![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
हवामान बदल आणि नैसर्गिक आपत्तींचे जागतिक पातळीवर केल्या जाणाऱ्या निरीक्षणांमध्ये सुधारणा करण्याच्या उद्देशाने नासाच्या सहकार्याने विकसित केलेला 1.5 अब्ज डॉलर्सचा पहिला रडार इमेजिंग उपग्रह भारताने बुधवारी प्रक्षेपित केला.
नासा-इस्रो सिंथेटिक अपर्चर रडार, किंवा निसार उपग्रह, हा भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था आणि अमेरिकन अंतराळ संस्था नासा यांच्यातील अशा प्रकारचा पहिलाच सहकार्य प्रकल्प आहे.
भारताच्या सतीश धवन अंतराळ केंद्रावरून 12.10 GMT वाजता मध्यम-उड्डाण रॉकेटच्या सहाय्याने याचे उड्डाण झाले, जे अंतराळ सहकार्यात एक मैलाचा दगड ठरले आणि कमी किमतीच्या, उच्च-प्रभाव असलेल्या उपग्रह मोहिमांमधील भारताचे स्थान मजबूत केले.
ड्युअल-फ्रिक्वेन्सी रडार प्रेसिजन
निसार हा जगातील पहिला रडार इमेजिंग उपग्रह आहे जो दोन रडार फ्रिक्वेन्सीज वापरतो – नासाने प्रदान केलेला एल-बँड आणि इस्रोने विकसित केलेला एस-बँड – पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील सूक्ष्म बदलांचा मागोवा घेण्यासाठी, ज्यामध्ये एक सेंटीमीटर इतक्या लहान हालचालींचा देखील समावेश आहे, असे अंतराळ संस्थांनी म्हटले आहे.
जवळजवळ पूर्णपणे भरलेल्या पिकअप ट्रकच्या आकार आणि वजनाएवढा हा उपग्रह पृथ्वीपासून सुमारे 747 किमी (464 मैल) वर जवळ-ध्रुवीय सूर्य-समकालिक कक्षेत ठेवण्यात आला होता.
हिमालयातील हिमनद्यांच्या माघार घेण्यापासून ते दक्षिण अमेरिकेतील संभाव्य भूस्खलन क्षेत्रांपर्यंत सर्व गोष्टींवर लक्ष ठेवण्यासाठी शास्त्रज्ञ आणि आपत्ती प्रतिसाद संस्थांना डेटा प्रदान करून 240 किलोमीटर रुंद रडार पट्टीचा वापर करून ते दर 12 दिवसांनी ग्रहाचा नकाशा तयार करेल.
“या उपग्रहाचे संभाव्य उपयोग प्रचंड आहेत आणि जागतिक वैज्ञानिक समुदाय त्यांच्या संबंधित संशोधन आणि वापरासाठी उपग्रह माहितीची आतुरतेने वाट पाहत आहे,” असे प्रक्षेपणानंतर इस्त्रोचे अध्यक्ष व्ही. नारायणन यांनी सांगितले.
“केवळ एक किंवा दोनच देश याचा वापर करणार नाहीत. या महान यशाचा संपूर्ण जगाला फायदा होणार आहे “, असे सांगून ते म्हणाले की, या मोहिमेने दोन्ही अंतराळ संस्थांना पूर्वीपेक्षा खूप जवळ आणले आहे.
‘पाथफाईंडर’ अभियान
नासाचे उपसहायक प्रशासक केसी स्वेल्स यांनी या मोहिमेला ”पाथफाईंडर” म्हटले. “ही पृथ्वी विज्ञान मोहीम अद्वितीय आहे आणि आपले दोन्ही देश काय करू शकतात हे खरोखरच जगाला दाखवून देणारे आहे”, असे त्या म्हणाल्या.
निसार किमान पाच वर्षे कार्यरत राहण्याची अपेक्षा आहे. त्याने गोळा केलेली माहिती जगभरातील वापरकर्त्यांसाठी मोफत उपलब्ध करून दिला जाईल – पर्यावरणीय संशोधन आणि धोका उद्भवल्यास त्याला प्रतिसाद म्हणून पारदर्शकता आणि सुलभता वाढविण्यासाठी हे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
चांद्रयान-3 च्या चंद्रावरील लँडिंगच्या यशानंतर आणि त्याच्या आगामी गगनयान मानवी अंतराळ उड्डाणानंतर, एक अग्रगण्य अंतराळ शक्ती म्हणून स्वतःला स्थापित करण्याच्या भारताच्या व्यापक प्रयत्नांदरम्यान हे प्रक्षेपण झाले आहे.
भारताने म्हटले आहे की 2035 पर्यंत स्वतःचे अंतराळ स्थानक तयार करण्याचे आणि अंतराळातील व्यावसायिक तसेच वैज्ञानिक उपक्रमांचा विस्तार करण्याच्या व्यापक दृष्टिकोनाचा एक भाग म्हणून इतर देशांच्या भागीदारीत चंद्रावर अंतराळवीर पाठवण्याचे उद्दिष्ट आहे.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
