युरोपियन कार्बन निर्मूलन तज्ज्ञांच्या चमूने भारतीय व्यवसायांना वातावरणातून कार्बन डाय ऑक्साईड बाहेर काढणारे आणि जागतिक तापमानवाढ कमी करणारे प्रकल्प विकसित करण्यात मदत करण्यासाठी एक उपक्रम सुरू केला आहे.
ॲमस्टरडॅमस्थित या चमूने, ज्याला रिमूव्ह म्हणतात, संपूर्ण युरोपमध्ये कार्बन डाय ऑक्साईड निर्मूलनाच्या (सीडीआर) प्रकल्पांना पाठिंबा देण्यासाठी 220 दशलक्ष युरो (238 दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्स) जमा केले आहेत.
हा समूह आता भारतीय स्टार्ट-अप्सकडून अर्ज स्वीकारेल.
यशस्वी अर्जदारांना रिमूव्हच्या तज्ञांच्या आणि आंतरराष्ट्रीय खरेदीदारांच्या नेटवर्कमध्ये प्रवेश करता येईल. या शिवाय अतिरिक्त निधीसाठी देखील ते पात्र ठरू शकतील.
“आम्हाला आता काम करणारं मॉडेल सापडलं आहे,” असं रिमूव्हचे सह-संस्थापक मारियन क्रुगर म्हणाले. “आमचा विश्वास आहे की ही एक जागतिक समस्या आहे आणि युरोपच्या पलीकडे इतर भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या समस्येची दोन हात करण्याची प्रचंड क्षमता आहे.”
कार्बन डायऑक्साइड रिमूव्हल्स (सीडीआर) हे आधीच उत्सर्जित झालेल्या सीओ 2 चे विभाजन करणाऱ्या अंतर्गत घटकांच्या विस्तृत श्रेणीचा संदर्भ देते. त्यात झाडांचे पुन्हा रोपण करणे आणि फिल्टर समाविष्ट आहेत जे हवेतून थेट कार्बन शोषून घेतात.
भारतीय प्रकल्पांनी जैवचार-सेंद्रिय पदार्थ जाळण्यापासून तयार होणारा कोळसा-आणि ‘वर्धित हवामान’ यावर लक्ष केंद्रित करणे अपेक्षित आहे, इथे बेसाल्टसारखे पदार्थ जे कार्बन डायऑक्साईड शोषून घेतात ते जमिनींमध्ये पसरलेले आहेत.
तापमानातील वाढ 1.5 अंश सेल्सिअसच्या मर्यादेच्या खाली ठेवण्यासाठी दरवर्षी सुमारे सात ते नऊ अब्ज मेट्रिक टन कार्बन डायऑक्साईड हवेतून कमी करणे आवश्यक आहे. सध्या हे प्रमाण दोन अब्ज टन इतकं आहे.
या प्रकल्पाच्या विकासातले अडथळे दूर केले तर सीडीआर बाजारपेठेचे मूल्य 2023 मधील 2.27 अब्ज डॉलर्सवरून 2030 पर्यंत सुमारे 100 अब्ज डॉलर्सपर्यंत वाढू शकते, असे एका सल्लागार संस्थेने गेल्या महिन्यात म्हटलं होतं.
पारंपरिक पद्धतीने कार्बन डायऑक्साईड कमी करणाऱ्या प्रकल्पांपेक्षा सीडीआर प्रकल्प अधिक महाग आहेत. या प्रकल्पांची व्यवहार्यता कार्बन बाजारावर अवलंबून असेल.
सध्या, अमेरिकेचे फेडरल सरकार, मायक्रोसॉफ्ट MSFT.O आणि Googleसह बाजारातील काही डझन मुख्यतः परोपकारी खरेदीदारांसाठी CDR क्रेडिटची मागणी मर्यादित आहे.
“आम्हाला माहित आहे की आपल्याला कार्बन काढून टाकण्याची गरज आहे – शेवटी हे सोन्याचं खूप मोठं भांडं आहे, पण आत्ता … आम्ही शेवट नजरेत येईल अशा टप्प्यावर पोहोचत नाही तोपर्यंत ही आमच्यासाठी खरोखर जगण्याची बाब आहे,” क्रूगर म्हणाले.
युरोपियन युनियन सध्या त्याच्या व्यापार प्रणालीमधून उत्सर्जित होणाऱ्या सीडीआर क्रेडिटचा समावेश करण्यासाठी पर्याय शोधत आहे.
ऑक्सफर्ड विद्यापीठातील सीडीआर तज्ज्ञ स्टीव्ह स्मिथ म्हणाले, “आम्हाला हे सध्याच्या तुलनेत अधिक मोठ्या प्रमाणात मुख्य प्रवाहात आणण्याची गरज आहे.”
तृप्ती नाथ
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
