![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
‘सूर्यकिरण-XIX’ (सूर्यकिरण 19) या द्विपक्षीय संयुक्त लष्करी सरावाची, सोमवारी यशस्वी सांगता झाली. भारत आणि नेपाळच्या लष्करी ऑपरेशन्सचे महासंचालक, या लष्करी ऑपरेशन्सचे महासंचालक (DGMOs) संयुक्त दहशतवादविरोधी (CT) सरावाच्या अंतिम मूल्यांकनााठी पिथौरागढ येथे उपस्थित होते. त्यांच्या भेटीनंतर, दोन्ही देशांमधील बटालियन-आकाराच्या तुकड्यांचा समावेश असलेल्या आणि सुमारे दोन आठवडे सुरू असलेल्या या संयुक्त सरावाचा समारोप झाला.
वास्तववादी दहशतवादविरोधी परिस्थितींवर आधारित प्रशिक्षण चक्र
सरावाच्या यंदाच्या आवृत्तीमध्ये, सैनिकांना संयुक्त राष्ट्रांच्या चॅप्टर VII ऑपरेशन्स दरम्यान हाती घेतलेल्या मोहिमांचे अनुकरण करणाऱ्या विविध परिस्थितीची जाणीव करुन देण्यात आली. प्रशिक्षण कालावधीत, भारतीय आणि नेपाळी सैनिकांनी वनाच्छादित डोंगररांगा, खोल दऱ्या आणि विखुरलेल्या वस्त्यांमध्ये एकत्रित कारवाई केली, जी हिमालयीन पट्ट्यातील ऑपरेशनल वास्तविकतेचे प्रतिबिंब आहे.
दोन्ही लष्करांनी यामध्ये समान संख्येने योगदान दिले; भारतीय तुकडीमध्ये प्रामुख्याने आसाम रेजिमेंटचे सैनिक होते तर नेपाळी तुकडीमध्ये मुख्यत्वे देवी दत्त रेजिमेंटचे जवान होते. दोन्हीकडील सहभागींना एकमेकांच्या प्रमाणित कार्यपद्धतींची सवय व्हावी, यासाठी सरावाच्या सुरुवातीलाच मिश्र पथके तयार करण्यात आली होती.
तंत्रज्ञान-सक्षम सराव
प्रशिक्षण सरावातील एक उल्लेखनीय भाग म्हणजे, क्षेत्रीय ऑपरेशन्समध्ये आता मोठ्या प्रमाणावर वापरल्या जाणाऱ्या उदयोन्मुख तंत्रज्ञानाची ओळख करून घेणे. पाळत ठेवणारे ड्रोन, अचूक हल्ला करणारे क्वाडकॉप्टर्स, डेटा-लिंक्ड साइट्स, स्वयंचलित लॉजिस्टिक्स प्लॅटफॉर्म्स आणि AI-सहाय्यित इमेजिंग फीड्स यांना वेगवेगळ्या परिस्थितींमध्ये सादर करण्यात आले. प्रत्यक्ष परिस्थितीची जाण वाढवण्यासाठी, निर्णय प्रक्रिया गतिमान करण्यासाठी आणि हालचाल मर्यादित असलेल्या भूभागात जलद कृतींसाठी या प्रणालींच्या वापराचे महत्व यातून सिद्ध झाले.
कमांडर्स आणि सैनिकांमधील संवाद
मूल्यांकनादरम्यान, संयुक्त पथकांनी आपली कार्ये कशी नियोजित केली, माहितीची देवाणघेवाण कशी केली आणि युद्धनीती कशी पार पाडली, याविषयी DGMOs ना माहिती देण्यात आली. त्यांनी जमिनीवरील सैनिक, हवाई साधने आणि लहान टेहळणी घटकांमधील समन्वयाचे निरीक्षण केले. अधिकाऱ्यांनी वर्णन केले की, या सरावामुळे परस्पर सहकार्याची आवश्यकता असलेल्या अल्पकालीन मोहिमांसाठीची प्रक्रिया अधिक परिष्कृत करण्यात कशी मदत झाली.
सातत्यपूर्ण सहकार्याचे सामान्य प्रतीक
प्रशिक्षण कालावधी पूर्ण झाल्याचे प्रतीक म्हणून, दोन्ही वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी प्रशिक्षण क्षेत्राच्या आवारात एक रोप लावले. या कृतीला, दोन्ही शेजारी देशांमधील दीर्घकाळ चालत आलेल्या संरक्षण संबंधाची आणि नियमित लष्करी देवाणघेवाणीच्या नियमित स्वरूपाचे स्मरणपत्र म्हणून सादर करण्यात आले.
हा सराव आजही महत्त्वाचा का आहे?
‘सूर्यकिरण’ सरावाच्या मालिकेत सहभाग घेणे, भारत आणि नेपाळच्या लष्करासाठी एक नियमित कृती आहे. यावर्षीच्या प्रशिक्षणाने अनेक महत्वाच्या विद्यमान गरजा पूर्ण केल्या, जसे की:
दोन्ही देशांना परिचित असलेल्या खडतर भूभागात दहशतवादविरोधी सज्जता कायम ठेवणे, आधुनिक पाळत आणि दळणवळण तंत्रज्ञानानुसार पद्धती अद्ययावत करणे, शांतता मोहीम किंवा मानवतावादी मोहिमेदरम्यान, आवश्यक असू शकणारी आंतर-कार्यक्षमता बळकट करणे, आव्हानात्मक भौगोलिक क्षेत्रात आपत्ती निवारण आणि स्थलांतराच्या पद्धतींची देवाणघेवाण करणे.
दहशतवादविरोधाच्या पलीकडे
दहशतवादविरोधी परिस्थितींसोबतच, दोन्ही तुकड्यांनी पर्यावरण संरक्षण उपाययोजना, जखमींचे व्यवस्थापन आणि जमिनीवरील सैनिक आणि विमान वाहतूक घटकांमधील समन्वय यांचा सराव केला. हे मॉड्यूल्स दोन्ही देशांच्या डोंगराळ प्रदेशात ऑपरेशन्समध्ये आवश्यक असलेल्या विविध कार्यांशी परिचित ठेवण्यास मदत करतात.
टीम भारतशक्ती
