पहिल्या स्वदेशी आत्मघाती ड्रोन नागास्त्र-1 याचा समावेश करण्यासाठी भारतीय लष्कर सज्ज झाले आहे. नागपूरस्थित इकॉनॉमिक्स एक्सप्लोझिव्ह लिमिटेडने (ईईएल) लॉयटरिंग मुनिशन (आत्मघाती ड्रोन) नागास्त्र-1 ची पहिली तुकडी भारतीय लष्कराकडे सुपूर्द केली आहे. भारतीय लष्कराने आपत्कालीन खरेदी अधिकारांतर्गत 480 लॉयटरिंग युद्धसामग्रीच्या पुरवठ्यासाठी सौर उद्योगांची उपकंपनी असलेल्या ईईएलला ऑर्डर दिली आहे. वितरणपूर्व तपासणी यशस्वीरित्या पूर्ण केल्यानंतर, ईईएलने 120 ड्रोनची पहिली तुकडी लष्कराला दिली.
लॉइटरिंग म्युनिशन (ज्याला आत्मघाती ड्रोन किंवा कामिकाझे ड्रोन असेही म्हणतात) ही एक हवाई शस्त्र प्रणाली आहे. अंशतः क्षेपणास्त्र, अंशतः मानवरहित हवाई वाहन (यूएव्ही) असे याचे वर्णन केले जाऊ शकते. कामिकाझे ड्रोन म्हणूनही ओळखल्या जाणाऱ्या या लोईटरिंग ड्रोन्सनी अलीकडच्या काळात, विशेषतः युक्रेनसारख्या अनेक युद्धांमध्ये त्यांचे महत्त्व सिद्ध केले आहे. हे ड्रोन हवेत लक्ष्याभोवती घिरट्या घालतात आणि हल्ला करतात. एकदा लक्ष्य सापडले की या ड्रोनमध्ये असणारे शस्त्र इच्छित लक्ष्यावर झेपावते. त्याचवेळी त्याच्यावर असणाऱ्या अंगभूत शस्त्रास्त्रांचा वापर करून ते स्वतःही एका झटक्यात नष्ट होते. अशी शस्त्रे जास्त प्रभावी असतात कारण ती उच्च-मूल्यांच्या साधनसामुग्रीला फारसा धोका न पोहोचवता केवळ दिलेल्या लक्ष्यावर वेगाने हल्ला करते. यामध्ये वेळेचीही बचत होते.
नागास्राबद्दल अधिक माहिती
नागास्त्र-1 ड्रोनमध्ये 75 टक्क्यांहून अधिक स्वदेशी सुटे भाग वापरले असून दोन विद्युत मोटरद्वारे चालवले जाणारे, एक स्थिर-पंखांचे लोटरींग शस्त्र आहे. ऑपरेटर 15 किमीपर्यंत त्याचे नियंत्रण करू शकतो. तर त्याची रेंज 30 किमीपर्यंत आहे. लक्ष्यावर होणारा अचूक हल्ला त्याच्या सेन्सर्सवर अवलंबून असतो. आत्मघाती ड्रोन सायलेंट मोडमध्ये आणि 1,200 मीटर उंचीवर उडवले जाते, ज्यामुळे ते शोधणे कठीण होते. याचे वजन 12 किलो आहे आणि ते 2 किलो वॉरहेड वाहून नेऊ शकते. हे ड्रोन एका उड्डाणात 60 मिनिटांपर्यंत हवेत राहू शकतात. जर लक्ष्य मिळाले नाही तर ते परतही येते. त्याचे सॉफ्ट लँडिंग पॅराशूटद्वारे करता येते.लष्कराने 480 लोइटरिंग म्युनिशन (आत्मघातकी ड्रोन) पुरवण्याचे आदेश दिले होते. त्यापैकी 120 ची डिलिव्हरी करण्यात आली आहे.
भारताच्या शस्त्रागारातील इतर आत्मघाती ड्रोन
भारतीय सशस्त्र दलांकडे नागास्त्र व्यतिरिक्त टाटाची प्रगत लोईटरिंग प्रणाली (एएलएस) -50, इस्रायल एरोस्पेस इंडस्ट्रीजची (आयएआय) स्पाइक फायरफ्लाय, एल्बिट स्कायस्ट्राईकर, पोलंडची वार्मेट, आयएआय हार्पी, आयएआय हारोप आणि भारतीय कॅडेटची एलएएम अशी इतर अनेक आत्मघाती ड्रोन्स आहेत. जॉनेट जेएम -1 लॉटरींग युद्धसामग्रीच्या 150 युनिटची ऑर्डर देण्यात आली आहे.
ध्रुव यादव
