युक्रेन तणावाच्या पार्श्वभूमीवर ट्रम्प-पुतिन यांची नव्या शिखर परिषदेवर सहमती

गुरुवारी झालेल्या एका आश्चर्यकारक घडामोडीनंतर अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी युक्रेन युद्धावर आणखी एक शिखर परिषद घेण्याबाबत सहमती दर्शविली. अर्थात कीवला  मिळणाऱ्या अमेरिकेच्या संभाव्य लष्करी पाठिंब्याबद्दल मॉस्कोने चिंता व्यक्त केली आहे.

ट्रम्प आणि पुतिन यांची पुढील दोन आठवड्यात बुडापेस्टमध्ये भेट होऊ शकते, असे अमेरिकन अध्यक्षांनी सांगितले. दोन तासांपेक्षा जास्त काळ चाललेल्या फोन संभाषणानंतर त्यांनी हे संभाषण फलदायी असल्याचे म्हटले. क्रेमलिनने बैठकीच्या योजनांना दुजोरा दिला. अर्थात दोन्ही बाजूंनी ही परिषद कधी होईल याची तारीख जाहीर करण्यात आलेली नाही.

“माझ्या संपूर्ण आयुष्यात, मी करार केले आहेत,” असे ट्रम्प यांनी नंतर व्हाईट हाऊसमध्ये पत्रकारांना सांगितले. “मला वाटते की आम्ही हे लवकरच पूर्ण करणार आहोत.”

युक्रेनचे अध्यक्ष व्होलोडिमिर झेलेन्स्की शुक्रवारी अमेरिकेने बनवलेल्या लांब पल्ल्याच्या टोमाहॉक क्षेपणास्त्रांसह अधिक लष्करी मदत मिळावी असा आग्रह घेऊन  व्हाईट हाऊसला भेट देत असताना ही घडामोड घडली आहे.

युक्रेनच्या नव्या समर्थनावर प्रश्नचिन्ह

अलिकडच्या काळात व्हाईट हाऊस झेलेन्स्की यांना परत पाठिंबा देण्याकडे झुकत असल्याचे आणि पुतिन यांच्याबाबत अधिकाधिक निराश असल्याचे दिसून येत होते.

तरीही रशियाच्या आवाहनानंतर ट्रम्प यांच्या सलोख्याच्या स्वरामुळे मदत लवकर मिळण्याच्या शक्यतेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित झाले आहे आणि अमेरिका मॉस्कोला शरण जाण्याची युरोपीय भीती पुन्हा निर्माण झाली.

जानेवारीमध्ये पदभार स्वीकारल्यापासून, ट्रम्प यांनी नियमितपणे रशियाविरुद्ध कारवाईची धमकी दिली आहे, परंतु पुतिन यांच्याशी झालेल्या चर्चेनंतर ही धमकी पुढे ढकलली आहेत.

ऑगस्टमध्ये पुतिन यांच्यासोबत अलास्का शिखर परिषदेपूर्वी ट्रम्प यांनी युद्धबंदीची मागणी केली होती, परंतु त्यातून काहीही निष्पन्न झाले नाही. त्यावेळी काही विश्लेषकांनी सांगितले की पुतिन यांनी लढाई थांबवण्याच्या हेतूने अमेरिकेच्या सवलती खिशात घातल्या.

पुतिन, झेलेन्स्की आणि ट्रम्प यांच्यातील त्रिपक्षीय चर्चा ही त्यावेळी वॉशिंग्टनने केलेली आणखी एक मागणी, कधीही प्रत्यक्षात आली नाही आणि आता अशा बैठकीची कोणतीही तात्काळ योजना नाही.

ट्रम्प यांनी स्वतःला शांतता प्रस्थापित करणारी व्यक्ती म्हणून जगासमोर स्वतःला उभे केले आहे. अलिकडच्या गाझा युद्धबंदी आणि ओलिस करारासह राजनैतिक कामगिरीचे कौतुक केले आहे. 2022 मध्ये रशियाच्या आक्रमणाने सुरू झालेले युक्रेनमधील युद्ध संपवणे सोपे झाले असते असे आपल्याला वाटते असेही त्यांनी म्हटले आहे.

“पुतिन रशियावर अधिक दबाव आणण्याच्या गतीला विचलित करण्याचा प्रयत्न करीत आहेत,” असे माजी परराष्ट्र विभागाचे अधिकारी डॅन फ्राइड म्हणाले. “उद्या काय होते ते आपण पाहू, परंतु रशियाला गंभीर होण्यास भाग पाडून युद्धबंदीकडे वाटचाल करण्याची शक्यता कमी झाली आहे.”

क्षेपणास्त्रे पुरवण्याबाबत पुतिन यांचा ट्रम्प यांना इशारा

युक्रेनला लांब पल्ल्याच्या क्षेपणास्त्रांचा पुरवठा केल्याने शांतता प्रक्रियेला हानी पोहोचेल आणि अमेरिका-रशिया संबंधांना नुकसान होईल, असे कॉल दरम्यान पुतिन यांनी ट्रम्प यांना सांगितल्याचे क्रेमलिनचे सहाय्यक युरी उशाकोव्ह यांनी पत्रकारांना सांगितले.

