MH-60R ताफ्यासाठी प्रमुख समर्थन करारावर भारताची स्वाक्षरी

भारताने आपल्या नवीनतम नौदल हेलिकॉप्टर ताफ्याचे आयुष्य दीर्घकाळासाठी सुरक्षित रहावे यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे, या संदर्भात MH-60R सीहॉक्ससाठी अमेरिकेसोबत दोन प्रमुख देखभाल करारांवर स्वाक्षरी करण्यात आली आहे. ऑफर आणि स्वीकृती पत्रे, एकत्रितपणे सुमारे 7,995 कोटी रुपये, बहु-भूमिका असलेल्या हेलिकॉप्टरसाठी पाच वर्षांसाठी सतत समर्थन, सुटे भाग, प्रशिक्षण आणि तांत्रिक सहाय्याची हमी देतील या गोष्टीला संरक्षण मंत्रालयाने गुरूवारी दुजोरा दिला.

अमेरिकेच्या परराष्ट्र लष्करी विक्री चौकटीअंतर्गत झालेल्या या करारांवर संरक्षण सचिव राजेश कुमार सिंह यांच्या उपस्थितीत नवी दिल्लीत स्वाक्षरी करण्यात आली.

भारतीय नौदलासाठी या हेलिकॉप्टरचे महत्त्व

नौदलासाठी, MH-60R हे फक्त दुसरे विमान नाही; ते भारताच्या आधुनिक पाणबुडीविरोधी युद्ध धोरणाचा कणा आहे. हिंद महासागरात पाणबुडी तैनातीत मोठी वाढ झाली आहे, विशेषतः बाह्य-प्रादेशिक नौदलांकडून. त्यामुळे नौदलाच्या जुन्या सी किंग आणि चेतक ताफ्यांच्या असणाऱ्या नव्या मागण्या पूर्ण करण्यासाठी सेन्सर्स आणि टिकाऊपणाची कमतरता होती.

“रोमियो” निर्णायकपणे ही उणीव भरून काढते. त्याचे सेन्सर्स, डिपिंग सोनार, मल्टी-मोड रडार, पाळत ठेवणारी इलेक्ट्रॉनिक प्रणाली आणि सोनोबॉय, ते भारताने चालवलेल्या कोणत्याही हेलिकॉप्टरपेक्षा खूप जास्त अंतरावर आणि खूप चांगल्या अचूकतेसह पाणबुडी शोधण्यास अनुमती देतात.

परंतु ही श्रेष्ठता एक अडचण घेऊन येते: प्लॅटफॉर्मचा प्रभावीपणा अखंड देखभाल, सुट्या भागांची जलद उपलब्धता आणि विशेष तांत्रिक समर्थनावर अवलंबून असते. कोणताही व्यत्यय फ्रंटलाइन युद्धनौकांवर ऑपरेशनल तयारीवर त्वरीत परिणाम करतो.

नवीन सामंजस्य कराराचा उद्देश याला आळा घालणे हाच आहे.

नवीन करारांमधून काय मिळणार

सुरक्षा पॅकेज हे सुट्या भागांच्या करारापेक्षा खूपच जास्त आहे. हेलिकॉप्टर मिशनसाठी पूर्णपणे तयार ठेवण्यासाठी या करारामुळे भारतात एक संपूर्ण परिसंस्था तयार करता येईल. प्रमुख घटकांमध्ये खालील मुद्दे समाविष्ट आहे:

देशांतर्गत दुरुस्ती आणि तपासणी क्षमता

मध्यम-स्तरीय दुरुस्ती, नियतकालिक तपासणी आणि घटकांची सेवा हाताळण्यासाठी भारतात नवीन सुविधा स्थापन केल्या जातील. यामुळे अमेरिकन डेपोवरील अवलंबित्व कमी होते आणि प्रतीक्षा करण्यासाठीचा वेळ लक्षणीयरीत्या कमी होतो.

पाच वर्षांची समर्थन पाइपलाइन

जहाजे आणि किनारी तळांवर पसरलेल्या ताफ्यासाठी आवश्यक असलेल्या सुटे भाग, चाचणी उपकरणे, प्रशिक्षण मॉड्यूल आणि तांत्रिक तज्ज्ञांची स्थिर उपलब्धता याची हमी हा करार देतो.

