पाकिस्तानी लष्करप्रमुखांनी अमेरिकेतून दिलेल्या धमकीचा भारताने केला निषेध

पाकिस्तानी लष्करप्रमुख जनरल असीम मुनीर यांनी इस्लामाबादहून नव्हे तर अमेरिकेच्या भूमीवरून केलेल्या आण्विक युद्धाचा धोका निर्माण करणाऱ्या चिथावणीखोर वक्तव्याचा भारताने तीव्र निषेध केला आहे.

जर भविष्यात भारताशी संघर्ष झाला आणि  पाकिस्तानच्या अस्तित्वाचा धोका निर्माण झाला तर आम्ही “अर्ध्या जगाला आपल्यासोबत घेऊन जाऊ,” असा इशारा फ्लोरिडातील टाम्पा येथे एका खाजगी कार्यक्रमात बोलताना मुनीर यांनी दिला.

आधुनिक राजनैतिक इतिहासातील ही पहिलीच घटना आहे जिथे एखाद्या देशाने अमेरिकेच्या दौऱ्यावर असताना तिसऱ्या राष्ट्राविरुद्ध आण्विक धमकी दिली आहे, ज्यामुळे नवी दिल्ली आणि आंतरराष्ट्रीय समुदायात गंभीर चिंता निर्माण झाली आहे.

तीव्र प्रतिक्रिया देताना, परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालयाने (MEA) म्हटले की, या वक्तव्यांमुळे पाकिस्तानच्या आण्विक कमांड संरचनेबद्दल आणि लष्करी नेतृत्वाकडून अतिरेकी वक्तव्याशी जुळवून घेण्याच्या धोक्यांविषयी “दीर्घकालीन जागतिक चिंतेची पुष्टी करते.”

“अमेरिकेच्या दौऱ्यावर असताना पाकिस्तानी लष्करप्रमुखांनी केलेल्या वक्तव्यांकडे आमचे लक्ष वेधले गेले आहे,” असे परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते रणधीर जयस्वाल म्हणाले.

“अण्वस्त्रांचा वापर हा पाकिस्तानच्या व्यापारातील एक महत्त्वाचा भाग आहे. अशा वक्तव्यांमध्ये अंतर्भूत असलेल्या बेजबाबदारपणाबद्दल आंतरराष्ट्रीय समुदाय स्वतःचे निष्कर्ष काढू शकतो, ज्यामुळे दहशतवादी गटांशी लष्कराचे संबंध असलेल्या राज्यात अण्वस्त्र कमांड आणि नियंत्रणाच्या अखंडतेबद्दलच्या शंकांना बळकटी मिळते,” असे ते म्हणाले.

“ही टिप्पणी एका मैत्रीपूर्ण तिसऱ्या देशाच्या भूमीवरून करायला  लागणे हे देखील खेदजनक आहे. भारताने आधीच स्पष्ट केले आहे की ते आण्विक ब्लॅकमेलला बळी पडणार नाही. आम्ही आमच्या राष्ट्रीय सुरक्षेचे रक्षण करण्यासाठी आवश्यक असलेली सर्व पावले उचलत राहू.”

मैत्रीपूर्ण भूमीवर एक धोकादायक उदाहरण

पाकिस्तानी-अमेरिकन उद्योगपती अदनान असद यांनी फ्लोरिडामध्ये आयोजित केलेल्या एका खाजगी डिनरसाठी 100 हून अधिक पाहुणे उपस्थित होते, ज्यात इस्रायली संरक्षण दलांचा प्रतिनिधी देखील होता. त्यांच्या समोर मुनीर यांचे भाषण  झाले. यात सहभागी झालेल्यांना डिजिटल उपकरणे बाळगण्यास मनाई करण्यात आली होती, ज्यामुळे कार्यक्रमाभोवतीची गुप्तता वाढली.

