![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
शुक्रवारी, अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी, इस्रायलला गाझावरील हल्ले त्वरित थांबवण्याचे आवाहन केले. ‘हामासने ओलिसांना सोडण्याचा आणि अमेरिकेच्या शांतता प्रस्तावातील महत्त्वाच्या अटी मान्य करण्याचा संकेत दिल्याचे’ सांगत, ट्रम्प यांनी ही मागणी केली. तथापि, निःशस्त्रीकरणासारखे (Disarmament) महत्त्वाचे मुद्दे अद्याप अनिर्णित असल्याचे ट्रम्प यांनी स्पष्ट केले.
इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतान्याहू यांच्या कार्यालयाने सांगितले की, “हमासच्या प्रतिसादानंतर, इस्रायली ओलिसांच्या सुटकेसाठी इस्रायल ट्रम्प यांच्या ‘गाझा योजनेच्या’ पहिल्या टप्प्याची ‘तात्काळ अंमलबजावणी’ करत आहे.”
यानंतर काही वेळातच, इस्रायली माध्यमांनी बातमी दिली की: ‘देशाच्या राजकीय नेतृत्वाने, लष्कराला गाझामधील आपल्या आक्रमक हालचाली कमी करण्याचा आदेश दिला आहे.’
इस्रायली लष्कर प्रमुखांनी एका निवेदनाद्वारे, ट्रम्प यांच्या योजनेच्या पहिल्या टप्प्याच्या अंमलबजावणीसाठी लष्कराला सज्ज राहण्याचे निर्देश दिले असल्याचे सांगितले, परंतु गाझामधील लष्करी हालचाली कमी होतील की नाही, याबाबत खुलासा केला नाही.
ट्रम्प यांच्या घोषणेनंतर बॉम्बिंगचा अंदाज
हामास, जो गाझावर नियंत्रण ठेवणारा पॅलेस्टिनी दहशतवादी गट आहे, त्यांनी सुरुवातीला ट्रम्प यांच्या 20 कलमी योजनेला प्रतिसाद दिला होता. ज्यानंतर, ट्रम्प यांनी हमासला स्पष्ट इशारा दिला होता की, “रविवारपर्यंत यातील मागण्यांचा स्वीकार न केल्यास, त्याचे गंभीर परिणाम भोगावे लागतील.”
‘गाझामध्ये शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी, धडपडत असलेली एकमेव व्यक्ती’, म्हणून स्वत:ला सादर करणाऱ्या ट्रम्प यांनी, दोन वर्षांपासून सुरू असलेले हे युद्ध संपवण्यासाठी महत्त्वाची राजकीय गुंतवणूक केली आहे. या युद्धाने आजपर्यंत हजारो लोकांचा बळी घेतला असून, अमेरिकेचा इस्रायल जागतिक स्तरावर एकटा पडला आहे.
“हामास स्थायी शांततेसाठी तयार असल्याचे त्यांनी अनेकदा सांगितले आहे, आणि त्यांनी नेतन्याहू सरकारवर याची जबाबदारी टाकली आहे,” असे ट्रम्प म्हणाले.
“इस्रायलने ताबडतोब गाझावरील हल्ले थांबवावेत, जेणेकरून आपण ओलिसांना सुरक्षितपणे व जलदबाहेर काढू शकू,” असे ट्रम्प यांनी त्यांच्या Truth Social व्यासपीठावर म्हटले. “आम्ही शांततेच्या तपशीलांवर चर्चा करत आहोत. हा विषय फक्त गाझापुरता मर्यादित नसून, संपूर्ण मिडल ईस्टमध्ये शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी दीर्घकाळ सुरू असलेल्या प्रयत्नांचा भाग आहे,” असे ट्रम्प यांनी म्हटले आहे.
नेतान्याहू यांच्या कार्यालयाने सांगितले की, “इस्रायला आपले अध्यक्ष आणि त्यांच्या टीमसोबत पूर्ण सहकार्याने काम करेल, आणि युद्ध समाप्तीच्या दिशेनेच पुढे जाईल, जे इस्रायल आणि ट्रम्प यांच्या दृष्टिकोनाशी संलग्न आहे.”
