमी समजलेल्या लष्करी बदलांपैकी एक आहे.

रेशम भांबानी