“दहशतवादाला पाठिंबा देण्यापूर्वी विचार करा” भारताचा पाकिस्तानला इशारा

दहशतवादाला पाठिंबा देणे थांबवा अन्यथा नकाशावरील तुमचे स्थान बदलू शकतील अशा परिणामांना सामोरे जा अशा कडक शब्दांमध्ये भारताच्या सर्वोच्च लष्करी नेतृत्वाने पाकिस्तानला इशारा दिला आहे.

शुक्रवारी लष्कर आणि हवाई दल प्रमुखांनी केलेल्या दुर्मिळ दुहेरी शक्तीप्रदर्शनात हा इशारा देण्यात आला, ज्यामुळे सर क्रीकजवळील सीमापार हालचालींपासून ते पाकिस्तानी भूमीवर सुरू असलेल्या दहशतवादी पायाभूत सुविधांच्या पुराव्यांपर्यंत अनेक महिन्यांपासून सुरू असलेल्या तणावानंतर भारताची वाढती अधीरता अधोरेखित झाली.

लष्करप्रमुखांचा पाकिस्तानला इशारा: “जर भूगोलात टिकून रहायचे असेल तर यावेळी संयम नाही”

भारत-पाकिस्तान सीमेजवळील राजस्थानमधील अनुपगड येथील एका चौकीवरून बोलताना, लष्करप्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी अशा प्रसंगी सहसा वापरल्या जाणाऱ्या सावध भाषेचा त्याग केला. त्यांचे शब्द स्पष्ट होते.

“यावेळी, आम्ही ऑपरेशन सिंदूर 1.0 मध्ये वापरल्या जाणाऱ्या संयमाचे पालन करणार नाही,” असे त्यांनी जाहीर केले.

“यावेळी, आम्ही असे काही करू जे पाकिस्तानला खूप गंभीरपणे विचार करायला लावेल की त्यांना या भौगोलिक स्थानी टिकून राहायचे आहे की नाही.”

पाकिस्तानचे भविष्य थेट दहशतवादाच्या प्रायोजकत्वाशी जोडत द्विवेदी पुढे म्हणाले, “जर पाकिस्तानला भूगोलात आपले स्थान टिकवून ठेवायचे असेल तर त्याने राज्य-पुरस्कृत दहशतवाद थांबवावा. हा केवळ एक इशारा  नाही; हा एक वास्तवात उतरू शकणारा पर्याय आहे.”

लष्करप्रमुखांनी सांगितले की, त्यांचा सीमा दौरा “ऑपरेशन सिंदूर 2.0” करावे लागले तर त्याच्या तयारीचा आढावा घेण्यासाठी होता. त्यांनी पत्रकारांना आठवण करून दिली की पहिल्या सिंदूर ऑपरेशनचे काळजीपूर्वक नियोजन फक्त दहशतवादी पायाभूत सुविधांना लक्ष्य करण्यासाठी करण्यात आले होते, नागरी क्षेत्रे किंवा पारंपरिक लष्करी तळांना लक्ष्य करण्यासाठी नाही.

“आमच्या हल्ल्यांमुळे पाकिस्तानच्या भूमीवर कोणाला आश्रय दिला जातो ते उघड झाले. त्याचे पुरावे आंतरराष्ट्रीय समुदायाकडे आहेत. जर आम्ही कारवाई केली नसती तर इस्लामाबाद अजूनही ते नाकारत राहिले असते.”

“पाकिस्तानने युद्धबंदीची मागणी केली: हवाई दल प्रमुख

दिल्लीत लष्कर प्रमुखांच्या संदेशाचा प्रतिध्वनी ऐकू आला. एअर चीफ मार्शल ए.पी. सिंग यांनी मे महिन्यात झालेल्या चार दिवसांच्या संघर्षाबाबत नवीन माहिती उघड केली. त्यांनी पुष्टी केली की भारतीय हवाई दलाने चार ते पाच पाकिस्तानी जेट्स पाडली आहेत – ज्यात अमेरिकन F-16 आणि चिनी JF-17 यांचा समावेश आहे – तसेच पाकिस्तानच्या हवाई कमांड-अँड-कंट्रोलला पंगू करणारे एक उच्च-मूल्य असलेले पूर्वसूचना देणारे विमान देखील पाडले आहे.

