भारताच्या संरक्षण दलांच्या क्षमतेला बळकटी देण्यासाठी, संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी नवीन वर्षाच्या पूर्वसंध्येला एक महत्वाची घोषणा केली. संरक्षण मंत्रालयाच्या (MoD) सर्व सचिवांसह उच्चस्तरीय बैठक घेत, त्यांनी संरक्षण दलांच्या चालू योजना, प्रकल्प आणि सुधारणा पुनरावलोकनावर लक्ष केंद्रित करण्याबाबत चर्चा केली. सोबतच या बैठकीत संरक्षण दलाच्या भविष्यातील उपक्रमांचा मार्ग आखण्यात आला. या सर्व प्रयत्नांना नव्याने गती देण्यासाठी, MoD ने 2025 ला ‘सुधारणांचे वर्ष’ म्हणून घोषित करण्याचा निर्णय यावेळी एकमताने घेतला गेला. हा उपक्रम भारतीय सशस्त्र दलांना तांत्रिकदृष्ट्या प्रगत, लढाईसाठी तत्पर असलेली आणि बहु-क्षेत्रीय समाकलित ऑपरेशन्स करण्यास सक्षम अशी सैन्य बनवण्याच्या दिशेने काम करेल, असे MoD च्या निवेदनात म्हटले आहे.
2025 मधील केंद्रित मुद्दे
MoD च्या अधिकृत निवेदनानुसार, ‘सुधारणांचे वर्ष’ या उपक्रमांतर्गत नवीन वर्षामध्ये केंद्रित करण्यात आलेले काही महत्वाचे मुद्दे:
1. जोडणी आणि एकत्रीकरण:
- सशस्त्र दलांमध्ये संयुक्तता आणि समाकलन वाढवणे.
- समन्वय आणि ऑपरेशनल कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी, एकात्मिक थिएटर कमांडची स्थापना सुलभ करणे.
2. नवे क्षेत्र आणि उदीयमान तंत्रज्ञान:
- सायबर आणि अंतराळ क्षेत्रात प्रगतीला प्राधान्य देणे.
- कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), मशीन लर्निंग (ML), हायपरसोनिक तंत्रज्ञान आणि रोबोटिक्स सारख्या अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे.
- भविष्यातील युद्ध परिस्थितींसाठी संबंधित तंत्र, पद्धती आणि प्रक्रिया विकसित करणे.
3. आंतर-सेवा सहकार्य आणि प्रशिक्षण:
- संयुक्त प्रशिक्षण आणि आंतर-सेवा सहकार्याद्वारे ऑपरेशनल आवश्यकतांची सामायिक समज वाढवणे.
- वर्धित समन्वयासाठी संयुक्त परिचालन क्षमता तयार करा.
4. सुव्यवस्थित संपादन प्रक्रिया:
- जलद क्षमता विकास सक्षम करण्यासाठी संपादन प्रक्रिया सुलभ आणि वेगवान करणे.
- गंभीर ऑपरेशनल गरजा पूर्ण करण्यासाठी मजबूत आणि जलद प्रक्रियांवर लक्ष केंद्रित करणे
5. सार्वजनिक-खाजगी सहयोग:
- संरक्षण क्षेत्र आणि नागरी उद्योगांमध्ये तंत्रज्ञान हस्तांतरण आणि ज्ञानाची देवाणघेवाण करण्यास प्रोत्साहन देणे
- संरक्षण परिसंस्थेमध्ये व्यवसाय करण्याची सुलभता वाढवून सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी मजबूत करणे.
6. नागरी-लष्करी समन्वय:
- संरक्षण परिसंस्थेतील विविध भागधारकांमधील सायलोस खंडित करणे
- अकार्यक्षमता दूर करण्यासाठी आणि संसाधनांचा वापर इष्टतम करण्यासाठी नागरी-लष्करी समन्वय वाढवणे
7. संरक्षण निर्यात आणि जागतिक भागीदारी:
- भारताला एक विश्वासार्ह संरक्षण उत्पादन निर्यातक म्हणून स्थापित करणे.
- भारतीय उद्योग आणि परदेशी ओरिजिनल इक्विपमेंट मॅन्युफॅक्चरर्स (OEMs) यांच्यातील, संशोधन आणि विकास (R&D) आणि भागीदारी प्रोत्साहित करणे, संसाधने एकत्र करून ज्ञान सामायिकरण करणे
8. अनुभवी तज्ज्ञांचे कल्याणकारी उपाय
- अनुभवी तज्ज्ञांचे कल्याणकारी उपाय अधिक प्रभावी करणे आणि त्यांच्या ज्ञानाचा उपयोग करून संरक्षण क्षमतेला बळकटी देणे.
9. संस्कृतिक अभिमान आणि स्वदेशी क्षमता:
- भारतीय संस्कृती आणि विचारांबद्दल अभिमानाची भावना निर्माण करा.
- भारताच्या अनोख्या परिस्थितीशी सुसंगत असलेल्या आधुनिक सैन्याकडून, सर्वोत्तम पद्धतींचा अवलंब करताना स्वदेशी नवकल्पनांद्वारे जागतिक उद्दिष्ट्ये साध्य करण्याचा आत्मविश्वास वाढवणे.
दरम्यान, संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी विश्वास व्यक्त केला की, ”भारतीय संरक्षण दलांच्या आधुनिकीकरणासाठी हे ‘सुधारणांचे वर्ष’ नक्कीच परिवर्तनकारी ठरेल. हा उपक्रम आपल्या संरक्षण तयारीतील अभूतपूर्व प्रगतीसाठी पाया रचण्याचे काम करेल, ज्यामुळे 21व्या शतकाच्या आव्हानांच्या दरम्यान देशाची सुरक्षा आणि सार्वभौमत्व सुनिश्चित होईल,” असेही त्यांनी सांगितले.
MoD ने 2025 ला ‘सुधारणांचे वर्ष’ म्हणून घोषित करण्याने, भारताच्या संरक्षण क्षमतांचे बळकटीकरण होण्यास मजबूती मिळेल. तसेच देशाच्या संरक्षण क्षमतांच्या विस्तारीकरणाला जागतिक पातळीवर पक्के स्थान मिळण्यास मदत होईल, अशी आशा सिंह यांनी यावेळी वयक्त केली.
