![](https://bharatshakti.in/wp-content/uploads/2024/03/LT-BSI-Defence.gif")
शुक्रवारी, युक्रेनच्या रशियासोबत थेट तीन वर्षांनंतर झालेल्या चर्चेची पहिली फेरी, युद्धबंदीच्या किंवा शांततेच्या कोणत्याही कराराशिवाय पार पडली. Ukraine-Russia चर्चेमध्ये, रशियाने काही अटी मांडल्या ज्या युक्रेनच्या एका सूत्राने “अस्वीकारार्ह” असल्याचे म्हणत, फेटाळून लावल्या. या पार्श्वभूमीवर युक्रेनने (कीवने) आपल्या पश्‍चिमी मित्र-देशांकडून पाठिंब्याची मागणी केली आहे.
झेलेन्स्की यांनी ट्रम्पना दिली माहिती
दुसऱ्या महायुद्धानंतर युरोपमध्ये सुरू झालेला सर्वात रक्तरंजित संघर्ष संपवण्यासाठी, अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी दबाव टाकला, ज्यानंतर मंगळवारी, मार्च 2022 नंतर पहिल्यांदाच युद्ध करणार्‍या दोन्ही देशांचे प्रतिनिधी चर्चेसाठी इस्तंबूलमध्ये भेटले.
इस्तंबूलमधील एका राजवाड्यात, दोन तासांपेक्षा कमी काळ ही चर्चा चालली. रशियाने चर्चेवर समाधान व्यक्त केले आणि संवाद सुरू ठेवण्याची तयारी दर्शवली. यावेळी, दोन्ही देशांनी प्रत्येकी 1,000 युद्धकैद्यांची देवाणघेवाण करण्यावर सहमती दर्शवली, जी आतापर्यंतची सर्वात मोठी देवाणघेवाण ठरेल.
तथापि, ट्रम्प यांनी सुचवलेल्या 30 दिवसांच्या शस्त्रसंधीसाठी रशियाने सहमती न दिल्यास, अधिक कठोर निर्बंध लादावेत, अशी पश्‍चिमी देशांकडे मागणी करत, कीवने त्वरित हालचाली सुरू केल्या.
चर्चा संपताच, राष्ट्राध्यक्ष वोलोडिमीर झेलेन्स्की यांनी ट्रम्प आणि फ्रान्स, जर्मनी व पोलंडच्या नेत्यांशी फोनवरून संवाद साधल्याचे त्यांच्या प्रवक्त्याने सांगितले.
झेलेन्स्की म्हणाले की, “जर रशियाने शस्त्रसंधी नाकारली, तर कठोर निर्बंध लादले गेले पाहिजेत.”
अवास्तव आणि अयोग्य मागण्या
युक्रेनच्या प्रतिनिधी मंडळातील एका सूत्राने सांगितले की, “रशियाच्या मागण्या ‘अवास्तव’ असून ‘आधी कधीही चर्चेत आलेल्या मुद्यांच्या पलीकडे’ आहेत.”
सूत्राच्या सांगण्यानुसार, “रशियाने युक्रेनने त्याच्या काही भूभागातून माघार घ्यावी अशी मागणी केली, जेणेकरून शस्त्रसंधी करता येईल आणि याखेरीज इतरही अयोग्य व असह्य अटी मांडल्या.”
ब्रिटनचे पंतप्रधान केर स्टार्मर यांनी रशियाची भूमिका ‘पूर्णपणे अस्वीकार्य’ असल्याचे सांगितले आणि युरोपीय नेते, युक्रेन आणि अमेरिका यांचे उत्तर ‘सुसंगत’ असल्याचे नमूद केले.
नवीन EU निर्बंध पॅकेज
युरोपियन कमिशनच्या अध्यक्ष उर्सुला वॉन डेर लायन यांनी सांगितले की, युरोपियन युनियन (EU) रशियावर नवीन निर्बंध पॅकेजवर काम करत आहे.
रशियाचे प्रमुख वार्ताहर व्लादिमीर मेदिंस्की यांनी सांगितले की, “झेलेन्स्की आणि पुतिन यांच्यात थेट चर्चा व्हावी, अशी युक्रेनची मागणी नोंदवण्यात आली आहे. पुतिन यांनी ही थेट चर्चा सुचवली होती, पण इस्तंबूलमध्ये वैयक्तिक भेटीच्या झेलेन्स्की यांच्या आव्हानाकडे दुर्लक्ष केले.”
“प्रत्येक बाजूने शस्त्रसंधीबाबत आपली स्पष्ट भूमिका मांडावी आणि त्यावर आधारित पुढील चर्चा सुरू ठेवण्यात याव्यात, असा आमचा विश्वास आहे,” असे मेदिंस्की म्हणाले.
युद्धकैद्यांच्या देवाणघेवाणीवर भर
रशियन गुंतवणूक दूत किरिल दिमित्रिएव्ह यांनी, X (पूर्वीचे ट्विटर) वर लिहिले की, “ट्रम्प आणि इतर अमेरिकी अधिकाऱ्यांच्या प्रयत्नांमुळे या चर्चेतून ‘चांगले परिणाम’ मिळाले.”