“तुम्हाला काय वाटते तो काय म्हणेल ‘कृपया टोमाहॉक्स विकून टाका?’” असे ट्रम्प यांनी नंतर पत्रकारांशी बोलताना विनोद करत म्हटले. “नाही, त्याला हे नको आहे,” असे ट्रम्प यांनी म्हणत युक्रेनला दिलेले टोमाहॉक्स “दुष्ट शस्त्र” असल्याचे म्हटले.

वॉशिंग्टनमध्ये पोहोचलेल्या झेलेन्स्की यांनी “चर्चा करण्याचा पुतिन यांचा निर्णय दर्शवितो की ते बचावात्मक आहे,” अशी प्रतिक्रिया दिली.

“आम्हाला आधीच दिसून आले आहे की मॉस्को टोमाहॉक्सबद्दल ऐकताच संवाद पुन्हा सुरू करण्यासाठी घाई करत आहे,” असे त्यांनी एक्सवर सांगितले.

ट्रम्प-पुतिन शिखर परिषदेसाठी निवडलेल्या हंगेरियन स्थानाने जगाचे लक्ष वेधले आहे. पुतिन काही अधिकारक्षेत्रांमध्ये केलेल्या कथित युद्ध गुन्ह्यांसाठी हवे आहेत, ज्यामुळे त्यांच्या प्रवास मर्यादित झाला आहे.

युक्रेनचे हंगेरीशी असलेले संबंध अधिकाधिक तणावपूर्ण होत चालले आहेत. गेल्या महिन्यात झेलेन्स्की यांनी हंगेरियन ड्रोन युक्रेनमध्ये घुसल्याचा आरोप केला, ज्यामुळे हंगेरीचे पंतप्रधान व्हिक्टर ऑर्बन यांनी युक्रेन हे स्वतंत्र सार्वभौम राज्य नाही असे उत्तर दिले.

बहुतेक नाटो आणि युरोपियन युनियन नेत्यांचा विरोध असूनही, ऑर्बन यांनी रशियाशी सौहार्दपूर्ण संबंध राखले आहेत आणि कीवसाठी पाश्चात्य लष्करी मदतीच्या तर्कावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे.

“अमेरिकन आणि रशियन राष्ट्राध्यक्षांमधील नियोजित बैठक ही जगातील शांतताप्रेमी लोकांसाठी चांगली बातमी आहे,” असे ऑर्बन यांनी एक्सवर सांगितले. “आम्ही तयार आहोत!” त्यांनी नंतर सांगितले की आपले ट्रम्प यांच्याशी फोनवर बोलणे झाले आहे आणि अमेरिका-रशिया शांतता शिखर परिषदेची तयारी सुरू आहे.

पुढील आठवड्यात अमेरिकेचे परराष्ट्र मंत्री मार्को रुबियो आणि रशियाचे परराष्ट्र मंत्री सर्गेई लावरोव्ह यांच्या नेतृत्वाखालील शिष्टमंडळामधील चर्चेनंतर ट्रम्प-पुतिन बैठक होण्याची अपेक्षा आहे. या बैठकीचे ठिकाणीही अद्याप निश्चित झालेले नाही.

ट्रुथ सोशलवरील एका पोस्टमध्ये ट्रम्प म्हणाले की ते शुक्रवारी ओव्हल ऑफिसमध्ये रशियासोबत झालेल्या चर्चेची माहिती झेलेन्स्की यांना देतील.

हल्ल्याचा विस्तार वाढवण्याची युक्रेनची इच्छा

ऊर्जा पायाभूत सुविधांवर मोठ्या प्रमाणात हल्ले करून चार वर्षांच्या वर्धापन दिनानिमित्त कीव आणि मॉस्को त्यांच्या युद्धाची व्याप्ती वाढवत आहेत. दुसरीकडे रशियाच्या हवाई हल्ल्यांना प्रत्युत्तर देण्यासाठी नाटोला संघर्ष करावा लागत आहे.

युक्रेनला अशी क्षेपणास्त्रे हवी आहेत जी मॉस्को आणि इतर प्रमुख रशियन शहरांना त्यांच्या हल्ल्याच्या कक्षेत आणतील.

झेलेन्स्की म्हणाले की, रशियाने गुरुवारी रात्री केलेल्या हल्ल्यात युक्रेनमधील पायाभूत सुविधांना लक्ष्य करण्यासाठी 300 हून अधिक ड्रोन आणि 37 क्षेपणास्त्रे डागली. गुरुवारी साराटोव्ह प्रदेशातील तेल शुद्धीकरण कारखान्यासह कीवने रशियन लक्ष्यांवर स्वतःचे हल्ले वाढवले ​​आहेत.

रशियाला दिलेल्या ताज्या इशाऱ्यांमध्ये ट्रम्प यांनी बुधवारी सांगितले की पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी रशियन तेल खरेदी करणे थांबवण्यास सहमती दर्शविली आहे आणि प्रशासन चीनलाही असेच करण्यास भाग पाडेल. भारताने मात्र अशा कोणत्याही वचनबद्धतेबाबत दुजोरा दिलेला नाही. हे देश रशियाच्या सर्वात मोठ्या व्यापारी भागीदारांपैकी आहेत.

टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)