चीनच्या अर्थव्यवस्थेला 2024च्या दुसऱ्या तिमाहीत मोठी खीळ बसली आहे. या अर्थव्यवस्थेत 4.7 टक्के इतक्या मंद गतीने वाढ झाली आहे. 2023 च्या सुरुवातीपासूनच्या अर्थव्यवस्थेत ही सर्वात कमी गतीने झालेली वाढ आहे. ही निराशाजनक कामगिरी विश्लेषकांच्या अपेक्षेपेक्षा अधिक कमी गतीची आहे आणि जगातील दुसऱ्या सर्वात मोठ्या अर्थव्यवस्थेबद्दल चिंता निर्माण करणारी ठरली आहे.
याला कारणीभूत कोण? मालमत्ता बाजारात आलेली दीर्घकालीन मंदी आणि रोजगाराची वाढती असुरक्षितता या घटकांमुळे ग्राहकांचा आत्मविश्वास लक्षणीयरीत्या कमी झाला आहे. परिणामी किरकोळ विक्रीमध्येही लक्षणीय घट झाली आहे. खरेतर, जूनमध्ये किरकोळ विक्रीतील वाढ 18 महिन्यांच्या नीचांकी पातळीवर पोहोचली, ज्यात व्यवसायांनी चलनवाढीच्या दबावांचा सामना करण्यासाठी विविध क्षेत्रांमधील वस्तूंच्या किंमती कमी केल्या.
याशिवाय, जूनमध्ये नवीन घरांच्या किंमतीमध्ये नऊ वर्षांतील सर्वात वेगवान दराने घसरण झाल्याने मालमत्ता क्षेत्रातील संकट अधिकच गंभीर झाले आहे. ही घसरण केवळ ग्राहकांच्या भावनांवरच परिणाम करत नाही तर जमिनीच्या विक्रीद्वारे निधी निर्माण करण्याच्या स्थानिक सरकारांच्या क्षमतेवरही परिणाम करते.
या आव्हानांचा परिणाम म्हणून, अनेक तज्ज्ञांना आता असे वाटते की 2024 साठी 5 टक्के वाढीचे महत्त्वाकांक्षी लक्ष्य साध्य करण्यासाठी बीजिंगला अतिरिक्त प्रोत्साहन उपायांची अंमलबजावणी करण्याची आवश्यकता आहे. अर्थव्यवस्थेला चालना देण्यासाठी पायाभूत सुविधांमध्ये वाढवलेली गुंतवणूक आणि उच्च तंत्रज्ञानाच्या उत्पादनासाठी निधीत केलेली वाढ अशी पावले सरकारने उचलली आहेत.
मात्र, पुढील मार्ग अनिश्चित आहे. निर्यातीमुळे काही प्रमाणात अर्थव्यवस्थेला पाठबळ मिळाले असले तरी वाढत्या व्यापारी तणावांमुळे संभाव्य धोकाही निर्माण झाला आहे. याव्यतिरिक्त, उत्पादन क्षेत्राने जूनमध्ये अपेक्षेपेक्षा जास्त कामगिरी केली असली तरी विकास दर मंदावण्याची चिन्हे दिसून आली आहेत.
या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी, चीनच्या मध्यवर्ती बँकेने सहाय्यक आर्थिक धोरण राबवण्याचे वचन दिले आहे. येत्या काही महिन्यांत व्याजदरात संभाव्य कपात आणि बँकांच्या राखीव गरजांमध्ये काटछाट होण्याची शक्यता विश्लेषकांनी वर्तवली आहे. शिवाय, आर्थिक संकटांचा सामना करत असलेल्या मालमत्ता क्षेत्राला पाठिंबा देण्यासाठी सरकार अतिरिक्त उपाययोजनांची घोषणा करेल अशी अपेक्षा आहे.
2024 मधील विकासाची उद्दिष्टे पूर्ण करण्यासाठी प्रयत्नशील असणाऱ्या चीनला महत्त्वपूर्ण आर्थिक आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे. मालमत्ता बाजारपेठेचे पुनरुज्जीवन करण्यासाठी आणि देशांतर्गत खर्चाला प्रोत्साहन देण्यासाठी भविष्यातील धोरणांच्या यशामुळे उर्वरित वर्षासाठी देशाचा आर्थिक मार्ग निश्चित होईल. जागतिक बाजारपेठा जवळून पाहत असताना, या अडथळ्यांना तोंड देण्याच्या चीनच्या क्षमतेचे जागतिक अर्थव्यवस्थेवर दूरगामी परिणाम होतील.
अश्विन अहमद
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
