पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बुधवारी मुंबई डॉकयार्ड येथे आयएनएस वाघशीर (‘शिकारी-मारेकरी’ पाणबुडी), आयएनएस सुरत (क्षेपणास्त्र विध्वंसक) आणि आयएनएस निलगिरी (गुप्त युद्धनौका) या तीन युद्धनौका कार्यान्वित झाल्याच्या भारताच्या सागरी इतिहासातील ऐतिहासिक क्षणाची घोषणा केली. या सर्व स्वदेशी बनावटीच्या विध्वंसक, युद्धनौका आणि पाणबुडीचे प्रथमच एकत्रितपणे अनावरण करण्यात आले.”विध्वंसक, युद्धनौका आणि पाणबुडी अशा तीन नौकांचे पहिल्यांदाच एकत्रितपणे अनावरण केले जात आहे,” असे मोदी म्हणाले.
भारताला स्वावलंबी बनवण्याचे उद्दिष्ट असलेल्या ‘आत्मनिर्भर भारत’ उपक्रमाच्या यशावर यानिमित्ताने प्रकाश पडला, असे नमूद करून पंतप्रधानांनी या यशाशी संबंधित त्यांना वाटणारा अभिमान अधोरेखित केला. “समुद्राला अंमली पदार्थ, शस्त्रे आणि दहशतवादापासून सुरक्षित ठेवण्यासाठी, ते सुरक्षित आणि समृद्ध करण्यासाठी आपण जागतिक भागीदार होण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत,” असे ते म्हणाले. सागरी शक्ती आणि विश्वासार्ह, जबाबदार जागतिक भागीदार म्हणून भारताची वाढती स्थिती यावर त्यांनी जोर दिला.
The commissioning of three frontline naval combatants underscores India’s unwavering commitment to building a robust and self-reliant defence sector. Watch LIVE from Mumbai. https://t.co/d1fy14qcrT
— Narendra Modi (@narendramodi) January 15, 2025
प्रादेशिक जलक्षेत्राचे संरक्षण करणे, नौवहन स्वातंत्र्य सुनिश्चित करणे आणि व्यापारी मार्ग सुरक्षित करणे यासाठी भारताची वचनबद्धता पंतप्रधानांनी अधोरेखित केली. “जागतिक सुरक्षा, अर्थव्यवस्था आणि भू-राजकारणाला आकार देण्यात भारत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे,” असे ते म्हणाले.
हिंद महासागर क्षेत्रात (IOR) ‘प्रथम प्रतिसादकर्ता’ म्हणून भारताच्या उदयाकडेही त्यांनी लक्ष वेधले आणि गेल्या दशकात नौदलाच्या क्षमतेतील उल्लेखनीय प्रगतीची नोंद घेतली. गेल्या 10 वर्षांत, 33 जहाजे आणि सात पाणबुड्या नौदलात समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत, ज्यात 40 पैकी 39 जहाजे देशांतर्गत बांधण्यात आली आहेत. यामध्ये आयएनएस विक्रांत विमानवाहू जहाज आणि आण्विक पाणबुड्या आयएनएस अरिहंत आणि आयएनएस अरिघाट यांचा समावेश आहे. भारताच्या संरक्षण उत्पादनाने 1 लाख 25 हजार कोटींचा टप्पा पार केला असून संरक्षण निर्यात 100 हून अधिक देशांमध्ये पोहोचली आहे. सध्या भारतात सुमारे दीड लाख कोटी रुपये किमतीची 60 मोठ्या जहाजांची निर्मिती केली जात आहे.
