युक्रेनमधील युद्ध संपवण्याबाबत चर्चा करण्यासाठी, यूएस आणि रशियन अधिकाऱ्यांनी मंगळवारी रियाध येथे विशेष बैठक घेतली. ही बैठक म्हणजे, पूर्वीच्या शीतयुद्धातील दोन विरोधकांमधले युद्ध संपविण्याबाबतचे, आतापर्यंतचे सर्वात उच्च-स्तरीय चर्चासत्र होते.
युक्रेनमधील तीन वर्षे जुना संघर्ष संपवण्यासाठी आणि अमेरिकन-रशियन संबंध पुनर्संचयित करण्यासाठी, त्यांनी संभाव्य मार्गांवर चर्चा करणे अपेक्षित होते. या चर्चेमुळे अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि त्यांचे रशियन समकक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्यातील शिखर परिषदेचा मार्ग मोकळा होऊ शकतो.
या बैठकीत सहभागी होऊ न शकलेल्या युक्रेनचे असे म्हणणे आहे की, “त्यांच्या वतीने कोणताही शांतता करार केला जाऊ शकत नाही. आम्ही, एक सार्वभौम देश आहोत म्हणून, आम्हाला वगळून ते कोणतेही करार स्विकारु शकत नाही,” असे अध्यक्ष वोलोडिमिर झेलेन्स्की यांनी गेल्या आठवड्यात सांगितले.
रशिया आणि युनायटेड स्टेट्स, त्यांना वाटाघाटीपासून बाजूला ठेवू शकतील या शक्यतेने घाबरलेल्या युरोपियन सरकारांनी, या खंडाची भविष्यातील सुरक्षा निश्चित करण्यासाठी शांतता चर्चेत भूमिका घेण्याची मागणी केली आहे.
चर्चा सुरू होण्यापूर्वी मीडियाला दोन्ही शिष्टमंडळांचे चित्रीकरण करण्याची परवानगी देण्यात आली होती.
पुतीन यांचे परराष्ट्र धोरण सल्लागार युरी उशाकोव्ह आणि रशियन परराष्ट्र मंत्री सर्गेई लॅव्हरोव्ह अमेरिकेचे परराष्ट्र सचिव मार्को रुबियो, राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार माईक वॉल्ट्झ आणि ट्रम्पचे मध्य पूर्व दूत स्टीव्ह विटकॉफ यांच्यासमोर तीन मोठ्या पांढऱ्या फुलांच्या मांडणीसह पॉलिश केलेल्या लाकडी टेबलावर बसले होते.
“अमेरिका युक्रेनियन लोकांना बाजूला करत आहे का आणि वॉशिंग्टन मॉस्कोकडून कोणत्या सवलतींची मागणी करत आहे का,” अशा पत्रकारांच्या प्रश्नांकडे अधिकाऱ्यांनी दुर्लक्ष केले.
रशियाने सांगितले की, चर्चा युद्ध संपवणे आणि रशिया-अमेरिकेचे “संपूर्ण कॉम्प्लेक्स” पुनर्संचयित करण्यावर लक्ष केंद्रित करेल.
रशियाच्या सार्वभौम संपत्ती निधीचे प्रमुख- किरील दिमित्रीव्ह यांनी रियाधमध्ये पत्रकारांना सांगितले की, “आम्ही पाहत आहोत की अध्यक्ष ट्रम्प आणि त्यांची टीम समस्या सोडवत आहे, ज्यांनी आधीच अनेक मोठ्या आव्हानांना अतिशय वेगाने, अतिशय कार्यक्षमतेने आणि अतिशय यशस्वीपणे तोंड दिले आहे.”
यूएस-शिक्षित माजी गोल्डमन सॅक्स बँकर दिमित्रीव्ह यांनी ट्रम्प यांच्या 2016-2020 च्या अध्यक्षपदाच्या पहिल्या कार्यकाळात मॉस्कोशी सुरुवातीच्या संपर्कात भूमिका बजावली.
उशाकोव्ह यांनी सोमवारी सांगितले की, दिमित्रीव्ह आर्थिक प्रश्नांवर चर्चा करण्यासाठी शिष्टमंडळात सामील होऊ शकतात.
“हे समजून घेणं खूप महत्त्वाचं आहे की यू.एस. व्यवसायांनी रशिया सोडल्यामुळे सुमारे 300 अब्ज डॉलर्स गमावले. त्यामुळे अनेक देशांवर मोठा आर्थिक परिणाम झाला आहे, तुम्ही जाणताच की सध्या काय घडत आहे,” असे द्मित्रिएव यावेळी म्हणाले.
ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखाली, अमेरिकेचा रशियासाठी नवा दृष्टिकोन
युरोपियन नेत्यांनी सोमवारी पॅरिसमध्ये एक आपत्कालीन शिखर परिषद आयोजित केली, ज्यात त्यांनी एकत्रित धोरणावर सहमती दर्शवली. ट्रम्प यांनी गेल्या आठवड्यात रशियाचे राष्ट्रपती पुतिन यांच्यासोबत फोनद्वारे केलेल्या संभाषणानंतर, युक्रेनवर त्वरित चर्चेसाठी जोर दिला गेला.