- सर्वात मोठी युद्धकैद्यांची देवाणघेवाण
- संभाव्य शस्त्रसंधीचे पर्याय
- दोन्ही बाजूंच्या भूमिकांमध्ये स्पष्टता आणि संवाद सुरू ठेवण्याची तयारी
ट्रम्प-पुतिन भेटीशिवाय प्रगती नाही?
युक्रेनचे परराष्ट्र मंत्री आंद्री सिबिहा, यांनी X वर लिहिले की, “मॉस्कोवर दबाव वाढवणे आवश्यक आहे, जेणेकरून पूर्ण आणि दीर्घकालीन शस्त्रसंधी शक्य होईल.” फेसबुकवर स्वतंत्र पोस्ट करत त्यांनी नमूद केले की, “युद्धकैद्यांच्या परताव्याच्या शक्यतेमुळे चर्चेला काही सकारात्मकता आहे.”
झेलेन्स्की म्हणाले की, “कुठल्याही अटीविना आणि प्रामाणिक शस्त्रसंधी हे कीवचे सर्वोच्च प्राधान्य आहे, जे हत्या थांबवेल आणि राजनैतिक प्रक्रियेस आधार देईल.”
याआधी बहुतेक चर्चेत, पूर्वीच्याच भूमिका पुन्हा मांडल्या गेल्या आहेत, युक्रेनला तात्काळ शस्त्रसंधी हवी आहे, तर रशियाला आधी आणखी चर्चा हव्या आहेत.
आधीच फारशी आशा नसलेली ही चर्चा, गुरुवारी अधिक गुंतागुंतीची झाली, जेव्हा ट्रम्प यांनी त्यांच्या मध्यपूर्व दौऱ्याच्या अखेरीस सांगितले की, “मी आणि पुतिन एकमेकांना भेटल्याशिवाय कोणतीही प्रगती होणार नाही.”
रशियाची दीर्घकालीन तयारी
रशिया म्हणतो की, तो युद्ध संपवण्यासाठी राजकीय मार्गाचा विचार करतो, पण युक्रेन या संधीचा वापर लष्करी ताकद वाढवण्यासाठी करेल, अशी शंका व्यक्त करतो.
युक्रेन आणि त्याचे मित्र देश म्हणतात की, ‘पुतिन वेळकाढूपणा करत आहेत आणि त्यांना शांतता नको आहे.’
शांततेचं वातावरण, पण ठोस निर्णय नाही
चर्चेदरम्यान दोन्ही गट, U-shape टेबलावर एकमेकांसमोर बसले होते. रशियन प्रतिनिधींनी सूट घातले होते, तर युक्रेनचे काही प्रतिनिधी लष्करी गणवेशात होते. तुर्कीच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की वातावरण शांत होते, पण पुढील चर्चेचा वेळ किंवा ठिकाण ठरलेले नाही.
युक्रेनी आणि युरोपीय सूत्रांनी सांगितले की, रशियाने अमेरिकन प्रतिनिधींना चर्चेत सहभागी होऊ दिले नाही.
एका सूत्राच्या सांगण्यानुसार, मेदिंस्की म्हणाले होते की, “आम्हाला युद्ध नको, पण आम्ही एक, दोन किंवा तीन वर्षे लढण्यास तयार आहोत”, जसे की पीटर द ग्रेटच्या स्वीडनविरोधी 21 वर्षांच्या युद्धात झाले.
पूर्वेकडील संथ प्रगती
रशियाने शुक्रवारी सांगितले की, त्याने पूर्व युक्रेनमध्ये आणखी एक गाव काबीज केले आहे. इस्तंबूलमध्ये चर्चा सुरू होण्याच्या काही मिनिटे आधी, युक्रेनी मीडियाने ड्निप्रो शहरात हवाई हल्ला आणि स्फोट झाल्याचे सांगितले.
रशिया म्हणतो की,2022 च्या आक्रमणानंतर इस्तंबूलमध्ये जे काही बोलणे झाले होते, याचीच ही पुढची पायरी आहे.
मात्र, त्यावेळी युक्रेनवरील आक्रमणाच्या ताज्या धक्क्यातून तो सावरत असताना चर्चेतील अटी युक्रेनसाठी अतिशय तोट्याच्या होत्या, ज्यात लष्करी शक्तीत मोठी कपात करण्याची रशियाची मागणीही होती.
आज रशियाच्या ताब्यात युक्रेनच्या सुमारे 20% प्रदेश आहे, आणि पुतिन यांनी स्पष्ट सांगितले आहे की, कीवने हा भूभाग सोडावा, नाटोमध्ये सामील होण्याचा विचार सोडावा आणि तटस्थ देश बनावे.
युक्रेनने या अटींना पूर्ण शरणागती मानत फेटाळले असून, अमेरिकेचा विशेष उल्लेख करून, जागतिक शक्तींनांकडून भविष्यातील सुरक्षिततेच्या हमीची मागणी केली आहे.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
