![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
भारतीय लष्कराने Operation Sindoor अंतर्गत, 10 मे 2025 रोजी, पहाटे 2:30 ते दुपारी 12:30 या कालावधीत- पाकिस्तानच्या हवाई संरक्षण प्रणालीवर आणि प्रतिष्ठित लष्करी हवाई तळांवर केलेल्या विध्वंसक हल्ल्यांच्या मालिकेने, पाकिस्तानला अखेर शरण येण्यास भाग पाडल्याचे आता उघड झाले आहे.
पाकिस्तानच्या आतमध्ये खोलवर असलेल्या लष्करी टार्गेट्सवर, भारताने अचूक हल्ले केल्यामुळे पाकिस्तानला इतका मोठा धक्का बसला की, जनरल (आता फील्ड मार्शल) आसिम मुनीर यांनी, अमेरिकेकडे तातडीने हस्तक्षेपाची मागणी केली, असे या 10 तासांच्या कालावधीत झालेल्या विविध घटनांशी संबंधित अनेक स्रोतांच्या संवादांवरून स्पष्ट झाले आहे.
10 मे 2025 च्या रात्री 10.30 वाजता, अमेरिकेचे उपराष्ट्रपती जे.डी. व्हान्स यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना फोन करून त्यारात्री पाकिस्तानकडून मोठ्या हल्ल्याची शक्यता व्यक्त केली. पंतप्रधान मोदी यांनी उत्तर दिले की, ‘भारत पाकिस्तानच्या कोणत्याही प्रत्युत्तराला न घाबरता, अधिक कठोर प्रत्युत्तर देण्यासाठी तयार आहे.’
व्हान्स यांच्या फोननंतर लगेचच पंतप्रधान मोदी यांनी निर्देश दिले की, जर व्हान्स यांच्या अंदाजाप्रमाणे पाकिस्तानकडून हल्ला झाला, तर भारताने कोणतीही मर्यादा ठेवू नये.
भारताच्या ‘युद्ध समिती’अंतर्गत- राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार (NSA) अजित डोवाल, संरक्षण प्रमुख (CDS) जनरल अनिल चौहान, तिन्ही संरक्षण दलांचे प्रमुख- जनरल उपेंद्र द्विवेदी, हवाईदलप्रमुख- एअर चीफ मार्शल एपी सिंग आणि नौदलप्रमुख अ‍ॅडमिरल दिनेश के. त्रिपाठी, यांनी तातडीने बैठक घेऊन पर्यायांवर चर्चा केली आणि कृती आरंभ केली.
पाकची कुरापत, भारताचे चोख प्रत्युत्तर
10 मे 2025, पहाटे 1.30 वाजता, पाकिस्तानने हल्ला सुरू केला आणि भारतीय लष्कराने त्याला तात्काळ प्रत्युत्तर दिले.
हवाई मार्गाद्वारे प्रक्षेपित ब्रह्मोस, स्काल्प आणि क्रिस्टल मेझ क्षेपणास्त्रे तसेच हारॉप आणि नागास्त्र या कामिकाझे लोटरिंग म्युनिशन्ससह, अत्यंत घातक अशा विविध शस्त्रास्त्रांचा मारा- पाकिस्तानच्या हवाई संरक्षण प्रणालीवर, हवाई तळांवर आणि काही ठिकाणी जमिनीवर उभ्या असलेल्या विमानांवर झाला, हे सर्व पाकिस्तानने भारतीय लष्करी तळांवर केलेल्या सर्वात मोठ्या हल्ल्यानंतर घडले.
पश्चिम भारतातील दोन ठिकाणी (त्यापैकी एक म्हणजे आदमपूर एअर बेस) तैनात असलेल्या S-400 प्रणालीने, नेतृत्व केलेल्या भारताच्या बहुपातळी हवाई संरक्षण व्यवस्थेने, तसेच आकाश क्षेपणास्त्र प्रणाली आणि इतर संरक्षण प्लॅटफॉर्म्सनी, उत्तर आणि पश्चिम भारतातील हवाई तळांवर येणाऱ्या क्षेपणास्त्र आणि ड्रोनच्या माऱ्याला यशस्वीरित्या परतवून लावले.
त्यामुळे भारतीय लष्कराने आपला हल्ला अधिक तीव्र केला आणि पाकिस्तानच्या मौल्यवान लष्करी मालमत्तेला नेस्तनाभूत केले.
