![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
पुणे-स्थित एक नवोदित अवकाश तंत्रज्ञान कंपनी, Astrophel Aerospace ने, ₹6.84 कोटी (अंदाजे $800,000) इतका प्री-सीड निधी उभारला आहे. या निधीचा वापर अर्ध-क्रायोजेनिक प्रणोदन प्रणालीवर आधारित, पुनर्वापरयोग्य लॉन्च व्हेईकल तयार करण्यासाठी केला जाणार आहे. भारताच्या उदयोन्मुख खाजगी अवकाश क्षेत्रातील हे एक अत्यंत महत्त्वाचे पाऊल आहे.
अ‍ॅस्ट्रोफेल एअरोस्पेस या निधीच्या साहाय्याने, लहान उपग्रहांचे प्रक्षेपण करण्यासाठी कार्यक्षम प्रोटोटाइप विकसित करण्याचे काम सुरू करणार असून, येत्या दोन ते तीन वर्षांमध्ये प्राथमिक चाचण्या पूर्ण करण्याचे त्यांचे उद्दिष्ट आहे. तसेच, अत्याधुनिक, क्षेपणास्त्र दर्जाच्या अचूक मार्गदर्शन प्रणाली विकसित करण्यासाठीही गुंतवणूक करत आहे, जे त्यांच्या देशांतर्गत प्रगत व पुनर्वापरयोग्य अंतराळ प्रणाली तयार करण्याच्या ध्येयाची दिशा दर्शवते.
मर्यादित संसाधनांसह लक्षणीय यश
गेल्यावर्षी अ‍ॅस्ट्रोफेल एअरोस्पेसने, केवळ ₹6 लाखांच्या मर्यादित बजेटमध्ये आणि कोणतीही बाह्य गुंतवणूक न घेता अर्ध-क्रायोजेनिक इंजिनची यशस्वी चाचणी घेतली होती. ही कामगिरी करणाऱ्या काही मोजक्या खाजगी भारतीय कंपन्यांपैकी एक म्हणून अ‍ॅस्ट्रोफेलचे नाव घेतले गेले. अत्यल्प खर्चात मिळवलेली ही यशस्वी कामगिरी त्यांच्या कुशल, काटकसरी पण प्रभावी अभियांत्रिकी क्षमतेची स्पष्ट साक्ष आहे.
भारताच्या उपग्रह अर्थव्यवस्थेसाठी दूरदृष्टी
जगभरात लहान उपग्रह प्रक्षेपणांची मागणी झपाट्याने वाढत असताना आणि भारताची अंतराळ अर्थव्यवस्था 2033 पर्यंत $44 अब्जपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज व्यक्त केला जात असताना, अ‍ॅस्ट्रोफेल वारंवार आणि परवडणाऱ्या प्रक्षेपणांसाठी आवश्यक प्रणोदन अधिष्ठान (propulsion infrastructure) तयार करून या क्षेत्रात एक मूलभूत भूमिका बजावण्याचा निर्धार केला आहे.
कंपनीने स्वीकारलेली सिस्टम्स-फर्स्ट आणि मॉड्युलर रॉकेट डिझाइन पद्धती, जी ऑटोमोबाईल उत्पादन तंत्रज्ञान आणि 3D प्रिंटिंगवर आधारित आहे, ती विकासाचा कालावधी लक्षणीयरीत्या कमी करते आणि उत्पादन खर्चातही कपात करते. यामुळे अ‍ॅस्ट्रोफेल मोठ्या प्रमाणावर वाढीसाठी उत्तम स्थितीत आहे.
धोरणात्मक सहकार्य
अ‍ॅस्ट्रोफेलने आधीच इस्रोसोबत सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली आहे, ज्यामुळे संयुक्त संशोधन आणि चाचणीचा मार्ग मोकळा झाला आहे. याव्यतिरिक्त, ते नागरी आणि संरक्षण अनुप्रयोगांसाठी उपयुक्त असलेल्या क्रायोजेनिक व्हॉल्व्हचा सह-विकास करण्यासाठी सूचीबद्ध भारतीय उत्पादन भागीदारासोबत काम करत आहे.
संस्थापकांनी त्यांचे दृष्टिकोन सामायिक केले
“आम्हाला विश्वास आहे की भारतीय स्टार्टअप्स आता जटिल अंतराळ आव्हानांना तोंड देण्यास सक्षम आहेत,” असे अ‍ॅस्ट्रोफेलचे सह-संस्थापक सुयश बाफना म्हणाले. पुनर्वापरयोग्य आणि मॉड्यूलर प्रणालींवर लक्ष केंद्रित करून, आम्हाला अंतराळातील खर्चाचा अडथळा कमी करण्याची आशा आहे.”
स्टार्टअपचे दुसरे सह-संस्थापक इमॅन्युएल लुईस यांनी निधीचे महत्त्व अधोरेखित केले: “ही गुंतवणूक आम्हाला पातळ, उच्च-प्रभाव तंत्रज्ञानाच्या निर्मितीवर लक्ष केंद्रित करत असताना जलद गतीने पुढे जाण्यास सक्षम करते,” असे त्यांनी सांगितले.
भविष्यातील वाटचाल
‘गगनयान मोहिमेअंतर्गत’ भारत त्याच्या पहिल्या मानवी अंतराळ उड्डाणाची तयारी करत असताना, अ‍ॅस्ट्रोफेलसारख्या कंपन्या प्रकाशझोतात येत आहेत. या स्टार्टअपने तयार केलेल्या पहिल्या सबऑर्बिटल चाचणी उड्डाणाचे आयोजन लवकरच होणार आहे. त्यांच्या नाविन्यपूर्ण रॉकेट प्रणोदन तंत्रज्ञानाच्या बळावर अ‍ॅस्ट्रोफेल भारताच्या अंतराळ संशोधनाच्या पुढच्या टप्प्यात एक महत्त्वाचा भाग बनण्याच्या दिशेने निश्चितपणे पुढे सरकत आहे.
by, Huma Siddiqui
