‘नेबरहूड फर्स्ट’ धोरणांतर्गत भारतीय सेनेचा श्रीलंकेला पहिला प्रतिसाद

भारताच्या ‘नेबरहुड फर्स्ट’ धोरणांतर्गत आणि हिंद महासागर प्रदेशात प्रथम प्रतिसादकर्ता म्हणून भारताच्या दीर्घकालीन भूमिकेनुसार, ‘ऑपरेशन सागर बंधू’ अंतर्गत तैनात केलेल्या भारतीय लष्कराच्या वैद्यकीय कृती दलाने श्रीलंकेतील पूरग्रस्त समुदायांसाठी जीवनवाहिनीचे काम केले आहे. या तुकडीने सर्वाधिक प्रभावित जिल्ह्यांपैकी एका ठिकाणी एक सुसज्ज फील्ड हॉस्पिटल उभारले असून ते कार्यरत केले आहे. त्याद्वारे तीव्र संकटाच्या काळात हजारो लोकांना आवश्यक वैद्यकीय सेवा पुरवली जात आहे.

तातडीची मदत पोहोचवण्यासाठी केला खडतर प्रवास

हॉस्पिटल कार्यान्वित होण्यापूर्वीच तुकडीचे मदतकार्य सुरू झाले होते. कोलंबोमध्ये उतरल्यानंतर, या तुकडीने पूरग्रस्त भागांतील रस्ते, खराब झालेल्या पायाभूत सुविधा आणि पूर्णपणे विस्कळीत झालेल्या दळणवळणातून मार्ग काढत, आपत्ती क्षेत्रापर्यंत पोहोचण्यासाठी 18 तासांचा एक आव्हानात्मक प्रवास केला. जेव्हा ते तिथे पोहोचले, तेव्हा हॉस्पिटल उभारण्यासाठी उपलब्ध असलेली एकमेव जागा म्हणजे एक रिकामी पार्किंगची जागा होती, जिथे नियमित वीजपुरवठा, पाणीपुरवठा किंवा कार्यरत दळणवळण व्यवस्था नव्हती.

या सर्व आव्हानात्मक परिस्थितीवर मात करूनही, भारतीय लष्कराच्या जवानांनी तात्काळ कामाला सुरुवात केली. श्रीलंकेच्या अधिकाऱ्यांशी पूर्ण समन्वय साधून केलेल्या त्यांच्या जलद प्रतिसादामुळे, काही तासांतच जमिनीच्या एका मोकळ्या तुकड्याचे रूपांतर जीवनरक्षक वैद्यकीय केंद्रात झाले.

आधुनिक तंत्रज्ञानावर आधारित जलद उभारणी

अभियंत्यांनी आणि वैद्यकीय तज्ज्ञांनी रात्रभर काम करून एक पूर्णपणे कार्यान्वित हॉस्पिटलची उभारणी केली. हे हॉस्पिटल पोर्टेबल जनरेटरने सुसज्ज होते, ज्यामुळे शस्त्रक्रिया, अतिदक्षता आणि आपत्कालीन उपचारांसाठी अखंडित वीजपुरवठा केला जाईल हे निश्चित झाले. जिल्हा प्रशासनाच्या मदतीने, तुकडीने पाण्याचा नियमित पुरवठा सुरक्षित केला आणि एक समर्पित संचार केंद्र उभारले, ज्यामुळे भारतीय संस्था, लॉजिस्टिक्स नेटवर्क आणि स्थानिक प्रशासनाशी पुन्हा संपर्क प्रस्थापित झाला.

या तुकडीने कामांना गती देण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचाही वापर केला. ड्रोन-आधारित हवाई सर्वेक्षणांमुळे पाण्याने भरलेल्या जमिनीवरही हॉस्पिटलच्या आराखड्याचे नियोजन करणे शक्य झाले, तर एचव्हीएसी-समर्थित वैद्यकीय तंबूंमुळे निर्जंतुक आणि कार्यान्वित शस्त्रक्रिया कक्ष वेगाने उभारता आला. विशेषतः तयार केलेल्या प्रणालींमुळे रक्ताचे नमुने आणि निदान सामग्रीची जलद वाहतूक शक्य झाली, ज्यामुळे उपचारांसाठी लागणारा वेळ लक्षणीयरीत्या कमी झाला.

संकटात सापडलेल्या समुदायासाठी एक मल्टी स्पेशालिटी वैद्यकीय सुविधा

काही दिवसांतच, या तात्पुरत्या हॉस्पिटलचे रूपांतर एका पूर्ण विकसित मल्टी स्पेशालिटी वैद्यकीय केंद्रात झाले. आता येथे खालील सुविधा उपलब्ध आहेत: शस्त्रक्रिया कक्ष; क्ष-किरण आणि प्रयोगशाळा सेवा; दंतवैद्यकीय सेवा; आणि शस्त्रक्रिया, अस्थिरोग आणि कौटुंबिक औषधोपचार यांसारखे विविध बाह्यरुग्ण विभाग (ओपीडी).

या सेवांचा लाभ आतापर्यंत 5 हजारांहून अधिक श्रीलंकन ​​नागरिकांनी घेतला आहे, ज्यामुळे विनाशकारी पुराच्या संकटानंतर संघर्ष करणाऱ्या कुटुंबांना तातडीचा ​​उपचार आणि भावनिक आधार मिळाला आहे.

एक संपूर्ण मानवतावादी प्रयत्न

डॉक्टर, सर्जन, परिचारिका, अभियंते, सिग्नलमन आणि लॉजिस्टिक्स तज्ज्ञांचा समावेश असलेल्या 85 सदस्यीय कृती दलाने आरोग्यसेवेपलीकडे असलेल्या अनेक जबाबदाऱ्या स्वीकारल्या आहेत. सिग्नलच्या एका पथकाने एका महत्त्वाच्या मोबाईल टॉवरला आधार देणारी खराब झालेली फायबर-ऑप्टिक लाइन यशस्वीरित्या दुरुस्त करून, जवळपासच्या समुदायांसाठी दळणवळण सेवा पूर्ववत केली आहे. हे पथक पोर्टेबल शुद्धीकरण प्रणाली वापरून पिण्याच्या पाण्याचेही वितरण करत आहे आणि जिथे जिथे गंभीर उणिवा दिसून येतात, तिथे मानवतावादी मदत पुरवत आहे.

भारत-श्रीलंका मैत्रीचा एक पुरावा

‘ऑपरेशन सागर बंधू’ अंतर्गत भारतीय लष्कराच्या अनुकरणीय प्रयत्नांमुळे संकटाच्या काळात आपल्या शेजारी राष्ट्रांच्या पाठीशी उभे राहण्याच्या भारताच्या चिरस्थायी वचनबद्धतेवर प्रकाश पडतो. 2004 च्या त्सुनामीपासून ते कोविड-19 महामारीपर्यंत आणि आता श्रीलंकेतील पूर आपत्तीपर्यंत, भारताने या प्रदेशात एक विश्वासार्ह प्रथम प्रतिसादकर्ता म्हणून स्वतःला वारंवार सिद्ध केले आहे.

टीम भारतशक्ती