Operation Sindoor: भारताचे हवाई आक्रमण
भारतीय हल्ल्यांची पहिली लाट, पहाटे 2.30 वाजता सुरू झाली. नूर खान हवाई तळ (रावलपिंडी) आणि रहिमयार खान हवाई तळांवर (सुमारे 800 किमी दक्षिणेकडे) हल्ले झाले. नूर खान हवाई तळावर दोन मोबाइल कमांड सेंटर नष्ट झाले आणि एक C-130 ट्रान्सपोर्ट विमान नष्ट झाले. रहिमयार खान हवाई तळावरील रनवे, टॅक्सीवे आणि एप्रन नष्ट झाले, ज्यामुळे हवाई तळ अनुपयोगी झाला.
त्याच वेळी, भारतीय लष्कराने M-777 होवित्झर्सच्या Excalibur शस्त्रास्त्रांचा वापर करून, नियंत्रण रेषेच्या (LoC) आणि आंतरराष्ट्रीय सीमेजवळील पाकिस्तानी तळांवर हल्ले केले. नागास्त्र कॅमिकल ड्रोन, जे स्थानिकपणे डिझाइन आणि उत्पादित केले गेले होते, त्यांचा वापरही करण्यात आला. भारतीय हवाई दलाने Harop कॅमिकल ड्रोन आणि डेकोय विमानांचा वापर करून अनेक लक्ष्यांवर हल्ले केले.
दुसरी लाट: मानसिक धक्का
दुसऱ्या लाटेतील हल्ल्यांमध्ये सर्गोधा आणि मुरिद हवाई तळांवर हल्ले झाले. सर्गोधा हवाई तळ पाकिस्तानच्या हवाई दलाचे शिरोमणी मानले जाते आणि तेथे F-16 स्क्वॉड्रन्स विमाने उभी आहेत.
दुसरीकडे, मुसाफ हवाई तळावर काय नुकसान झाले हे अद्याप निश्चित झालेले नाही, परंतु भारतीय अचूक हल्ल्यांमुळे पाकिस्तान आणि पेंटागॉनमध्ये चिंता निर्माण झाली आहे.
पाकिस्तानचे फसलेले प्रयत्न
10 मे 2025, रोजी सकाळी 9.30 वाजता, पाकिस्तानने भारताशी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न केला. पहिला विनंती दिल्लीतील पाकिस्तानी उच्चायुक्तांमार्फत परराष्ट्र मंत्रालयाला करण्यात आली. भारताने उत्तर दिले की, पाकिस्तानी DGMO (डायरेक्ट जनरल मिलिटरी ऑपरेशन्स) यांनी त्यांच्या भारतीय समकक्षाशी संपर्क साधावा. त्याच वेळी, आसिम मुनीर यांनी अमेरिकेच्या अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधला आणि तात्काळ युद्धविरामाची ऑफर केली.
अमेरिकेचे सचिव मॅको र्यूबिओ, यांनी भारताचे परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांच्याशी संपर्क साधला आणि पाकिस्तानच्या युद्धविरामाच्या इच्छेची माहिती दिली. जयशंकर यांनी उत्तर दिले की, भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संवादासाठी एकमेव योग्य चॅनेल म्हणजे DGMO यांच्यातील हॉटलाइन आहे.
Operation Sindoor: भारताची निर्णायक कारवाई
दुसऱ्या आणि तिसऱ्या टप्प्यात भारताने केलेल्या हल्ल्यांमध्ये- मुरिद, रफिक, सुक्कर, जकोबाबाद, भोलारी, चूनियान, पस्रुर आणि अरीफवाला हवाई तळांवर हल्ले केले. विशेषतः नूर खान हवाई तळावरील पाकिस्तानच्या हवाई संरक्षण प्रणालीच्या नर्व्ह सेंटरच्या नाशाने पाकिस्तानी नेतृत्वाला धक्का दिला.
10 मे 2025, रोजी दुपारी 12:30 वाजता पाकिस्तानच्या DGMO ने भारतीय DGMO शी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न केला. परंतु तो उपलब्ध नव्हता. दोघांनी 3.30 वाजता संपर्क साधला. भारताने आपल्या घोषित धोरणानुसार पाकिस्तानच्या विनंतीनुसार 5.00 वाजता (IST) युद्धविराम स्विकारला.
त्यानंतर दोन आठवड्यांपासून, दोन्ही बाजूंनी आक्रमक कारवाया थांबल्या आहेत.
– नितीन ए. गोखले