काही स्थानिक राहिवाशांचे म्हणणे आहे की, ‘ट्रम्प यांनी गाझावरील हल्ले थांबवण्याबाबत इस्रायलला संदेश दिल्यानंतर, इस्रायली रणगाड्यांनी गाझा शहराच्या मुख्य मार्गांपैकी तळतेनी स्ट्रीटवर बॉम्बिंग केले.’
तर, काही प्रत्यक्षदर्शींनी सांगितले की, “हामासच्या शांततेच्या घोषणेनंतर, इस्रायलच्या लष्करी विमानांनी गाझा शहरातील हल्ले तीव्र केला, रेमल शेजारील परिसरातील अनेक घरांवर बाॅम्बिंग झाले.” ‘खान युनिस भागातही हल्ले झाले, मात्र त्यात कुणाचा मृत्यू झाल्याची माहिती समोर आली नाही,’ असेही रहिवाशांनी सांगितले.
नेतान्याहू यांच्यावर वाढता दबाव
इस्रायलचे हे नवीन निर्णय जाहीर होण्यापूर्वी, गाझामध्ये हामासने ओलीस ठेवलेल्या लोकांनी, नेतान्याहू यांच्याकडे, “सर्व बंधकांच्या परतीसाठी त्वरित वाटाघाटीचे आदेश द्यावेत”, अशी मागणी केली होती.
आता स्थानिक पातळीवरही, नेतान्याहू यांच्यावरील युद्ध संपविण्यासाठीचा दबाव वाढतो आहे. ओलिस ठेवण्यात आलेल्या लोकांचे कुटुंबीय आणि युद्धाने त्रासलेली जनता, गाझामधील इस्रायलच्या मोहिमेत कोणतीही घट होऊ नये, असा आग्रह धरणाऱ्या त्यांच्या उजव्या आघाडीच्या कट्टरपंथी सदस्यांच्या मागण्यांचे समर्थन करत आहेत.
इस्रायलने 7 ऑक्टोबर 2023 रोजी, हमासच्या नेतृत्वाखाली इस्रायलवर केलेल्या हल्ल्यानंतर गाझाने आक्रमण सुरू केले, ज्यामध्ये सुमारे 1,200 लोक मारले गेले आणि 251 जणांना गाझाला परत आणले गेले, असे इस्रायलच्या आकडेवारीनुसार समोर आले आहे. यावर इस्रायलचे म्हणणे आहे की, “अजूनही 48 ओलिस तिथेच आहेत, ज्यापैकी 20 जण जिवंत आहेत.”
गाझा आरोग्य अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, इस्रायलच्या लष्करी मोहिमेमुळे गाझामध्ये आतापर्यंत, 66,000 हून अधिक लोक मारले गेले आहेत, त्यापैकी बहुतेक सर्वसामान्य नागरिक आहेत. त्यांच्या सततच्या हल्ल्यांमुळे आणि मदतीवरील निर्बंधांमुळे, गाझाच्या काही भागात दुष्काळ पडला आहे, संपूर्ण एन्क्लेव्हमधील परिस्थिती अतिशय गंभीर आहे.
संयुक्त राष्ट्रांच्या चौकशी आयोगाने आणि अनेक मानवाधिकार तज्ञांनी काढलेल्या निष्कर्षानुसार, ‘इस्रायलने गाझामध्ये नरसंहार केला आहे.’ यावर, नेतान्याहू सरकारचे उत्तर आहे की, “ही त्यांनी स्वसंरक्षणार्थ केलेली कारवाई आहे.”
निःशस्त्रीकरणाबाबत कोणताही निर्णय नाही
हामासने अद्याप हे स्पष्ट केलेले नाही की, ते हत्यारे उधार देण्यासाठी आणि गाझाचे निःशस्त्रीकरण करण्यासाठी तयार आहेत की नाहीत. ही गोष्ट व्हावी, अशी इस्रायल आणि अमेरिकेची इच्छा आहे, परंतु हमासने यापूर्वीही ती नाकारली आहे.
