ट्रम्प इस्रायलमध्ये येताच हमासकडून इस्रायली ओलिसांच्या मुक्ततेला सुरुवात

अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी इस्रायलच्या संसदेला संबोधित करण्यासाठी केलेल्या युद्धबंदी अंतर्गत गाझामधील दोन वर्षांच्या विनाशकारी युद्धाचा अंत करण्याच्या प्रयत्नांच्या दृष्टीने हमासने सोमवारी 20 जिवंत इस्रायली ओलिसांपैकी पहिल्या सात जणांची सुटका केली.

रेड क्रॉसने गाझा पट्टीतून सात जिवंत ओलिसांना बाहेर काढल्यानंतर ते आपल्या सैन्याकडे सूपूर्द करण्यात आल्याचे इस्रायलच्या सैन्याने सांगितल्यानंतर तेल अवीवच्या होस्टेजेस स्क्वेअरमध्ये हजारो लोकांनी जल्लोष केला, एकमेकांना मिठी मारली आणि ते रडले.

“मी खूप उत्साहित आहे. मी आनंदाने परिपूर्ण आहे. या क्षणी मला कसे वाटते याची कल्पना करणे कठीण आहे. मला रात्रभर झोप आली नाही,” असे ओलिस असलेल्या निमरोद कोहेनची आई विकी कोहेन म्हणाली. ती रीम येथे जात होती. याच ठिकाणी ओलिसांना हलवले जाईल.

लष्कराने सांगितले की रेड क्रॉस उर्वरित 13 पुष्टी झालेल्या जिवंत ओलिसांना घेण्यासाठी जात आहे, ज्यांची सोमवारी सुटका होईल अशी अपेक्षा आहे. मृत्युमुखी पडलेल्या 20 ओलिसांपैकी सोमवारी काहींचे मृतदेह आणि ज्यांच्याबद्दल अद्याप कोणतीही माहिती नाही अशा दोघांनाही सोडले जाईल. तर दुसरीकडे इस्रायलमध्ये बंदिवान असलेल्या सुमारे 2 हजार पॅलेस्टिनी बंदीवान आणि दोषी कैद्यांना सोडण्यात येईल.

शाश्वत शांततेवर चर्चा करण्यासाठी नेत्यांची बैठक

गाझामध्ये, सुमारे एक डझन मुखवटा घातलेले आणि काळे कपडे घातलेले बंदूकधारी -जे हमासच्या सशस्त्र शाखेचे सदस्य असल्याचे सांगितले जाते- नासेर रुग्णालयात पोहोचले, जिथे परतणाऱ्या पॅलेस्टिनी कैद्यांचे स्वागत करण्यासाठी एक स्टेज तयार करून काही खुर्च्या मांडण्यात आल्या होत्या.

“मला आशा आहे की सुरू असणाऱ्या घडामोडी या युद्धाचा शेवट असू शकतात. आम्ही मित्र आणि नातेवाईक गमावले, आम्ही आमचे घर आणि आमचे शहर गमावले,” असे गाझा शहरातील सहा मुलांचे वडील असलेले 57  वर्षीय इमाद अबू जौदत यांनी त्यांच्या फोनवर हस्तांतरणाची तयारी पाहत सांगितले.

गेल्या आठवड्यात इजिप्तच्या शर्म अल-शेख येथील रिसॉर्टमध्ये झालेल्या युद्धविराम कराराच्या पहिल्या टप्प्यामध्ये नमूद करण्यात आलेली ही सुटका सर्वात महत्वाच्या भागांपैकी एक आहे, जिथे ट्रम्प आणि 20 हून अधिक जागतिक नेते सोमवारी याबाबतच्या शिखर परिषदेत सहभागी होणार आहेत.

अमेरिकेने इजिप्त, कतार आणि तुर्कीसह या करारासाठी मध्यस्थी केली, पुढील टप्प्यात ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखालील आंतरराष्ट्रीय संस्था – “शांतता मंडळ” – स्थापन करण्याची मागणी केली.

चिरस्थायी शांततेकडे वाटचाल आता सोमवारच्या शिखर परिषदेत होणाऱ्या जागतिक वचनबद्धतेवर अवलंबून आहे, परंतु बरेच काही चुकीच्या पद्धतीने पुढे जाण्याची शक्यता आहे.

ट्रम्प यांच्या 20-कलमी योजनेतील पुढील मुद्दे अद्याप दोन्ही बाजूंनी मान्य केलेले नाहीत. यामध्ये लढाई संपल्यानंतर उद्ध्वस्त गाझा पट्टी कशी नियंत्रित केली जाईल आणि हमासचे अंतिम भवितव्य काय असेल, ज्याने इस्रायलच्या नि:शस्त्रीकरणाच्या मागण्या नाकारल्या आहेत, या मुद्द्यांचा समावेश आहे.

सोमवारी नासेर रुग्णालयात जमलेल्या सैनिकांसह या गटाच्या उपस्थितीने 2007 पासून राज्य करत असलेल्या गाझावरील इस्लामी दहशतवादी गटाच्या सततच्या ताब्यात असलेल्या इस्रायली चिंता कमी करण्यातील संभाव्य अडचणी अधोरेखित केल्या.