संरक्षणमंत्री राजनाथ सिंह यांनी या कार्यक्रमाचे वर्णन “ऐतिहासिक क्षण” म्हणून केले. यामुळे IOR मध्ये भारताची वाढती ताकद अधोरेखित झाल्याचे ते म्हणाले. आपल्या भाषणात संरक्षणमंत्र्यांनी या प्रदेशाचे धोरणात्मक आणि आर्थिक महत्त्व अधोरेखित केले आणि संरक्षण उत्पादनात स्वदेशीकरणावर सरकारच्या लक्ष्याचा पुनरुच्चार केला. “आयएनएस सुरत आणि आयएनएस निलगिरीमधील 75 टक्क्यांपेक्षा जास्त सामग्री स्वदेशात बनलेली आहे आणि हा ट्रेंड इतर प्लॅटफॉर्मवर सातत्याने वाढत आहे,” असंही ते म्हणाले.
नौदलाचे प्रमुख ॲडमिरल दिनेश के त्रिपाठी यांनी विश्वास व्यक्त केला की नव्याने कार्यान्वित झालेल्या युद्धनौका नौदलाच्या क्षमतेत वाढ करतील आणि भारताच्या सागरी हितांचे रक्षण करण्यासाठी त्या अधिक प्रभावीपणे कार्यरत होतील.
नव्या युद्धनौका
आयएनएस निलगिरी :
स्टील्थ फ्रिगेट आयएनएस निलगिरी हे प्रोजेक्ट 17 ए स्टील्थ फ्रिगेट वर्गातील प्रमुख जहाज, त्याच्या आधीच्या शिवालिक-श्रेणीच्या फ्रिगेट्सपेक्षा आणखी आधुनिक आहे. भारतीय नौदलाच्या वॉरशिप डिझाइन ब्युरोने डिझाइन केलेले आणि माजगांव डॉक शिपबिल्डर्स लिमिटेड (एमडीएल) येथे बांधलेले, यात प्रगत जगण्याची क्षमता, सीकीपिंग आणि स्टील्थ क्षमता आहेत. त्याच्या आधुनिक विमानचालन सुविधांमुळे ती नव्याने समाविष्ट करण्यात आलेल्या एमएच – 60 आरसह विविध हेलिकॉप्टर्स सहभागी करून घेऊ शकते.
आयएनएस सुरत :
प्रोजेक्ट 15 बी स्टील्थ विध्वंसक वर्गाचे चौथे आणि अंतिम जहाज, स्टील्थ विध्वंसक आयएनएस सुरत, कोलकाता-श्रेणीच्या विध्वंसकांवर आधारित रचना आणि क्षमतांसह उभारण्यात आले आहे. तसेच भारतीय नौदलाच्या वॉरशिप डिझाइन ब्युरोने डिझाइन केलेले आणि एमडीएल येथे बांधलेली ही नौका नौदलाच्या पृष्ठभागावरील ताफ्यात एक महत्त्वपूर्ण भर म्हणून उपयुक्त ठरणार आहे.
आयएनएस वाघशीर :
हंटर-किलर पाणबुडी आयएनएस वाघशीर, ही प्रकल्प 75 अंतर्गत स्कॉर्पीन-श्रेणीची सहावी आणि अंतिम पाणबुडी असून ही एक डिझेल-विद्युत पाणबुडी आहे जी पृष्ठभागविरोधी युद्ध, पाणबुडीविरोधी युद्ध आणि गुप्तचर माहिती गोळा करणे यासारख्या अष्टपैलू भूमिकांसाठी बांधली गेली आहे. यात मॉड्यूलर बांधकाम आहे, ज्यामुळे हवा-स्वतंत्र प्रणोदन तंत्रज्ञानासारख्या भविष्यातील सुधारणा करणे शक्य होणार आहे.
आयएनएस वाघशीर, आयएनएस सुरत आणि आयएनएस निलगिरी यांचे अनावरण हे भारताच्या सागरी महत्त्वाकांक्षा आणि स्वदेशीकरणाच्या प्रयत्नांचा पुरावा आहे. अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणि स्वदेशी सामग्रीसह, हे मंच एक प्रमुख सागरी शक्ती आणि जागतिक सुरक्षा आणि समृद्धी सुनिश्चित करण्यासाठी एक विश्वासार्ह भागीदार म्हणून भारताचे स्थान बळकट करणार आहेत.
टीम भारतशक्ती