भारतीय कंपन्यांकडे हस्तांतरण क्षमता

भारतात देखभालीचे उपक्रम राबवून, संरक्षण मंत्रालयाला अपेक्षा आहे की MSMEs आणि खाजगी उत्पादक हळूहळू दुरुस्ती आणि घटक-पुरवठा भूमिका स्वीकारतील, ज्यामुळे आत्मनिर्भर भारत या उद्दिष्टाला पाठिंबा मिळेल.

समुद्रातील उपलब्धता सुधारली

नौदलाच्या योजनाकारांचे म्हणणे आहे की या पॅकेजमुळे सीहॉक्सना देखभाल चक्रांसाठी किनाऱ्यावरील तळांवर आणून एका जागी उभे करण्याऐवजी विखुरलेल्या ठिकाणांवरून आणि तैनात केलेल्या युद्धनौकांवरून सतत काम करता येईल.

भारताचा MH-60R कार्यक्रम: मोठे चित्र

भारताने 2020 मध्ये सुमारे 2.2 अब्ज डॉलर्समध्ये 24 सीहॉक्सची ऑर्डर दिली. सध्या नऊ विमाने कोची येथे सेवेत आहेत, तर उर्वरित विमाने 2025 च्या अखेरीस ताफ्यात सामील होण्याची शक्यता आहे. भारतासाठीच्या हेलिकॉप्टरमध्ये अनेक भारताला आवश्यक अशा विशिष्ट प्रणाली आहेत, ज्यात BEL सोबत संयुक्तपणे विकसित केलेले मिशन-विशिष्ट कम्युनिकेशन सूट आणि HAL कडून कस्टमाइज्ड IFF ट्रान्सपॉन्डर्स यांचा समावेश आहे.

अमेरिकेने गेल्या वर्षी स्वतंत्रपणे 1.17 अब्ज डॉलर्सचे पॅकेज मंजूर केले होते ज्यामध्ये प्रगत रेडिओ, इन्फ्रारेड सेन्सर्स, बाह्य इंधन टाक्या, सॉफ्टवेअर सपोर्ट आणि विशेष ग्राउंड उपकरणे समाविष्ट आहेत, जे कार्यक्रमाच्या वाढत्या खोलीचे संकेत आहेत.

धोरणात्मक महत्त्व: देखभालीच्या पलीकडे

नवीन सामंजस्य करार हा आधार देण्यावर केंद्रित असला तरी, त्याला धोरणात्मक वजन आहे.

भारताच्या पाण्याखालील क्षेत्राची जाणीव वाढवते

हिंद महासागरातील मध्यवर्ती शिपिंग लेन परदेशी पाणबुड्यांमुळे अधिकाधिक व्यापल्या जात आहेत. MH-60R, योग्यरित्या टिकवून ठेवल्यास, भारताला समुद्राच्या विस्तृत भागात विश्वासार्ह ASW कव्हरेज प्रदान करते.

भारत-अमेरिका संरक्षण सहकार्य मजबूत

टिकाऊ करार बहुतेकदा दीर्घकालीन विश्वास दर्शवतात. एकवेळ खरेदीच्या विपरीत, ते लष्करांना ऑपरेशनल आणि तांत्रिकदृष्ट्या एकत्र बांधतात.

भारताच्या जहाजबांधणी योजनांना पूरक

नौदलाचे पुढील पिढीतील विध्वंसक, फ्रिगेट्स आणि विमानवाहू जहाजे रोमियो लक्षात घेऊन डिझाइन केली जात आहेत, ज्यामुळे भविष्यातील फ्लीट आर्किटेक्चरसाठी त्याची उपलब्धता महत्त्वपूर्ण बनते.

दोन्ही बाजू आता अंमलबजावणीची तयारी करत आहेत, ज्यासाठी दुरुस्तीच्या पायाभूत सुविधा उभारण्यास आणि भारतीय तंत्रज्ञांना प्रशिक्षण देण्यासाठी अमेरिकन तज्ज्ञांची आवश्यकता असेल. नौदलाचे लक्ष उर्वरित हेलिकॉप्टरच्या आगमनासह नवीन देखभाल पाइपलाइन टिकावू करण्यावर आहे, जेणेकरून दशकाच्या अखेरीस संपूर्ण ताफा पूर्ण कार्यक्षमतेपर्यंत पोहोचेल याची खात्री होईल.

टीम भारतशक्ती