त्यांनी 10 मे रोजी ऑपरेशन सिंदूरला स्थगिती देण्यामागे आंतरराष्ट्रीय मध्यस्थी कारणीभूत होती हा दावाही ठामपणे नाकारला.

“कोणताही गोंधळ होऊ देऊ नका – पाकिस्तानी कमांडर्सनी विनंती केल्यानंतरच युद्धबंदी झाली. ती बाह्य दबाव किंवा मध्यस्थीमुळे नव्हती,” असे सिंग यांनी जोर देऊन सांगितले.

त्यांच्या वक्तव्यामुळे वॉशिंग्टनसह अमेरिकेने संघर्ष थांबवण्यात भूमिका बजावल्याच्या वृत्ताचे परत एकदा खंडन झाले.

“इतिहास आणि भूगोल बदलेल” : सर क्रीकवर संरक्षण मंत्र्यांची प्रतिक्रिया

भारतीय लष्करी अधिकाऱ्यांनी अत्यंत समन्वितपणे दिलेला इशारा एका दिवसापूर्वी संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी पाकिस्तानला सर क्रीक प्रदेशात वाढत्या हालचालींविरुद्ध दिलेल्या इशाऱ्याशी मिळताजुळता होता. सर क्रीक ह कच्छच्या रणातील 100 किमी लांबीचा भरती-ओहोटीचा पट्टा आहे आणि बऱ्याच काळापासून वादग्रस्त आहे.

“जर पाकिस्तानने सर क्रीक क्षेत्रात कारवाई करण्याचे धाडस केले तर त्याचे उत्तर इतके कडक असेल की त्याचा इतिहास आणि भूगोल दोन्ही बदलेल,” असे या क्षेत्राजवळ पाकिस्तानी लष्करी उभारणीची चिन्हे लक्षात घेऊन मंत्री म्हणाले.

सर क्रीकचे महत्त्व काय?

नकाशावर, सर क्रीक हे पाण्याच्या दलदलीपेक्षा थोडा अधिक मोठा पट्टा आहे. परंतु त्याचे परिणाम खूप मोठे आहेत:

• तो अरबी समुद्रात सागरी सीमा आणि विशेष आर्थिक क्षेत्रे (EEZ) आकार देतो.
• तो संभाव्य समुद्राखालील तेल आणि वायू साठ्यांवरील प्रवेशावर परिणाम करतो.
• तो हजारो किनारी कुटुंबांसाठी मासेमारीचे अधिकार परिभाषित करतो.
• तो पाकिस्तानच्या सागरी सुरक्षेचा आधारस्तंभ असलेल्या कराची बंदराजवळील नौदलाच्या हालचालीवर परिणाम करतो.

अर्थात हा वाद वसाहतवादी काळातील नकाशांपर्यंत मागे जातोः पाकिस्तान 1914 च्या ठरावात सीमा पूर्व किनाऱ्यावर ठेवण्याचा उल्लेख करतो, तर भारत 1925 च्या नकाशाकडे आणि थॅलवेग तत्त्वाकडे निर्देश करतो, जो असा युक्तिवाद करतो की सीमेने सर्वात खोल वाहिनीचे अनुसरण केले पाहिजे.

एक महत्त्वाचा मुद्दा

लष्कर आणि हवाई दल प्रमुख आता थेट संघर्षाची भूमिका मांडत असल्याने, भारत-पाक तणाव एका नवीन टप्प्यात प्रवेश करत असल्याचे दिसून येते. या वर्षाच्या सुरुवातीला ऑपरेशन सिंदूरनंतर पहिल्यांदाच, भारताच्या नेतृत्वाने उघडपणे संकेत दिले आहेत की हल्ल्याच्या दुसरी लाटेची शक्यता आहे – आणि यावेळी, संयम हा खेळाच्या पुस्तकातच राहील.

ही कठोर चर्चा प्रतिबंधक म्हणून असो किंवा प्रस्तावना म्हणून असो, एक गोष्ट स्पष्ट आहे: उपखंड पुन्हा एकदा संघर्षाच्या दिशेने चालत आहे, जिथे केवळ शब्दच अस्वस्थ शांतता आणि अचानक युद्ध यांच्यातील संतुलन बदलू शकतात.

हुमा सिद्दीकी