ब्राह्मोस शस्त्रांच्या विस्ताराकडे फिलिपिन्सचे लक्ष

फिलीपिन्स ब्राह्मोस सुपरसॉनिक क्रूझ क्षेपणास्त्रांचा साठा वाढवण्याची तयारी करत आहे, ब्राह्मोस एरोस्पेसचे एक उच्चस्तरीय शिष्टमंडळ मनिला येथे अतिरिक्त बॅटरी खरेदी करण्याबाबत चर्चा करण्यासाठी येत असल्याची माहिती या प्रकरणाशी परिचित अधिकाऱ्यांनी दिली.

पश्चिम फिलीपिन्स समुद्रात चीनसोबत सुरू असलेल्या तणावादरम्यान फिलीपिन्स मरीन कॉर्प्सने औपचारिकपणे त्यांची पहिली ब्राह्मोस बॅटरी सक्रिय केल्यानंतर काही महिन्यांमध्येच ही चर्चा झाली आहे. या निर्णयामुळे
देशाच्या किनारी संरक्षण स्थितीत लक्षणीय वाढ झाली आहे.संरक्षण आणि सुरक्षा आस्थापनेतील वरिष्ठ सूत्रांच्या मते, मनिलाचा या प्रणालीचा विस्तार करण्याकडे असणारा वाढता कल त्याच्या पहिल्या युनिट्सच्या यशस्वी एकत्रीकरण आणि तैनातीमुळे निर्माण झाला आहे, ज्यामुळे आता फिलीपिन्सला वादग्रस्त स्कारबोरो शोल क्षेत्राभोवती कार्यरत असलेल्या शत्रूंच्या जहाजांवर हल्ला करण्याची क्षमता मिळते.

किनारी संरक्षण मजबूत करणे

किनाऱ्याच्या लगत असलेल्या अँटी-शिप मिसाइल बटालियन अंतर्गत मरीन कॉर्प्सच्या कोस्टल डिफेन्स रेजिमेंटद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या पहिल्या ब्राह्मोस बॅटरीचे नुकतेच 75 व्या वर्धापन दिनानिमित्त प्रदर्शन करण्यात आले. या प्रणालीमध्ये मोबाईल ऑटोनॉमस लाँचर्स, रडार आणि कमांड व्हेईकल्स आणि रीलोडिंग ट्रकचा समावेश आहे, प्रत्येक लाँचर जवळजवळ 300 किलोमीटरच्या पल्ल्यासह दोन क्षेपणास्त्रे डागण्यास सक्षम आहे.

देशाच्या पश्चिम किनारपट्टीवर तैनात असलेली ही बॅटरी फिलीपिन्सला प्रमुख सागरी क्षेत्रांवर प्रतिबंधकता प्रक्षेपित करण्यास आणि त्याच्या विशेष आर्थिक क्षेत्राचे (EEZ) संरक्षण करण्यास अनुमती देते. अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे की अतिरिक्त ब्राह्मोस युनिट्सच्या नियोजित अधिग्रहणामुळे विस्तृत क्षेत्र कव्हरेज शक्य होईल, विशेषतः उत्तर लुझोनमध्ये, जिथे मनिला, तैवान आणि फिलीपिन्समधील एक महत्त्वाचा सागरी कॉरिडॉर असलेल्या लुझोन सामुद्रधुनीजवळ संरक्षण मजबूत करण्याचा प्रयत्न करत आहे.

प्रादेशिक साखळी परिणाम (Ripple Effect)

रशियाच्या एनपीओ माशिनोस्ट्रोयेनियासोबत संयुक्तपणे विकसित केलेले भारताचे ब्राह्मोस क्षेपणास्त्र आशियातील सर्वात जास्त मागणी असलेल्या अचूक प्रहार शस्त्रांपैकी एक म्हणून उदयास आले आहे. या क्षेपणास्त्राचा सुपरसॉनिक वेग, कमी उंचीवरील उड्डाण प्रोफाइल आणि अचूक लक्ष्यीकरण यामुळे वादग्रस्त पाण्यात नौदलाच्या दबावाचा सामना करू इच्छिणाऱ्या राष्ट्रांसाठी ते एक शक्तिशाली किनारी संरक्षण साधन बनले आहे.