मुनीर यांच्या भाषणात भारतीय पायाभूत सुविधा, विशेषतः सिंधू जल पायाभूत सुविधांबाबत केलेल्या वक्तव्यांमधून धोका दिसून येत होता. 22  एप्रिल रोजी पहलगाम दहशतवादी हल्ल्यानंतर भारताने सिंधू पाणी करार स्थगित करण्याची घोषणा केल्यानंतर चर्चेचा विषय बनला आहे.

“आम्ही भारत धरण बांधण्याची वाट पाहू आणि जेव्हा ते बांधले जाईल तेव्हा दहा क्षेपणास्त्रांनी आम्ही ते नष्ट करू,” असे मुनीर यांनी म्हटले आहे. ते पुढे म्हणाले: “अल्लाच्या कृपेने आमच्याकडे क्षेपणास्त्रांची कमतरता नाही.”

मुनीर यांनी काश्मीरबद्दलच्या त्यांच्या वादग्रस्त “jugular vein” (गळ्याजवळील नसा) याचा पुनरुच्चार केला आणि  दावा केला की हा प्रदेश अजूनही “आंतरराष्ट्रीय मुद्दा” आहे आणि या प्रकरणावरील भारताच्या सार्वभौम भूमिकेला नकार दिला.

अमेरिकेचा सहभाग आणि ऑपरेशन सिंदूरबद्दल प्रतिक्रिया

मुनीर यांच्या दोन महिन्यांत दुसऱ्यांदा अमेरिकेच्या भेटीची वेळ दिल्लीतील निरीक्षकांच्या नजरेतून सुटलेली नाही. पहलगाम हत्याकांडाच्या प्रत्युत्तरात पाकिस्तान प्रशासित प्रदेशातील दहशतवादी पायाभूत सुविधांना लक्ष्य करण्यासाठी भारताने ऑपरेशन सिंदूर (मे 6 ते 10) सुरू केल्यानंतर अवघ्या तीन महिन्यांनी त्यांनी अमेरिकेला भेट दिली आहे. या कारवाईमुळे पाकिस्तानी लष्करी स्थानांना मोठा धक्का बसला आणि अण्वस्त्रधारी शेजाऱ्यांमधील तणाव वाढला.

पाकिस्तानचे युद्धभूमीवर मोठे नुकसान झाले असूनही, आता निवृत्त सेंटकम कमांडर जनरल मायकेल कुरिल्ला यांच्या नेतृत्वाखालील अमेरिकन सैन्याने पाकिस्तानच्या “दहशतवादविरोधी प्रयत्नांसाठी” कौतुक केल्याचे वृत्त आहे. इतकंच नाही तर, पाकिस्तानने कुरिल्ला यांना त्यांचा दुसरा सर्वोच्च नागरी सन्मान, निशान-ए-इम्तियाज प्रदान केला, जो भारतात पाकिस्तानच्या लष्करी अपयशांना लपवण्यासाठी केलेले राजनैतिक नाटक या दृष्टीने त्याकडे पाहिले जात आहे.

माजी भारतीय राजदूत अनिल त्रिगुणायत यांनी मुनीर यांच्या वर्तनाचा निषेध केला आणि पाकिस्तानी जनरल तसेच वॉशिंग्टन यांच्यामधील वाढत्या मैत्रीवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे.

“सध्याच्या अमेरिकन प्रशासनाशी असलेल्या जवळीकतेमुळे जनरल मुनीर यांनी आपला डाव गमावला आहेत असे दिसते,” त्रिगुणायत म्हणाले.

“अणु ब्लॅकमेलद्वारे धमकी देणे ही जुनीच बडबड आहे आणि जगाने अशा बेजबाबदार विधानांची दखल घेतली पाहिजे.”

