भारत आणि मॉरिशसने संरक्षण तसेस सागरी सुरक्षेवर लक्ष केंद्रित करून, द्विपक्षीय संबंध वाढवण्याच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पाऊल टाकत, आपली भागीदारी ‘वाढीव धोरणात्मक भागीदारी’ व्हावी यासाठी प्रयत्नशील आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या मॉरिशस दौऱ्यादरम्यान, चागोसवरील मॉरिशसच्या सार्वभौमत्वाला असणाऱ्या भारताच्या पाठिंब्याचा पुनरुच्चार केला, याखेरीज प्रमुख संरक्षण आणि पायाभूत सुविधांच्या सहकार्याची घोषणा केली.
मॉरिशसचे पंतप्रधान नवीनचंद्र रामगुलाम यांच्याशी शिष्टमंडळ स्तरावरील चर्चेदरम्यान, दोन्ही नेत्यांनी सागरी सुरक्षा, तांत्रिक सहकार्य आणि प्रादेशिक स्थिरतेसह विविध विषयांवर चर्चा केली. कोलंबो सिक्युरिटी कॉन्क्लेव्ह आणि इंडियन ओशन रिम असोसिएशनसारख्या मंचांच्या माध्यमातून सुरक्षा संबंध मजबूत करण्याच्या आपल्या वचनबद्धतेवर भारताने भर दिला.
मुक्त, खुल्या, सुरक्षित आणि सुरक्षित हिंद महासागरावर आमचे लक्ष केंद्रित आहे. पंतप्रधान रामगुलाम आणि मी आमच्या धोरणात्मक भागीदारीत संरक्षण सहकार्य आणि सागरी सुरक्षेला प्राधान्य देण्याचे मान्य केले आहे,” असे मोदी म्हणाले. मॉरिशसच्या दुर्गम अगालेगा बेटांवर सागरी आणि हवाई संपर्क विकसित करण्यासाठी भारताने दिलेले सहाय्य या प्रदेशातील त्याची वाढती भूमिका अधोरेखित करणारी आहे.
गुन्हेगारी तपास, सागरी वाहतूक देखरेख, पायाभूत सुविधा विकास आणि आर्थिक सहकार्य यांचा समावेश असलेल्या अनेक करारांवर स्वाक्षऱ्या करण्यात आल्या. दोन्ही देशांमधील खोलवर रुजलेले संबंध बळकट करण्यासाठी मॉरिशसला नवीन संसद भवन बांधण्यास मदत करण्याचे वचनही भारताने दिले.
चागोसवरील मॉरिशसच्या सार्वभौमत्वाचा भारताला आदर
द्विपक्षीय बैठकीनंतर, मोदी यांनी चागोस द्वीपसमूहावरील मॉरिशसच्या सार्वभौमत्वाला भारताचा असणारा पाठिंबा व्यक्त केला. हिंद महासागरातील सात प्रवालद्वीप आणि 60 हून अधिक बेटांचा समावेश असलेल्या चागोस द्वीपसमूहातील अमेरिका-ब्रिटीश लष्करी तळासंदर्भात मॉरिशस आणि ब्रिटन यांच्यातील भविष्यातील कराराला आपण मान्यता देऊ, असे अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी गेल्या महिन्यात जाहीर केल्यानंतर हे विधान आले आहे.
द्वीपसमूहातील सर्वात मोठे बेट असलेल्या डिएगो गार्सियावर 1970 च्या दशकापासून ब्रिटन अमेरिका यांचा संयुक्त लष्करी तळ कार्यरत आहे. मोदींच्या मॉरिशस दौऱ्याचा समन्वय साधणाऱ्या भारतीय अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, चागोस सार्वभौमत्वाचा मुद्दा सोडवणे हा नवी दिल्लीसाठी एक सकारात्मक विकास होता. भारताने ऐतिहासिकदृष्ट्या मॉरिशसच्या बेटांवरील दाव्यांचे समर्थन केले आहे आणि अलीकडेच चीनच्या प्रभावाचा प्रतिकार करण्यासाठी हिंद महासागरातील अमेरिकेच्या उपस्थितीचे समर्थन केले आहे.
या दौऱ्यात पंतप्रधान मोदी यांना मॉरिशसचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार, ‘ग्रँड कमांडर ऑफ द ऑर्डर ऑफ द स्टार अँड की ऑफ द हिंद महासागर’ देऊन सन्मानित करण्यात आले. यावेळी त्यांनी मॉरिशसच्या विकास आणि सुरक्षेतील भारताच्या भूमिकेची दखल घेतली.
मॉरिशसच्या राष्ट्रीय दिन सोहळ्याला प्रमुख पाहुणे म्हणून मोदींची उपस्थिती हे दोन्ही देशांमधील शाश्वत संबंधांचे प्रतीक होते. संरक्षण आधुनिकीकरण, नौदलाची क्षमता वाढवणे आणि धोरणात्मक पायाभूत सुविधांमध्ये भारताच्या निरंतर पाठिंब्यामुळे भारत-मॉरिशस भागीदारी नवीन उंची गाठण्यासाठी सज्ज आहे, ज्यामुळे हिंद महासागर प्रदेशात स्थिरता आणि समृद्धी बळकट होईल.
रवी शंकर