हमासच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने अल जझीराला सांगितले की, “इस्रायलचा एन्क्लेव्हवरील ताबा संपेपर्यंत, हा गट निःशस्त्रीकरण करणार नाही,” या टिप्पण्यांमुळे पक्षांमधील अंतर्गत दरी अधोरेखित झाली.
“ट्रम्प यांच्या गाझा योजनेवरील चर्चा सुरू ठेवण्यासाठी कतारने मध्यस्थी करत, इजिप्त आणि अमेरिकेशी समन्वय साधण्यास सुरुवात केली आहे,” असे कतारच्या परराष्ट्र मंत्रालयाच्या प्रवक्त्याने X प्लॅटफॉर्मवरुन सांगितले.
ट्रम्प यांच्या योजनेत: तात्काळ युद्धबंदी, इस्रायलने ताब्यात घेतलेल्या पॅलेस्टिनी कैद्यांच्या बदल्यात हमासने ताब्यात घेतलेल्या सर्व ओलिसांची देवाणघेवाण, गाझामधून इस्रायलींची टप्प्याटप्प्याने माघार, हमासचे निःशस्त्रीकरण आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थेच्या नेतृत्वाखाली संक्रमणकालीन सरकारची स्थापना, या सर्व मागण्यांचा समावेश आहे.
हमासकडून आंतरराष्ट्रीय प्रयत्नांचे स्वागत
ट्रम्प यांच्या योजनेला प्रतिसाद देताना, हमासने म्हटले आहे की, ते “अरब, इस्लामिक आणि आंतरराष्ट्रीय प्रयत्नांचे तसेच ट्रम्प यांच्या गाझा पट्टीवरील युद्ध संपवण्याच्या, कैद्यांची देवाणघेवाण करण्याच्या आणि त्वरित मदत मिळावी यासाठीच्या प्रयत्नांचे कौतुक करतात.”
त्यांनी सांगितले की, “ते ट्रम्प यांच्या प्रस्तावात समाविष्ट असलेल्या विनिमय सूत्रानुसार, विनिमय अंमलबजावणीसाठी आवश्यक असलेल्या फील्ड अटींसह, ताब्यातील सर्व जिवंत आणि मृत कैद्यांना परत देण्याच्या मागणीला मान्यता देत आहेत.”
परंतु, या संदर्भात चळवळीतील मध्यस्थांद्वारे, अन्य तपशीलांवर चर्चा करण्यासाठी वाटाघाटींमध्ये त्वरित प्रवेश करण्याची तयारी दर्शवली जावी, असे हमासचे म्हणणे आहे.
गटाने स्पष्ट केले आहे की, ते “पॅलेस्टिनी राष्ट्रीय सहमतीवर आधारित आणि अरब आणि इस्लामिक पाठिंब्याने समर्थित असलेल्या स्वतंत्र पॅलेस्टिनी संघटनेल, गाझा पट्टीचे प्रशासन सोपवण्यास तयार आहेत.”
मात्र, त्यांनी हे अद्याप स्पष्ट केलेले नाही की, ‘गाझामध्ये राजकीय सत्तेच्या वापरावर बंदी घालण्याच्या ट्रम्प यांच्या प्रस्तावाशी ते सहमत आहेत की नाहीत.’
हमासने यापूर्वी, सर्व ओलिसांना सोडण्याची आणि गाझा पट्टीचे प्रशासन वेगळ्या गटाकडे सोपवण्याचीही ऑफर दिली आहे.
शुक्रवारी, ट्रम्प यांनी इशारा दिला होता की: “जर हमासने रविवारी संध्याकाळी ६ वाजेपर्यंत (2200 GMT) एन्क्लेव्हसाठीच्या त्यांच्या प्रस्तावाला सहमती दर्शवली नाही, तर गाझामध्ये परिस्थिती आणखीनच चिघळेल.”
ट्रम्प यांच्या प्रस्तावाला कारणीभूत ठरलेल्या वाटाघाटींमध्ये हमासचा सहभाग नव्हता.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
