![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
आयर्लंड-भारत व्यापार संबंधांना चालना
आयर्लंडने भारतासोबतचे आपले आर्थिक संबंध अधिक मजबूत करण्यासाठी एक नवीन उपक्रम सुरू केला आहे. दोन्ही देशांमधील व्यवसाय आणि धोरणात्मक संवादासाठी अधिक संरचित मार्ग तयार करण्याच्या उद्देशाने, ‘आयर्लंड-भारत आर्थिक सल्लागार मंडळ’ (Ireland-India Economic Advisory Panel) स्थापन करण्यात आले आहे.
डब्लिनमध्ये आयर्लंडचे उपपंतप्रधान आणि परराष्ट्र व्यवहार, व्यापार मंत्री सायमन हॅरिस यांनी, या मंडळाची घोषणा केली. यामध्ये आयर्लंडसोबत संबंध असलेल्या भारतातील प्रमुख व्यावसायिक तसेच आयर्लंडच्या सरकारी विभाग आणि संस्थांमधील वरिष्ठ अधिकाऱ्यांचा समावेश आहे.
या मंडळात, नोएल टाटा (टाटा ट्रस्ट), किरण मुझुमदार शॉ (बायोकॉन), मोहित जोशी (टेक महिंद्रा), मुरतुझा खोराकिवाला (वॉक्हार्ट) आणि राजीव मेचेरी (इनव्हिकारा, ट्विनइट आणि चेन्नईतील आयर्लंडचे मानद कौन्सुल) यांसारख्या प्रसिद्ध नावांचा समावेश आहे.
या उपक्रमाच्या उद्घाटनप्रसंगी बोलताना, हॅरिस यांनी आयर्लंड-भारत संबंधांमधील “निश्चित संभाव्यतेवर” लक्ष वेधले. या वर्षाच्या सुरुवातीला त्यांच्या विभागाने भारतासोबतचे संबंध दृढ करण्यासाठी एक कृती योजना (action plan) सादर केली होती. हा उपक्रम आयर्लंडच्या जागतिक आर्थिक भागीदारींना वैविध्यपूर्ण बनवण्याच्या व्यापक प्रयत्नांचा एक भाग आहे.
हॅरिस यांनी म्हटले की, “आपल्या दोन देशांमध्ये अधिक आर्थिक संबंध आणि व्यापारासाठी प्रचंड संधी आहे.” ते पुढे म्हणाले की, ‘व्यवसाय ते सरकार’ असा नियमित संवाद महत्त्वाचा आहे आणि “आम्हाला प्रत्येक संधीचा पुरेपूर फायदा घ्यायचा आहे.”
हे मंडळ प्रत्यक्षात काय भूमिका बजावेल?
सल्लागार मंडळे ही सहसा प्रतिकात्मक असली तरी, हे मंडळ केवळ ओळख करून देण्यासाठी नाही, तर दोन्ही बाजूंच्या धोरणकर्ते, व्यापारी संस्था आणि व्यवसायांना व्यावहारिक अंतर्दृष्टी देण्यासाठी तयार केले आहे.
भारताचे आयर्लंडमधील राजदूत अखिलेश मिश्रा यांनी या मुद्द्यावर भर दिला. त्यांनी केवळ राजनैतिक सदिच्छेच्या पलीकडे जाऊन, अशा क्षेत्रांची ओळख पटवण्याचे आवाहन केले, जिथे दोन्ही अर्थव्यवस्थांना भागीदारीतून फायदा होऊ शकतो.
त्यांनी कृषी तंत्रज्ञान, आरोग्य तंत्रज्ञान, स्वच्छ तंत्रज्ञान आणि व्यावसायिक प्रशिक्षण यांसारखी क्षेत्रे सहकार्यासाठी विशेषतः योग्य असल्याचे सांगितले. हे मुद्दे नवीन नाहीत, परंतु आता लक्ष त्यांना गुंतवणूक करण्यायोग्य, वाढीव मॉडेल्समध्ये बदलण्यावर आहे.
राजदूत मिश्रा म्हणाले, “परस्परपूरक क्षेत्रांची ओळख पटवणे आणि शाश्वत, दोन्ही बाजूंसाठी फायदेशीर व्यावसायिक मॉडेल्स तयार करणे आवश्यक आहे.” “हे मंडळ एक उत्प्रेरक (catalyst) असू शकते, परंतु त्याला दोन्ही बाजूंच्या भागधारकांसोबत व्यावहारिक मार्गाने संवाद साधावा लागेल.”
ही स्थापना आताच का?
भारत जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या प्रमुख अर्थव्यवस्थांपैकी एक आहे, तर आयर्लंड, आकार लहान असूनही, जागतिक तंत्रज्ञान आणि औषधनिर्मितीसाठी एक स्थापित केंद्र बनले आहे. दोन्ही देशांमध्ये तरुण लोकसंख्या, उच्च कुशल कार्यबळ आणि मजबूत लोकशाही संस्था आहेत, परंतु त्यांचे थेट आर्थिक संबंध तुलनेने मर्यादित राहिले आहेत.
या मंडळाची वेळ देखील लक्षणीय आहे. आयर्लंडसाठी, हे ब्रेक्झिटनंतर व्यापक जागतिक व्यापार संबंधांकडे हेतुपुरस्सर वळण्याचा एक भाग आहे. भारतासाठी, हे युरोपमध्ये केवळ यूके किंवा जर्मनीच्या पलीकडे जाऊन भागीदारी विस्तारण्याच्या धोरणाचा भाग आहे.
हा ‘परस्पर नागरी संबंधांचा’ (people-to-people) देखील एक परिमाण देखील आहे. आयर्लंडमधील वाढती भारतीय वस्ती, विशेषतः आरोग्यसेवा आणि आयटीसारख्या क्षेत्रांमध्ये, ओळखीचा आणि दीर्घकालीन गुंतवणुकीचा एक स्तर जोडते, ज्यामुळे अधिक सखोल आर्थिक सहकार्याला मदत होऊ शकते.
सुरुवातीच्या बैठकींमध्ये पॅनेलने आयर्लंडच्या पंतप्रधानांसह डिजिटल परिवर्तन व सार्वजनिक पायाभूत सुविधा मंत्री यांच्याशीही चर्चा केली आहे. मात्र या पॅनेलचे खरे मूल्य हे स्टार्टअप्स, लघु-मध्यम उद्योग (SMEs), आणि मोठ्या कंपन्यांसाठी प्रत्यक्ष संधी निर्माण करण्यातच ठरणार आहे.
मूळ लेखिका- हुमा सिद्दिकी
