![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
भारतीय लष्करप्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी, पुढील आठवड्यात अल्जेरियाचा उच्चस्तरीय दौरा करणार आहेत. ऑपरेशन सिंदूरच्या यशानंतरचा त्यांचा हा पहिला आंतरराष्ट्रीय दौरा असून, उत्तर आफ्रिकेत आणि त्यापलीकडे भारताच्या संरक्षण कुटनैतिक धोरणाला चालना देणारा आहे.
हा दौरा भारत–अल्जेरिया संबंधांतील गेल्या वर्षभरातील प्रगतीला अधोरेखित करतो, विशेषतः नोव्हेंबर 2024 मध्ये दोन्ही देशांमध्ये झालेल्या संरक्षण सहकार्यावरील द्विपक्षीय सामंजस्य करारानंतर. हा करार लष्करप्रमुख जनरल अनिल चौहान, यांच्या अल्जेरियस भेटीदरम्यान झाला होता आणि जेव्हा दोन्ही देशांतील लष्करी सहकार्याचा पाया रचला गेला.
दौऱ्याचे महत्त्व
हा दौरा अशा काळात होत आहे, जेव्हा अल्जेरिया रशियावर असलेल्या पारंपरिक संरक्षणावरच्या अवलंबित्वातून बाहेर पडून, विविध भागीदारांशी संबंध प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न करत आहे. अल्जेरिया आपल्या सशस्त्र दलांचे आधुनिकीकरण करत असून, संरक्षण उत्पादन क्षमता वाढवण्यावर लक्ष केंद्रित करत आहे. अशा परिस्थितीत भारत नैसर्गिक भागीदार म्हणून पुढे येतो, केवळ उपकरणे आणि प्रशिक्षणच नव्हे तर असंघटन (Non-Alignment) आणि दक्षिण-दक्षिण सहकार्य (South–South Cooperation) या समान मूल्यांवर आधारित भागीदारीसह.
या दौऱ्यात जनरल द्विवेदी अल्जियर्समधील वरिष्ठ लष्करी अधिकाऱ्यांशी पुढील मुद्द्यांवर चर्चा करणार आहेत:
-
लष्कर ते लष्कर सहकार्य मजबूत करणे
-
संयुक्त प्रशिक्षण व क्षमता वाढीचे कार्यक्रम विस्तृत करणे
-
संरक्षण तंत्रज्ञान, लॉजिस्टिक्स आणि देखभाल क्षेत्रात सहकार्य वाढवणे
-
‘मेक इन इंडिया’ आणि ‘मेक फॉर द वर्ल्ड’ उपक्रमांतर्गत भारताच्या संरक्षण उत्पादन क्षमतेचा प्रचार
भारत आणि अल्जेरिया एकसारखी संरक्षण प्रणाली वापरत असल्याने भारत या भागांतून ऑपरेशनल समर्थन, प्रशिक्षण आणि तांत्रिक कौशल्य प्रदान करण्यासाठी योग्य स्थितीत आहे. यामुळे दोन्ही देशांमध्ये अधिक सुसंगतता आणि परस्पर क्षमतेचा विकास होण्यास मदत होईल.
भौगोलिक आणि रणनीतिक महत्त्व
अल्जेरिया हे मघ्रेब–साहेल प्रदेशात सुरक्षेचा प्रमुख आधार असून, भूमध्य समुद्राच्या प्रवेशद्वारावर वसलेले आहे. त्यामुळे आफ्रिकेतील भारताच्या विस्तार धोरणासाठी हा देश अत्यंत महत्त्वाचा आहे. अल्जेरिया आफ्रिकन युनियन आणि असंघटित चळवळीमध्ये महत्त्वाचे स्थान राखतो आणि तेल, वायू आणि दुर्मिळ खनिज संसाधनांनी समृद्ध आहे.
भारतासाठी हा दौरा, आफ्रिकेतील प्रमुख देशांशी मजबूत संरक्षण संबंध प्रस्थापित करण्याच्या व्यापक दृष्टीकोनाचा भाग आहे आणि तो प्रादेशिक स्थैर्य व दहशतवाद विरोधी प्रयत्नांनाही पाठिंबा देतो.
उच्चस्तरीय भेटींचा परिणाम
हा दौरा मागील काही महत्त्वपूर्ण द्विपक्षीय भेटींचा पुढचा टप्पा आहे:
-
ऑक्टोबर 2024 मध्ये भारताच्या राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी अल्जेरियाला भेट दिली होती, ज्याने दोन्ही देशांतील राजकीय सहकार्य बळकट केले.
-
त्याच काळात जनरल चौहान यांनी, अल्जेरियाच्या स्वातंत्र्याच्या 70व्या वर्धापन दिन सोहळ्यात सहभाग घेतला आणि महत्त्वाचा संरक्षण करार केला.
-
2025 च्या सुरुवातीला, अल्जेरियाचे लष्करप्रमुख लेफ्टनंट जनरल सईद चेंग्रीहा भारतात आले होते आणि भारत फोर्ज व एल अँड टीसारख्या प्रमुख भारतीय संरक्षण उत्पादकांची भेट घेतली, यावरून अल्जेरियाची भारतीय तंत्रज्ञानात रुची दिसून आली.
अल्जेरियाच्या संरक्षण धोरणात बदल
अल्जेरियाचे भारत आणि अमेरिका यांच्याशी वाढते संबंध, त्याच्या संरक्षण धोरणातील महत्त्वाचा बदल दर्शवतात. रशियावर दीर्घकाळ अवलंबून राहिल्यानंतर आता अल्जेरिया नवे भागीदार शोधत आहे. युक्रेन युद्धामुळे रशियाची संरक्षण क्षमता अडचणीत आली आहे, त्यामुळे अल्जेरिया तंत्रज्ञान, उपकरणे आणि प्रशिक्षणासाठी भारतासारख्या देशांकडे पाहत आहे.
संरक्षण विश्लेषकांच्या मते, भारत–अल्जेरिया सहकार्य ही दोन्ही देशांसाठी धोरणात्मक संधी आहे. अल्जेरियासाठी याचा अर्थ आहे आधुनिक प्रणाली, दहशतवादविरोधी क्षमतेत वाढ, आणि एआय-आधारित संरक्षण तंत्रज्ञान उपलब्ध होणे. भारतासाठी, ही संधी आहे आफ्रिकेतील उपस्थिती वाढवण्याची, स्वदेशी संरक्षण उत्पादनाला चालना देण्याची आणि एका महत्त्वाच्या प्रादेशिक शक्तिशी अधिक मजबूत संबंध निर्माण करण्याची.
टीम भारतशक्ती
