अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प, यांच्या Tariff निर्णयांमुळे निर्माण झालेली अस्थिरता या आठवड्यातही कायम राहिली आहे, कारण जागतिक बाजारात अधिकच घसरण झाली आहे आणि आंतरराष्ट्रीय नेते जागतिक व्यापार व्यवस्थेतील वाढत्या व्यत्ययाला कसा प्रतिसाद द्यायचा यावर काम करण्याच्या प्रयत्नात आहे.
बुधवारी ट्रम्प यांनी, विविध देशांवर लावलेला टॅरिफ 90 दिवसांसाठी स्थगित करण्याचा निर्णय घेतल्यामुळे, आर्थिक बाजारांना थोडा दिलासा मिळाला होता. मात्र, जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा अर्थव्यवस्था चीनसोबत वाढत चाललेल्या व्यापारयुद्धामुळे मंदीची भीती आणि प्रतिहल्ल्याची शक्यता वाढली आहे.
अमेरिकेचे ट्रेझरी सेक्रेटरी स्कॉट बेसेंट, यांनी गुरुवारी मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत सांगितले की, 75 पेक्षा अधिक देश व्यापार चर्चा सुरू करू इच्छित आहेत, आणि ट्रम्प यांनी स्वतः चीनसोबत करार होईल अशी आशा व्यक्त केली.
तथापि, या काळातली अनिश्चितता कायम राहिली असून, कोविड-19 साथीच्या सुरुवातीसारखीच तीव्र अस्थिरता बाजारात दिसून येत आहे.
व्यापारातील अस्थिरता वाढली
गुरुवारी S&P 500 निर्देशांक 3.5% ने घसरला आणि आता फेब्रुवारीमधील त्याच्या सर्वकालीन शिखरापेक्षा सुमारे 15% ने खाली आला आहे.
शुक्रवारी वॉल स्ट्रीटनंतर आशियाई निर्देशांक घसरले, जपानचा निक्केई जवळजवळ 5% नी घसरला आणि हाँगकाँगचे शेअर्स 2008 नंतरच्या सर्वात मोठ्या साप्ताहिक घसरणीकडे वाटचाल करत आहेत.
बुधवारच्या टॅरिफ विरामापूर्वी, ट्रम्पचे लक्ष वेधून घेतलेल्या अमेरिकन ट्रेझरीजमधील विक्रीने, शुक्रवारी पुन्हा वेग घेतला आणि 2001 नंतरच्या सर्वात मोठ्या साप्ताहिक वाढीसाठी 10 वर्षांच्या नोटवरील उत्पन्न निश्चित केले, असे एलएसईजीच्या आकडेवारीवरून दिसून आले.
बेसेंट यांनी गुरुवारी, नव्याने सुरू झालेल्या बाजारातील गोंधळाला बाजूला सारले आणि म्हटले की इतर देशांशी करार केल्याने निश्चितता येईल.
व्हाईट हाऊसने सांगितले की, अमेरिका आणि व्हिएतनाम यांनी औपचारिक व्यापार चर्चा सुरू करण्यास सहमती दर्शविली आहे. आग्नेय आशियाई उत्पादन केंद्र शुल्क टाळण्याच्या आशेने त्याच्या हद्दीतून अमेरिकेत पाठवल्या जाणाऱ्या चिनी वस्तूंवर कडक कारवाई करण्यास तयार आहे, असे रॉयटर्सने शुक्रवारी विशेष वृत्त दिले.
दरम्यान, जपानचे पंतप्रधान शिगेरू इशिबा यांनी एक व्यापार कार्यदल स्थापन केला आहे जो पुढील आठवड्यात वॉशिंग्टनला भेट देण्याची आशा करतो. तैवानने सांगितले की वॉशिंग्टनशी चर्चा करण्यासाठी व्यापारी भागीदारांच्या पहिल्या तुकडीत त्यांचा समावेश होण्याची अपेक्षा आहे.
चीनसोबत करार?
या आठवड्यात काही तासांतच लागू झालेल्या ‘परस्पर’ टॅरिफ्सना, ट्रम्प यांनी अचानक स्थगिती दिल्यानंतर, त्यांनी चीनकडून होणाऱ्या आयातींवर मात्र टॅरिफ्स अधिक वाढवले—बीजिंगने केलेल्या प्रतिहल्ल्याला उत्तर म्हणून.
व्हाइट हाऊसच्या एका अधिकाऱ्याच्या मते, ट्रम्प यांनी अध्यक्षपदाची सूत्रे हाती घेतल्यापासून आतापर्यंत चीनवर एकूण 145% नवीन टॅरिफ्स लावल्या आहेत.
