युक्रेनच्या ड्रोन हल्ल्यात रशियन शॅडो फ्लीट टँकर नष्ट

‘सी बेबी’ सागरी ड्रोनचा वापर करून काळ्या समुद्रात रशियाशी संबंधित एका तेल टँकरला निकामी केल्याचे युक्रेनने बुधवारी जाहीर केले. निर्बंध असूनही तेलाची वाहतूक करण्याऱ्या आणि रशियाच्या युद्ध अर्थव्यवस्थेला पाठिंबा देणाऱ्या मॉस्कोच्या गुप्त ‘शॅडो फ्लीट’वर करण्यात आलेला हा नवीन हल्ला आहे.

युक्रेनियन सुरक्षा सेवा (एसबीयू) आणि नौदल यांनी संयुक्तपणे केलेली ही कारवाई म्हणजे गेल्या दोन आठवड्यांतील तिसरी अशी मोहीम आहे.

युक्रेनियन अधिकाऱ्यांनी जारी केलेल्या व्हिडिओमध्ये एक ड्रोन टँकरच्या मागच्या भागाजवळ जाताना दिसत आहे, त्यानंतर झालेल्या स्फोटांमुळे संपूर्ण जहाजावर धुराचे लोट पसरलेले दिसले. अधिकाऱ्यांनी या जहाजाची ओळख ‘दशान’ म्हणून केली आहे, ज्यावर कोमोरो बेटांचा ध्वज लावला होता. त्यांनी सांगितले की, हल्ला झाला तेव्हा जहाजाचा ट्रान्सपॉन्डर बंद होता आणि ते भरधाव वेगाने प्रवास करत होते. एका युक्रेनियन सुरक्षा अधिकाऱ्याने सांगितले की, टँकरचे ‘गंभीर नुकसान’ झाले आहे आणि ते प्रभावीपणे ‘निकामी’ झाले आहे. रशियाने यावर कोणतीही सार्वजनिक प्रतिक्रिया दिलेली नाही.

युक्रेनियन अधिकाऱ्यांनी सांगितले की दशान जहाज रशियाच्या प्रमुख तेल निर्यात केंद्रांपैकी एक असलेल्या नोव्होरोसियस्ककडे जात होते. ते कोणत्या मालवाहतुकीची वाहतूक करत होते किंवा हल्ल्यामुळे त्यातून काही गळती झाली का हे अद्याप स्पष्ट झालेले नाही.

एसबीयूने म्हटले आहे की हे मिशन रशियाच्या युद्धकाळातील महसूल प्रवाहांना कमी करण्याच्या व्यापक प्रयत्नांचा एक भाग आहे. “एसबीयू रशियन बजेटमध्ये तेल डॉलर महसूल कमी करण्यासाठी सक्रिय उपाययोजना करत आहे,” असे या कारवाईशी परिचित असलेल्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले.

नोव्हेंबरच्या अखेरीस रशियाशी संबंधित दोन इतर टँकरवर अशाच प्रकारच्या हल्ल्यांनंतर हा हल्ला झाला आहे, ज्याबद्दल पाश्चात्य विश्लेषक म्हणतात की ते रशियाच्या “शॅडो फ्लीट”शी संबंधित आहेत – शेकडो जहाजे अपारदर्शक मालकी संरचना आणि मिश्र ध्वजांखाली कार्यरत आहेत, ज्यांचे बहुतेकदा ट्रान्सपॉन्डर अक्षम केले जातात. उद्योग अहवालांनी यापूर्वी दशानवर अनियमित हालचाली आणि निर्बंध घातलेल्या रशियन संस्थांशी असलेल्या संबंधांमुळे ध्वजांकित केले होते.

युद्धाच्या भविष्याबद्दलच्या नव्याने सुरू झालेल्या राजकीय चर्चेच्या पार्श्वभूमीवर हा हल्ला झाला आहे. मंगळवारी, अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प म्हणाले की, रशियाचा वरचष्मा आहे आणि युक्रेन युद्ध हरत आहे. या विधानांवरून युक्रेनियन आणि युरोपीय अधिकाऱ्यांनी तीव्र प्रतिक्रिया व्यक्त केली.

रणांगणातील अडचणी मान्य करताना, पाश्चात्य अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, मॉस्कोला निर्णायक फायदा झाल्याचे दर्शवणारी कोणतीही नवीन गुप्त माहिती उपलब्ध नाही. अहवालांनुसार, संभाव्य शांतता आराखड्यावर अमेरिकेच्या नेतृत्वाखालील चर्चांमध्ये फारशी प्रगती झालेली नाही आणि या आठवड्यातही विचारविनिमय सुरू आहेत.

युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोडिमिर झेलेन्स्की यांनी बुधवारी सांगितले की, अमेरिकन आणि युक्रेनियन शिष्टमंडळांनी युद्धोत्तर पुनर्बांधणीवर आभासी चर्चा केली, ज्यात ट्रेझरी सेक्रेटरी स्कॉट बेसेंट, जेरेड कुशनर आणि ब्लॅकरॉकचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी लॅरी फिंक यांचा सहभाग होता. त्यांनी सांगितले की, कीवने युद्ध समाप्त करण्यासाठीच्या एका गोपनीय 20-कलमी आराखड्यावरील आपल्या योगदानाबद्दलची अद्ययावत माहिती दिली आणि अमेरिकन भागीदारांचे त्यांनी दिलेल्या ‘महत्त्वपूर्ण कार्य आणि समर्थना’बद्दल आभार मानले.

युक्रेनसाठी कोणत्याही तोडग्याच्या स्वरूपावर आणि भविष्यातील सुरक्षा हमींवर मतभेद कायम असल्याने, युरोपीय नेते या आठवड्यात वॉशिंग्टनसोबत चर्चा सुरू ठेवतील अशी अपेक्षा आहे. कीवसाठी, दशानवरील हल्ला रशियाच्या महसूल स्रोतांना लक्ष्य करण्याचा त्याचा इरादा अधोरेखित करतो, विशेषतः हिवाळा जवळ येत असताना, आघाडीवर मर्यादित प्रगती होत असताना आणि पुढील वर्षी आंतरराष्ट्रीय निधीबद्दल अनिश्चितता असताना, राजनैतिक हालचाली तीव्र झाल्या आहेत.

हुमा सिद्दीकी