धोरणात्मक आणि व्यापारी संबंध मजबूत करण्यासाठी मिस्री अमेरिका दौऱ्यावर

अमेरिकेत आपले राजनैतिक आणि आर्थिक अस्तित्व अधिक मजबूत करण्यासाठी भारत प्रयत्नशील आहे. यामागचा उद्देश धोरणात्मक सहकार्य वाढवणे आणि महत्त्वाच्या व्यापार वाटाघाटींना अंतिम स्वरूप देणे हा आहे. परराष्ट्र सचिव विक्रम मिस्री हे 27 ते 29 मे दरम्यान वॉशिंग्टन डीसीला भेट देऊन अमेरिकेच्या वरिष्ठ प्रशासन अधिकाऱ्यांशी संवाद साधणार आहेत.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या फेब्रुवारी 2025 च्या दौऱ्याचा हा पुढचा भाग आहे, ज्या दरम्यान दोन्ही देशांनी भारत-अमेरिका COMPACT (Catalysing Opportunities for Military Partnership, Accelerated Commerce & Technology) सुरू केले. संरक्षण, तंत्रज्ञान आणि व्यापारात द्विपक्षीय सहकार्य अधिक दृढ करण्यासाठी हा उपक्रम नव्याने बांधिलकी दर्शवितो.

मिस्री यांच्या अमेरिका भेटीच्या अजेंड्यात प्रादेशिक सुरक्षा, धोरणात्मक तंत्रज्ञान भागीदारी आणि कॉम्पॅक्ट फ्रेमवर्क अंतर्गत अंमलबजावणी मार्गांवर चर्चा होण्याची अपेक्षा आहे. त्यांचा हा दौरा अशा वेळी होत आहे जेव्हा दोन्ही देश अलिकडच्या राजनैतिक सहभागातून मिळालेल्या गतीला अधिक वेग देण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री पियुष गोयल यांच्या वॉशिंग्टन येथील आठवड्याभराच्या दौऱ्यानंतर ही भेट संपन्न होणार आहे. गोयल यांनी आपल्या भेटीत अमेरिकेचे वाणिज्य सचिव हॉवर्ड लुटनिक आणि अमेरिकेचे व्यापार प्रतिनिधी जेमिसन ग्रीर यांची भेट घेतली. लुटनिक यांच्यासोबत गोयल यांच्या सलग दोन बैठकींमध्ये – ज्यात काही दिवसांच्या अंतराने झालेल्या बैठकींचा समावेश आहे – भारत-अमेरिका द्विपक्षीय व्यापार कराराच्या (BTA) पहिल्या टप्प्याला अंतिम रूप देण्याची किती निकड आहे हे अधोरेखित करतात.

भारतीय निर्यातीवरील अमेरिकेच्या परस्पर शुल्काच्या पूर्ण अंमलबजावणीपूर्वी, 8 जुलैपर्यंत अंतरिम व्यापार करार पूर्ण करण्यासाठी वाटाघाटी करणारे शिष्टमंडळ यावर सखोल काम करत आहे. प्रस्तावित कराराचा उद्देश भारतीय निर्यातदारांना, विशेषतः कापड, रत्ने आणि कृषी वस्तूंसारख्या कामगार-केंद्रित क्षेत्रांना दिलासा देणे आहे. अमेरिका इलेक्ट्रिक वाहने, वाइन आणि सफरचंद तसेच काजू यासारख्या कृषी उत्पादनांसाठी अधिक बाजारपेठ उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न करत आहे.

“चर्चा सकारात्मक प्रगती करत आहेत,” असे एका वरिष्ठ भारतीय अधिकाऱ्याने सांगितले. “आमचे ध्येय 8 जुलैपूर्वी अंतरिम व्यवस्था पूर्ण करणे आणि त्यानंतर शरद ऋतूपर्यंत व्यापक करार करणे आहे.”

दोन्ही देश टप्प्याटप्प्याने शुल्क कपात, नॉन-टॅरिफ अडथळ्यांचे निराकरण आणि डिजिटल सेवा विस्ताराद्वारे समर्थित, द्विपक्षीय व्यापारात सध्याच्या 190 अब्ज अमेरिकन डॉलर्सवरून 500 अब्ज अमेरिकन डॉलर्सपर्यंत लक्षणीय झेप घेण्याचे लक्ष्य ठेवत आहेत.

सर्वपक्षीय शिष्टमंडळ

काँग्रेस खासदार शशी थरूर यांच्या नेतृत्वाखालील सर्वपक्षीय संसदीय शिष्टमंडळाने गेल्या आठवड्यात अमेरिकेतील आपला पहिला दौरा पूर्ण केला आणि नंतर ते गयानाला रवाना झाले.

न्यू यॉर्कमधील भारतीय डायस्पोरा आणि अधिकाऱ्यांशी संवाद साधताना, शिष्टमंडळाने पहलगाम दहशतवादी हल्ल्यानंतर प्रादेशिक सुरक्षा चिंतांवर चर्चा केली. थरूर यांनी सीमापार दहशतवादाला भारताच्या अत्यंत लक्ष्यित आणि संतुलित प्रतिसादावर प्रकाश टाकला. लष्करी संघर्षापेक्षा शांतता आणि आर्थिक विकासाला भारताची पसंती असल्याचे त्यांनी पुन्हा एकदा स्पष्ट केले.

“भारत पाकिस्तानशी युद्ध करू इच्छित नाही,” असे थरूर यांनी दूतावासात एका सत्रादरम्यान सांगितले. “पण दहशतवादाद्वारे आमचे सार्वभौमत्व अस्थिर करण्याचे प्रयत्न आम्ही सहन करणार नाही,” असा इशाराही त्यांनी दिला.

दहशतवादाविरुद्धच्या जागतिक लढाईत भारताची एकता अधोरेखित करण्यासाठी शिष्टमंडळाने न्यू यॉर्कमधील 9/11 स्मारकालाही भेट दिली. त्यांच्या या दौऱ्यात गयाना, पनामा, ब्राझील आणि कोलंबिया इथल्या भेटींचा समावेश आहे. मात्र अमेरिकेत भारताच्या वाढत्या संपर्कावर प्रकाश टाकण्याचे महत्त्वाचे काम पार पडले.

एकत्रितपणे, हे समांतर राजनैतिक प्रयत्न धोरणात्मक संवाद, व्यापार वाटाघाटी आणि सुरक्षा आव्हानांवर आंतरराष्ट्रीय एकता याद्वारे जागतिक स्तरावर आपली प्रतिष्ठा वाढवण्यासाठी नवी दिल्लीचा बहुआयामी दृष्टिकोन प्रतिबिंबित करतात.

हुमा सिद्दीकी