2022 मध्ये मनिलाने केलेल्या 375 दशलक्ष डॉलर्सच्या ऐतिहासिक खरेदीमुळे, भारताने या प्रणालीची पहिली निर्यात केल्यानंतर, अनेक आसियान देशांनी मोठ्या प्रमाणात यामध्ये आपल्यालाही रस असल्याचे व्यक्त केले आहे.

संरक्षण आणि सुरक्षा सूत्रांनी असे सूचित केले आहे की इंडोनेशिया आणि व्हिएतनाम या वर्षाच्या अखेरीस त्यांचे स्वतःच्या ब्राह्मोस कराराला अंतिम रूप देतील अशी अपेक्षा आहे. डिसेंबरमध्ये करारांवर स्वाक्षरी होण्याची शक्यता आहे.

जर ते पूर्ण झाले तर, हे भारताचे आतापर्यंतचे सर्वात मोठे संरक्षण निर्यात करार असतील आणि इंडो-पॅसिफिकमध्ये धोरणात्मक संरक्षण पुरवठादार म्हणून नवी दिल्लीच्या विस्तारित भूमिकेतील एक महत्त्वाचा टप्पा असेल.

“फिलिपिन्स सेवेतील ब्राह्मोस कार्यक्रमाच्या यशाने संरक्षण भागीदार म्हणून भारताच्या विश्वासार्हतेचे थेट प्रदर्शन म्हणून काम केले आहे,” असे एका प्रादेशिक सुरक्षा विश्लेषकांनी सांगितले. “यावरून असे दिसून आले आहे की भारत संपूर्ण प्रशिक्षण आणि लॉजिस्टिक समर्थनासह वेळेवर जटिल, उच्च-स्तरीय प्रणाली वितरित करू शकतो.”

भारताचा विस्तारित संरक्षण ठसा

ब्राह्मोस कार्यक्रम हा भारताच्या संरक्षण राजनैतिकतेचा एक आधारस्तंभ बनला आहे. आग्नेय आशियामध्ये या प्रणालीचा वाढता प्रभाव नवी दिल्लीच्या अ‍ॅक्ट ईस्ट धोरणाशी सुसंगत आहे, ज्याचा उद्देश सागरी सुरक्षा आणि नेव्हिगेशन स्वातंत्र्याबाबतच्या सामायिक चिंतेमध्ये आसियान राष्ट्रांसोबत धोरणात्मक आणि संरक्षण भागीदारी मजबूत करणे आहे.

फिलीपिन्स आधुनिकीकरणातील एक नवीन टप्पा

फिलिपिन्ससाठी, ब्राह्मोस अधिग्रहण हे अधिक स्वावलंबी आणि प्रतिबंधात्मक-केंद्रित संरक्षण धोरणाकडे वळण्याचे संकेत देते. त्यांच्या 35 अब्ज अमेरिकन डॉलर्स होरायझन 3 आधुनिकीकरण कार्यक्रमांतर्गत, मनिला त्यांच्या “कॉम्प्रिहेन्सिव्ह आर्किपेलेजिक डिफेन्स कॉन्सेप्ट” ला पाठिंबा देण्यासाठी लांब पल्ल्याच्या अचूक स्ट्राइक आणि पाळत ठेवण्याच्या प्रणालींमध्ये मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक करत आहे, ही रणनीती त्यांच्या विखुरलेल्या सागरी प्रदेशांचे संरक्षण करण्यासाठी तयार केली गेली आहे.

फिलीपिन्स मरीन कॉर्प्सचे कमांडंट मेजर जनरल व्हिसेंट ब्लँको यांनी अलीकडेच मरीन कॉर्प्सच्या “बीचहेड व्हिजन 2040” अंतर्गत सशस्त्र सेवांमध्ये आंतर-कार्यक्षमता मजबूत करण्यासाठी आणि किनारी संरक्षण क्षमता वाढवण्याच्या योजनांची रूपरेषा आखली आहे.

“आमच्या आधुनिकीकरणाच्या प्रयत्नांचे उद्दिष्ट एक विश्वासार्ह संरक्षण धोरण तयार करणे आहे जे आमचे सार्वभौमत्व सुनिश्चित करते आणि आमचे सागरी क्षेत्र सुरक्षित करते,” असे ब्लँको कॉर्प्सच्या वर्धापन दिन समारंभात म्हणाले.

हुमा सिद्दीकी