भारताच्या देशांतर्गत संरक्षण उद्योगाला मोठी चालना देण्यासाठी, सुरक्षा मंत्रिमंडळ समितीने (CCS) बुधवारी भारतीय सैन्यासाठी 307 आधुनिक टोव्ड आर्टिलरी गन सिस्टीम्स (ATAGS) खरेदी करण्यासाठीस, बहुप्रतिक्षित कराराला मान्यता दिली आहे. भारतीय संरक्षण मंत्रालय (MoD) आणि आघाडीच्या भारतीय संरक्षण कंपन्या – कल्याणी स्ट्रॅटेजिक सिस्टम्स लिमिटेड (KSSL), भारत फोर्जची उपकंपनी आणि टाटा अॅडव्हान्स्ड सिस्टम्स लिमिटेड (TASL) यांच्यात लवकरच 7 हजार कोटींचा करार केला जाईल.
ATAGS ही भारतात स्वदेशी पद्धतीने विकसित केलेली 155mm/52-कॅलिबर टोव्ड आर्टिलरी गन सिस्टीम आहे. चीन आणि पाकिस्तानच्या सीमेवर तैनातीसाठी डिझाइन केलेली, ही संरक्षण उत्पादनात स्वयंपूर्ण होण्याच्या भारताच्या प्रयत्नांमध्ये एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. हा करार KSSL आणि TASL मध्ये 60:40 च्या प्रमाणात विभागला जाईल. सर्वात कमी बोली लावणारा पुणे येथील भारत फोर्ज 60% तोफा तयार करेल, तर दुसऱ्या क्रमांकाची सर्वात कमी बोली लावणारा TASL उर्वरित 40% तोफा तयार करेल.
या आदेशापलीकडे, भारतीय लष्कराने अतिरिक्त 400 हाऊविटझर्ससाठी टेंडर जारी केले आहेत. प्रमुख संरक्षण कंपन्या, ज्यामध्ये भारत फोर्ज, लार्सन अँड टुब्रो (L&T), अदानी डिफेन्स आणि आर्डनन्स फॅक्ट्री बोर्ड यांचा समावेश आहे, या करारासाठी स्पर्धा करत आहेत.
155 मिमी/52-कॅलिबर गन्स आणि गन-टोजिंग व्हेईकल्स (GTVs) साठी ATAGS कार्यक्रमाला मार्च 2023 मध्ये संरक्षण मंत्रालयाची आवश्यकता स्वीकृती (AoN) मिळाली होती. संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटन (DRDO) आणि भारत फोर्ज तसेच टाटा गट यांच्या सहकार्याने विकसित केलेला ATAGS भारताच्या स्वदेशी संरक्षण क्षमतांचा एक महत्त्वाचा घटक आहे.
भारत फोर्जने आधीच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर आपली छाप पाडली आहे, 2022 मध्ये आर्मेनियाने ATAGS साठी एक निर्यात आदेश मिळवला. यशस्वी कार्यक्षमतेनंतर, आर्मेनिया एका मोठ्या प्रमाणात पुढील आदेशाची विचारणा करत असल्याची माहिती समोर आली आहे.
Nearly 12 years after its development started, the procurement of ATAGS (Advance Towed Artillery Gun System) has become a reality. With the CCS clearing the buy, the nearly 7,000-crore deal should be signed between MoD and KSSL (Bharat Forge) and Tata Advance System Ltd soon.…
— Nitin A. Gokhale (@nitingokhale) March 20, 2025
यामध्ये वापरल्या जाणाऱ्या दारूगोळ्याच्या क्षमतेनुसार, ATAGS ची फायरिंग रेंज 35 ते 45 किलोमीटर इतकी असून, आणि चाचण्यांदरम्यान त्यांनी विक्रमी 47 किलोमीटरवील लक्ष्य गाठले. या प्रगत तोफा त्यांच्या निर्मितीला सुरुवात झाल्यानंतर जवळजवळ 12 वर्षांनी खरेदी केल्या जात आहेत. याआधी 2017 च्या प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडमध्ये या तोफा प्रदर्शित केल्या गेल्या होत्या, परंतु त्यांच्या खरेदी व्यवहाराला मंजुरी मिळण्यासाठी आठ वर्षे लागली.
संरक्षण स्वदेशीकरण आणि लष्कराच्या तोफखाना क्षमतांचे आधुनिकीकरण करण्याच्या भारताच्या प्रयत्नांमध्ये हे संपादन एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे.
रवी शंकर