युरोपियन नेत्यांनी सांगितले की, ते संरक्षणामध्ये अधिक गुंतवणूक करणार आहेत आणि युक्रेनसाठी सुरक्षा हमी प्रदान करण्यात पुढाकारही घेणार आहेत.
“हा सर्वांसमोर एक मोठा आणि तातडीचा प्रश्न आहे,” असे डच पंतप्रधान डिक शूफ म्हणाले. “युरोपच्या सुरक्षा संदर्भात हा अत्यंत महत्त्वाचा काळ आहे आणि आम्हाला युक्रेनच्या पाठीशी उभे राहणे आवश्यक आहे, असेही ते म्हणाले.
रियाधमधील ही बैठक, बायडन प्रशासनाच्या वॉशिंग्टनच्या भूमिकेपेक्षा भिन्न दृष्टिकोन दर्शविते, ज्याने सार्वजनिक संपर्कांना टाळले होते आणि असा निष्कर्ष काढला होता की, रशिया युद्ध संपवण्यास गंभीर नाही.
यू.एस.अधिकाऱ्यांनी मंगळवारी झालेल्या चर्चांकडे, प्रारंभिक संवाद म्हणून पाहिले, ज्याद्वारे मॉस्को युद्ध संपवण्यास गंभीर आहे का, हे ते तपासू इच्छित होते.
“ही पुतिन आणि अध्यक्ष ट्रम्प यांच्यातील प्रारंभिक संभाषणाची पुढील प्रक्रिया आहे, ज्यामध्ये ठोस निर्णयाच्या दिशेने एक पाऊल पुढे टाकले जाण्याची दाट शक्यता आहे,” असे राज्य विभागाच्या प्रवक्त्या तमी ब्रूस यांनी रियाधमध्ये पत्रकारांना सांगितले.
क्रेमलिनने मात्र सूचित केले की, या चर्चांमध्ये “रशिया-अमेरिकन संबंधांच्या संपूर्ण जटिलतेचा” समावेश केला जाईल, तसेच युक्रेनसाठी समझोता आणि दोन राष्ट्राध्यक्षांमधील बैठकीच्या चर्चेची तयारी असेल.
रशियाने सांगितले की, लावरोव्ह आणि रुबिओ यांनी शनिवारी एका कॉलमध्ये व्यापार आणि गुंतवणुकीतील अडथळे काढून टाकण्यावर चर्चा केली.
युरोप- यू.एस. आणि रशियाच्या चर्चेत आपला प्रभाव टिकवण्याच्या प्रयत्नात
तत्कालीन-अध्यक्ष बायडन आणि कीवच्या जगभरातील मित्रपक्षांनी, मॉस्कोवर युक्रेनवर आक्रमण केल्याबद्दल निर्बंध लादले आहेत, ज्याचा उद्देश रशियाची अर्थव्यवस्था आणि त्याचे युद्ध प्रयत्न कमकुवत करणे आहे.
गाझा पट्टीच्या भविष्याबद्दल वॉशिंग्टनशी चर्चेत सहभागी असलेल्या रियाधने, गेल्या आठवड्यात कैद्यांची अदलाबदली सुरक्षित करण्यात ट्रम्प प्रशासन आणि मॉस्को यांच्यातील लवकर संपर्कात भूमिका बजावली आहे.
ट्रम्प यांनी युक्रेन आणि युरोपियन मित्र राष्ट्रांना चकित केल्यानंतर युरोप वॉशिंग्टनला कसे गुंतवेल हे अद्याप अस्पष्ट आहे, पुतिन यांना कॉल करून, पश्चिमेकडून बहिष्कृत केले गेले.
पॅरिस बैठकीनंतर नाव न सांगण्याच्या अटीवर एका युरोपियन अधिकाऱ्याने सांगितले की, “आम्ही राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्याशी ‘शक्तिद्वारे शांतता’ दृष्टिकोनावर सहमत आहोत.
अमेरिकेच्या निर्णयामुळे युरोपियन राष्ट्रांमध्ये एक जाणीव निर्माण झाली आहे की त्यांना युक्रेनची सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी आणखी काही करावे लागेल.
ब्रिटनचे पंतप्रधान कीर स्टारमर, ज्यांनी बैठकीपूर्वी सांगितले की ते युक्रेनमध्ये शांतता सैन्य पाठवण्यास इच्छुक आहेत, सोमवारी म्हणाले की युरोपीय देशांना जमिनीवर बूट घालण्यासाठी यूएस सुरक्षा “बॅकस्टॉप” असणे आवश्यक आहे.
ट्रम्पचे युक्रेनी दूत- कीथ केलॉग यांनी सांगितले की, “ते बुधवारपासून युक्रेनला भेट देतील आणि यूएस कोणत्याही युरोपियन शांतीरक्षकांसाठी सुरक्षा हमी देण्याबाबत विचारणा करतील.”
ते म्हणाले की, “मी राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्यासोबत आहे आणि त्यांचे हे धोरण नेहमी असेच राहिले आहे, तुम्ही या टेबलवर आताच कोणताही निर्णय घेणे उचित ठरणार नाही.”
टीम भारतशक्ती
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
