जानेवारीत ट्रम्प यांच्या शपथविधी समारंभापूर्वी युक्रेनचा मुख्य सहकारी असलेल्या अमेरिकेने लढाई जलद गतीने संपवण्यासाठी संघर्षावरील आपले धोरण बदलले आहे. ट्रम्प यांनी थेट मॉस्कोशी संवाद साधला आहे, कीवला लष्करी मदत देणे थांबवले आहे आणि युक्रेनसोबत गुप्त माहितीची देवाणघेवाण थांबवली आहे, ज्यावर रशियन सैन्याने 2022 मध्ये मोठ्या प्रमाणात आक्रमण केले.
गेल्या महिन्यात व्हाईट हाऊसमध्ये ट्रम्प आणि युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष व्होलोदिमीर झेलेन्स्की यांच्यात अचानक झालेल्या वादविवादांमुळे द्विपक्षीय संबंधांमध्ये खोलवर कटुता आली.
त्यामुळे तीन वर्षांपूर्वी रशियाने युक्रेनवर आक्रमण केल्यापासून युक्रेनला सुमारे 65 अब्ज अमेरिकी डॉलरच्या लष्करी मदतीसाठी अमेरिकेचा पाठिंबा आणि नुकसानभरपाई सुरू ठेवण्यासाठी ट्रम्प यांनी तयार केलेला खनिज करार अडकून पडला.
अमेरिकेच्या तीव्र दबावाखाली, झेलेन्स्की कोणत्याही शांतता करारासाठी कीवला महत्त्वपूर्ण वाटणाऱ्या खनिज करारात अमेरिकेच्या सुरक्षेची हमी मिळवण्यात अपयशी ठरल्यानंतरही, कीव युद्ध संपवण्यासाठी वचनबद्ध आहे हे दाखवण्यासाठी प्रयत्नशील आहेत.
अमेरिकेचे परराष्ट्रमंत्री मार्को रुबिओ यांनी सोमवारी जेद्धाला रवाना होण्यापूर्वी पत्रकारांना सांगितले की, “आम्हाला युक्रेनची स्थिती समजून घ्यावी लागेल आणि ते कोणत्या सवलती देऊ इच्छितात याची आम्हाला सामान्य कल्पना असावी लागेल, कारण दोन्ही बाजूंनी सवलती दिल्याशिवाय युद्धविराम होणार नाही आणि हे युद्ध संपणार नाही.”
अमेरिकेचे राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार माईक वॉल्ट्ज हे झेलेन्स्कीचे वरिष्ठ सहाय्यक आंद्री येरमाक यांच्या नेतृत्वाखालील युक्रेनच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांच्या शिष्टमंडळाला भेटतील तेव्हा अमेरिकेचे वरिष्ठ राजनैतिक अधिकारीही सामील होणार आहेत. क्राउन प्रिन्स मोहम्मद बिन सलमान यांना भेटण्यासाठी सोमवारी सौदी अरेबियात असलेले झेलेन्स्की मात्र या चर्चेत सहभागी होणार नाहीत.
जरी रुबिओ खनिज कराराबाबत सावध असले तरी मध्यपूर्वेसाठीचे ट्रम्प यांचे विशेष दूत स्टीव्ह विटकॉफ, ज्यांना युक्रेन मुत्सद्देगिरीमध्ये समाविष्ट करण्यात आले आहे, त्यांनी सांगितले की अमेरिका-युक्रेन खनिज करारावर स्वाक्षऱ्या होतील अशी त्यांना आशा आहे.
गेल्या महिन्यात रशियातील क्रेमलिन नेत्यांसोबत झालेल्या बैठकीनंतर, या योजनांबद्दल माहिती देणाऱ्या एका व्यक्तीने सोमवारी सांगितले की, राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन यांना भेटण्यासाठी विटकॉफ मॉस्कोला भेट देण्याची योजना आखत आहे.
भूभाग परत मिळवणे
युक्रेनच्या युरोपियन मित्रपक्षांचा असा युक्तिवाद आहे की युक्रेन केवळ ताकदीच्या परिस्थितीतच रशियाशी करार करू शकतो आणि कीवला आक्रमक करणाऱ्यासोबत (रशिया) वाटाघाटी करायला बसवले जाऊ नये.
“रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांना शांतता नको आहे आणि युक्रेनवर आक्रमण केल्यानंतर रशियाचा स्पष्ट पराभव झाला नाही तर रशिया इतर युरोपीय देशांवर हल्ला करेल,” असे झेलेन्स्की यांनी म्हटले आहे.
दोन्ही बाजूंना किती सवलती द्याव्या लागतील हे स्पष्ट करण्यास रुबिओ यांनी सोमवारी नकार दिला, परंतु कीव्हला आपला गमावलेला सर्व प्रदेश परत मिळवण्यात अडचण येऊ शकेल असे सांगितले.
ते पत्रकारांना म्हणाले, “रशियन संपूर्ण युक्रेन जिंकू शकत नाहीत आणि स्पष्टपणे युक्रेनसाठी कोणत्याही वाजवी कालावधीत रशियनांना 2014 मध्ये जिथे होते तिथे परत जाण्यास भाग पाडणे फार कठीण होईल.”
रशियाकडे युक्रेनचा सुमारे पाचवा भाग आहे, ज्यात त्याने 2014 मध्ये ताब्यात घेतलेल्या क्रिमियासह त्यांच्या सैन्याने पूर्व डोनेट्स्क प्रदेशही ताब्यात घेतला आहे.
अमेरिका आणि रशियाचे अधिकारी फेब्रुवारीमध्ये सौदीच्या राजधानीत एका दुर्मिळ बैठकीच्या निमित्ताने भेटले होते. ट्रम्प यांच्या आधीचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन यांच्या कार्यकाळात उभय देशांमधील अधिकृत संपर्क पूर्णपणे बंद होता. त्यामुळे सौदीच्या बैठकीत हे संबंध पुनर्संचयित करण्यावर प्रामुख्याने चर्चा केंद्रित होती.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