ट्रम्प यांची भूमिका आणि वाढते द्विपक्षीय वाद

भारत आणि अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यातील वाढत्या तणावाच्या पार्श्वभूमीवर ही नवीन घडामोड समोर आली आहे. सिंदूर युद्धानंतर पाकिस्तानसोबत युद्धबंदीच्या करारात मध्यस्थी करण्यात अमेरिकेची कोणतीही भूमिका नवी दिल्लीने मान्य करण्यास नकार दिल्यानंतर, ट्रम्प यांनी अनेक दंडात्मक उपाययोजना लादून त्यांची भूमिका स्पष्ट केली आहे, ज्यामध्ये भारतीय आयातीवर 50 टक्के टॅरिफ आणि रशियासोबत भारताच्या सततच्या संरक्षण आणि ऊर्जा व्यवहारांमुळे दंडात्मक कारवाईच्या धमक्यांचा समावेश आहे.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी इस्लामाबादसोबतचा तणाव शांत करण्यात वॉशिंग्टनची भूमिका असल्याचे दावे सार्वजनिकरित्या नाकारल्यामुळे ट्रम्प संतप्त झाले असे निरीक्षकांचे मत आहे.

ट्रम्प यांनी जूनमध्ये मुनीर यांना व्हाईट हाऊसमधील एका एका खाजगी भोजनासाठी आमंत्रित केले, ज्यामुळे साउथ ब्लॉकमधील सर्वांच्याच भुवया उंचावल्या गेल्या. या घटनेनंतर ट्रम्प  यांनी मुनीर यांच्या भेटींचे उघडपणे स्वागत केले आहे. दक्षिण आशियातील “संघर्ष कमी करण्यासाठी” ट्रम्प यांच्या कथित प्रयत्नांचा उल्लेख करून पाकिस्तानने ट्रम्प यांना नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकित केले आहे.

बेपर्वा विधानांचा एक नमुना

मुनीर यांनी भडकावू दावे करण्याची ही पहिली वेळ नाही. ताम्पा येथे, त्यांनी कथितपणे सूरह अल-फिल या कुराणातील एका वचनाचा उल्लेख केला, ज्यात भारतीय उद्योगपती मुकेश अंबानी यांचा संदर्भ देण्यात आला आहे. हा संदर्भ म्हणजे अनेकांच्या दृष्टीने भारताच्या आर्थिक पायाभूत सुविधांविरुद्धचा धोका आहे.

.ऑपरेशन सिंदूरनंतर भारताने स्वतःच्या युद्धभूमीतील हानी जाहीरपणे मान्य करण्यास नकार दिल्यावरही त्यांनी निशाणा साधला आणि म्हटले:

“भारतीयांनी त्यांचे नुकसान स्वीकारले पाहिजे. खिलाडू वृत्ती हा एक गुण आहे.”

देशाच्या राजकारणात खोलवर रुजलेल्या पाकिस्तानी लष्कराने धोरणात्मक संदेश आणि वैचारिक पोझिशनमधील रेषा बऱ्याच काळापासून अस्पष्ट केल्या आहेत. “राजकारण राजकारण्यांना सोपवण्याइतके गंभीर आहे” या मुनीर यांच्या अलिकडच्या विधानामुळे त्यांच्या राजकीय महत्त्वाकांक्षांबद्दलच्या अटकळींना आणखी बळकटी मिळाली आहे.

भवितव्य काय

भारत-अमेरिका संबंध आता अनपेक्षित तणावाचा सामना करत असताना, मुनीर यांच्या प्रक्षोभक वर्तनाला, विशेषतः अमेरिकन भूमीवरून केल्या जाणाऱ्या वक्तव्यांना वॉशिंग्टन शांतपणे सहन करत असल्याबद्दल प्रश्न उपस्थित केले जात आहेत.

भारताने एक लाल रेषा आखली आहे: त्याचे सार्वभौमत्व, पाण्याचे हक्क आणि सुरक्षा संरचना यावर वाटाघाटी करता येणार नाहीत. आणि त्याने स्पष्ट केले आहे की कोणतेही आण्विक ब्लॅकमेल, मग ते  कुठूनही करण्यात येत असले तरी तो आपली भूमिका बदलणार नाही.

हुमा सिद्दीकी