दरम्यान, चीनचे अधिकारी अमेरिकेच्या टॅरिफ्सला कसे उत्तर द्यावे यावर इतर व्यापार भागीदारांशी सल्लामसलत करत आहेत. अलीकडेच त्यांनी स्पेन, सौदी अरेबिया आणि दक्षिण आफ्रिका येथील समकक्षांशी चर्चा केली.
व्हाइट हाऊसमध्ये पत्रकारांशी बोलताना ट्रम्प म्हणाले की, अमेरिका आणि चीन यांच्यात करार होऊ शकतो, पण त्यांनी पुन्हा एकदा ठामपणे म्हटलं की, “बीजिंगने खूप काळ अमेरिकेचा फायदा घेतला.”
“मला खात्री आहे की आपलं संबंध चांगले राहतील,” ट्रम्प म्हणाले. “मला अध्यक्ष शी जिनपिंग यांचा आदर आहे. खऱ्या अर्थाने ते माझे खूप दिवसांपासूनचे मित्र आहेत, आणि मला वाटतं आपण दोन्ही देशांसाठी फायदेशीर असा काहीतरी मार्ग काढू शकू.”
चीनने मात्र वॉशिंग्टनकडून येणाऱ्या धमक्यांनाच ‘ब्लॅकमेल’ ठरवत त्या फेटाळल्या आहेत आणि त्यांनी अमेरिकेच्या सर्वाधिक चर्चेत असणाऱ्या निर्यातींपैकी एक—हॉलिवूड चित्रपटांचे आयात मर्यादित केली आहे.
अमेरिकेने जरी काही देशांसाठी टॅरिफ्स थांबवल्या असल्या, तरी कॅनडा आणि मेक्सिको या शेजारी देशांवरील शुल्क लागूच आहे. जर त्यांनी U.S.-Mexico-Canada ट्रेड अ‍ॅग्रीमेंटच्या मूळ मालाच्या अटींचे पालन केलं नाही, तर त्यांच्या वस्तूंवर 25% फेंटानिल-संबंधित टॅरिफ्स आकारल्या जातील.
आर्थिक मंदीची शक्यता
अमेरिकेचे तीन प्रमुख व्यापार भागीदारांमध्ये सुरू असलेल्या व्यापार तणावाच्या पार्श्वभूमीवर, गोल्डमन सॅक्सने मंदी येण्याची शक्यता 45% असल्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे.
येल विद्यापीठाच्या संशोधकांच्या मते, टॅरिफ्समध्ये थोडी माघार घेतली असली तरीही, अमेरिकेने सध्या लागू केलेला सरासरी आयात शुल्क दर हा गेल्या शंभर वर्षांतील सर्वोच्च आहे.
ही ‘pause’ व्यापारी नेतृत्वांमध्ये निर्माण झालेली चिंता फारशी कमी करू शकलेली नाही — ट्रम्प यांच्या व्यापार युद्धाच्या अव्यवस्थित अंमलबजावणीमुळे खर्च वाढले, ऑर्डर्स घटल्या आणि पुरवठा साखळी विस्कळीत झाली आहे.
तथापि, एक दिलासा मिळाला, तो म्हणजे युरोपियन युनियनने त्यांच्या पहिल्या प्रतिहल्ला टॅरिफ्सना स्थगिती देण्याचा निर्णय घेतला.
ट्रम्प यांनी अमेरिकन स्टील व अॅल्युमिनियमवर २५% टॅरिफ लावल्याच्या उत्तरादाखल, युरोपीय युनियन सुमारे 21 अब्ज युरो (23 अब्ज डॉलर) किमतीच्या अमेरिकी आयातीवर टॅरिफ लावण्याच्या तयारीत होता, जी पुढील मंगळवारी लागू होणार होती. युएनं सध्या कारवर लावलेल्या अमेरिकन टॅरिफ्स आणि इतर 10% सरसकट शुल्कांवर काय उत्तर द्यायचं, याचा विचार करत आहे.
27 देशांच्या युरोपीय संघाचे अर्थमंत्री शुक्रवारी चर्चा करणार आहेत की या टॅरिफ विश्रांतीचा उपयोग वॉशिंग्टनसोबत व्यापार करार करण्यासाठी कसा करता येईल आणि जर तो नसेल जमला तर एकत्रितपणे त्याला कसं उत्तर द्यावं.
युरोपियन अधिकाऱ्यांच्या मते, अमेरिकन टॅरिफ्सचा युरोपियन अर्थव्यवस्थेवर होणारा परिणाम एकूण GDP च्या 0.5% ते 1.0% दरम्यान असू शकतो. युरोपियन सेंट्रल बँकेच्या अंदाजानुसार युरोपियन अर्थव्यवस्थेचा यावर्षीचा वाढ दर फक्त 0.9% असणार आहे, त्यामुळे हे टॅरिफ्स युरोपलाही मंदीकडे ढकलू शकतात.
(रॉयटर्सच्या इनपुटसह)