पुढील अडचणींमध्ये इस्रायलने अलिकडच्या काळात ज्या रेषांवरून माघार घेतली त्या रेषांच्या पलीकडे गाझा पट्टीतून स्वतः  माघार घेणे आणि पॅलेस्टिनी राज्याच्या निर्मितीकडे वाटचाल यांचा समावेश असू शकतो, ज्याला अनेक इस्रायलींनी नाकारले आहे.

ओलिसांच्या सुटकेबाबत पहिल्या गटाची घोषणा झाल्यानंतर नायकांच्या स्वागतासाठी ट्रम्प इस्रायलमध्ये दाखल झाले.

ट्रम्प एअर फोर्स वनने येत असताना इस्रायली पंतप्रधान बेंजामिन नेतान्याहू विमानतळावर त्यांची वाट पाहत उभे होते, त्यानंतर ट्रम्प यांच्यासोबत ते लिमोझिन गाडीने निघाले त्यावेळी बँड वाजत होता.

1979 मध्ये जिमी कार्टर, 1994 मध्ये बिल क्लिंटन आणि 2008 मध्ये जॉर्ज डब्ल्यू. बुश यांच्यानंतर ट्रम्प हे नेसेटला (संसदेला) संबोधित करणारे केवळ चौथे अमेरिकन अध्यक्ष असतील. त्यांना या वर्षाच्या अखेरीस इस्रायलचा सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान केला जाईल, असे इस्रायली अध्यक्ष आयझॅक हर्झोग यांनी सांगितले.

दोन वर्षांचा संघर्ष

दोन वर्षांच्या युद्धामुळे गाझात सर्वत्र उद्ध्वस्त ढिगारे बघायला मिळत आहेत, जवळजवळ 22 लाख लोक बेघर झाले आहेत आणि मोठ्या प्रमाणात मानवतावादी आपत्ती निर्माण झाली आहे. इराण, लेबनॉनचा हिजबुल्ला आणि येमेनचा हुथी यांच्याशी इस्रायली संघर्ष पसरल्याने मध्य पूर्वेलाही याचा फटका बसला आहे.

इस्रायलच्या रीम कॅम्पजवळ, जिथे ओलिसांना रुग्णालयात नेण्यासाठी आणले जाईल, तिथे लोकांनी इस्रायली झेंडे फिरवत रस्त्यावर रांगा लावल्या होत्या ज्यावर पिवळी रिबन – जी ओलिसांच्या आठवणीचे प्रतीक मानले जाते – डेव्हिडच्या निळ्या ताऱ्यासोबत विणलेली होती.

इस्रायली तुरुंगात असलेले सुमारे 1 हजार 966 पॅलेस्टिनी कैदी बसमध्ये चढले. यापैकी बहुतेकांना सोमवारी गाझाच्या नासेर रुग्णालयात सोडण्याची अपेक्षा होती, असे या कारवाईत सहभागी असलेल्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले.

सोमवारी एका निवेदनात, हमासच्या सशस्त्र शाखेने कराराच्या अटी आणि वेळापत्रकाशी आपण वचनबद्ध असल्याचा पुनरुच्चार केला, जी इस्रायलच्या पालनावर अवलंबून आहे. त्यात म्हटले आहे की इस्रायलने त्याच्या लष्करी हल्ल्याद्वारे ओलिसांना मुक्त करण्यात अयशस्वी झाल्यानंतर युद्धबंदी आणि स्वॅप करारावर सहमती दर्शविली.

संयुक्त राष्ट्रांच्या मदत प्रमुख टॉम फ्लेचर यांनी एक्सवर सांगितले की इस्रायलने अधिक आपत्कालीन साहित्य पुरवण्यास मान्यता दिली आहे आणि गाझामध्ये काम करणारी मुख्य संयुक्त राष्ट्रांची मदत संस्था, UNRWA ने इस्रायलला या प्रदेशात कोणत्याही अडथळ्याशिवाय काम करू देण्याचे आवाहन केले.

इस्रायली आकडेवारीनुसार, 7 ऑक्टोबर 2023 रोजी हमासने केलेल्या हल्ल्यामुळे हा संघर्ष सुरू झाला. या हल्ल्यात इस्रायली नागरिकांचा मृत्यू झाला आणि 251 जणांना ओलिस ठेवण्यात आले. इस्रायली हवाई हल्ले आणि जमिनीवरील हल्ल्यांमुळे गाझा उद्ध्वस्त झाला आहे, ज्यामध्ये 67 हजारांहून अधिक पॅलेस्टिनी लोकांचा मृत्यू झाला आहे, असे एन्क्लेव्हच्या आरोग्य अधिकाऱ्यांनी म्हटले आहे.

नेतन्याहू यांच्यावर, ओलिसांच्या कुटुंबियांसह, इस्रायली टीकाकारांनी त्यांच्या अतिउजव्या सरकारच्या आघाडीतील भागीदारांना शांत करण्यासाठी जाणूनबुजून युद्ध लांबवल्याचा आरोप केला, ज्यांचे समर्थन त्यांच्या राजकीय अस्तित्वासाठी महत्त्वाचे आहे.

गेल्या वर्षी आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी न्यायालयाने नेतन्याहू यांच्यावर युद्ध गुन्हे आणि मानवतेविरुद्धच्या गुन्ह्यांसाठी अटक वॉरंट जारी केले होते. हे गुन्हे इस्रायलने नाकारले.

टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)