अमेरिकन डिफेन्स कंपनी ‘जनरल अ‍ॅटॉमिक्सचे’ मुख्य कार्यकारी अधिकारी, विवेक लाल यांनी भारतशक्तीचे मुख्य संपादक नितीन ए. गोखले यांना दिलेल्या मुलाखतीत पहिल्यांदाच एक मोठा खुलासा केला. “भारताने ऑर्डर केलेल्या 31 MQ-9B प्रिडेटर ड्रोन्सपैकी 21 ड्रोन देशातच असेंबल केले जातील,” अशी माहिती लाल यांनी दिली. “विकासाचा हा नवीन टप्पा भारताच्या स्वदेशी संरक्षण उत्पादनातील एक महत्त्वपूर्ण झेप आहे,” असेही ते यावेळी म्हणाले.
31 MQ-9B प्रिडेटर ड्रोन्सचा करार
भारताने अमेरिकेसोबत 3.5 अब्ज डॉलर्सचा, 31 MQ-9B प्रिडेटर ड्रोन्सचा खरेदी करार केला आहे, जो त्यांची देखरेख आणि लढाऊ क्षमता वाढवण्याच्या उद्देशाने एक महत्त्वाचा करार आहे. परदेशी लष्करी विक्री कार्यक्रमांतर्गत झालेल्या या करारात भारतात ड्रोन्सची देखभाल, दुरुस्ती आणि सुविधा स्थापन करणे (MRO) या गोष्टी समाविष्ट आहेत. या ट्राय-सर्व्हिस करारामध्ये, भारतीय नौदलासाठी 15 सीगार्डियन आणि भारतीय हवाई दल तसेच भारतीय लष्करासाठी प्रत्येकी आठ स्कायगार्डियन्सचाही समावेश आहे. MQ-9Bs मुळे उत्तर सीमेवर चिनी सैन्याच्या हालचालींवर लक्ष ठेवण्याची आणि हिंद महासागरात नौदल क्रियाकलापांवर लक्ष ठेवण्याची भारताची क्षमता लक्षणीयरित्या वाढणार आहे.
भारतात 21 MQ-9B ड्रोनचे एकत्रीकरण
विवेक लाल यांच्या म्हणण्यानुसार, 31 MQ-9B ड्रोन्सपैकी 21 ड्रोन्स हे भारतात एकत्रित (असेम्बल) केले जातील आणि हे भारताच्या संरक्षण उत्पादन क्षमतेतील तंत्रिक प्रगतीचे महत्त्वपूर्ण सूचक आहे. तीन वर्षांच्या कालावधीत हे सर्व 31 ड्रोन्स पूर्णत: तयार करुन वितरीत केले जाण्याची अपेक्षा आहे, ज्यातील 10 ड्रोन्स फ्लायवे स्थितीत (उड्डाणासाठी तयार) हस्तांतरित केले जातील आणि उर्वरित 21 भारतात एकत्र केले जातील. या उपक्रमामुळे भारतीय औद्योगिक भागीदारांना प्रगत असेंब्ली कौशल्य प्राप्त करता येईल आणि स्वयंपूर्ण संरक्षण परिसंस्था विकसित करण्यात योगदान देता येईल.
विवेक लाल यांनी सांगितले की, “अॅटॉमिक्स भारत फोर्ज, HAL आणि BEL सारख्या कंपन्यांसोबत सहकार्य करून भारतात औद्योगिक तळ उभारण्यास उत्सुक आहेत.” “भारतीय औद्योगिक भागीदारांबद्दल आमचे मूल्यांकन खूप सकारात्मक राहिले आहे आणि त्यांनीही उत्कृष्ट क्षमता प्रदर्शित केल्या आहेत,” असेही ते म्हणाले. भारतात या प्रगत ड्रोनच्या एकत्रीकरणामुळे स्थानिक कौशल्य वाढेल आणि सरकारच्या आत्मनिर्भर भारत (स्वावलंबित भारत) उपक्रमाला पाठिंबा मिळेल, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला.
भारत-अमेरिका संरक्षण भागीदारीचे मजबूतीकरण
भारत-अमेरिका संरक्षण भागीदारीबद्दल बोलताना, लाल यांनी याच्या भविष्यातील संभाव्यतेविषयी दृढ आशावाद व्यक्त केला. ‘डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या व्हाइट हाऊसमध्ये परत येण्यामुळे, भारत-अमेरिका संरक्षण संबंध आणखी मजबूत होण्याची शक्यता आहे,’ असे ते म्हणाले. “द्विपक्षीय व्यापार आधीच $२५ अब्ज डॉलर्सच्या पार गेला आहे आणि लष्करी सहकार्यातही लक्षणीय वाढ पाहायला मिळाली आहे. जसे की, संयुक्त लष्करी सरावांमध्ये झालेली वाढ आणि महत्त्वपूर्ण आणि उदयोन्मुख तंत्रज्ञानावर अधिक लक्ष केंद्रित करण्याची भूमिका.
आत्मनिर्भर भारत आणि भारत-अमेरिका सहकार्य
लाल यांनी पुढे नमूद केले की, “अमेरिकेला पुन्हा महान बनवण्याचा” भारताचा दृष्टिकोन ‘आत्मनिर्भर भारत’ धोरणाशी साधर्म्य साधतो. त्यांनी सांगितले की, भारत आणि अमेरिका अनेक नव्या सहकार्याच्या संधींचा अन्वेषण करू शकतात, जसे की महत्त्वपूर्ण खनिज, आण्विक संलयन, आणि उदयोन्मुख संरक्षण तंत्रज्ञान. भारताच्या तंत्रज्ञानातील जलद प्रगती आणि त्याच्या खर्च-प्रभावी उत्पादन क्षमतांचा विचार करता, द्विदिशात्मक सहकार्य परस्पर फायदेशीर ठरू शकते.
ते म्हणाले की, “भारतीय कंपन्या आता जागतिक पातळीवर काम करत आहेत आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर स्पर्धा करू शकतात. भारत ते अमेरिका आणि अमेरिका ते भारत या दोन्ही दिशेने गुंतवणूक करणे, हे रणनीतिक क्षेत्रांमध्ये जागतिक नेतृत्व प्राप्त करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरेल.”
धोरणात्मक परिणाम आणि भविष्यातील संधी
भारताने MQ-9B ड्रोनची खरेदी केल्याने ते या अत्याधुनिक UAVs चे सर्वात मोठे ऑपरेटर बनतील, ज्यामुळे त्यांची गुप्तचर गोळा करणे, समुद्री देखरेख, आणि सीमा पार सुरक्षा कार्यात क्षमता वाढेल. या करारात जनरल एटॉमिक्स ग्लोबल इंडिया सोबत एक कार्यक्षमता-आधारित लॉजिस्टिक करार देखील समाविष्ट आहे, ज्यामुळे या ड्रोनचे देखभाल, दुरुस्ती आणि ओव्हरहॉल देशातच केली जाऊ शकतील.
भारत आणि अमेरिका यांच्यातील संरक्षण आणि तंत्रज्ञानातील वाढती भागीदारी इंडो-पॅसिफिक प्रदेशात स्थिरतेसाठी एक सामायिक सामरिक दृष्टिकोन दर्शवते. महत्त्वपूर्ण तंत्रज्ञानांमध्ये मोठ्या गुंतवणुकीसह आणि औद्योगिक सहकार्याच्या माध्यमातून, दोन्ही राष्ट्रे गहरी सहकार्याची तयारी करत आहेत, जे जागतिक संरक्षण संधींचा भविष्यातील आकार ठरवेल.
टीम भारतशक्ती
