अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी आकारलेल्या आयात शुल्कावरून अचानक घूमजाव केले असले तरी त्याचा व्यावसायिक चिंता कमी करण्यासाठी फार काही उपयोग झालेला नाही. कंपन्यांना अजूनही वाढत्या खर्चाचा सामना करावा लागत आहे, ऑर्डर कमी होत आहेत आणि पुरवठा साखळी विस्कळीत झाली आहे.
आश्चर्यकारकरित्या हा निर्णय जाहीर केल्यानंतर, अध्यक्षांनी बुधवारी सांगितले की ते डझनभर देशांवर नुकतेच लादलेले मोठे आयातशुल्क तात्पुरते कमी करतील. अर्थात त्यांनी चीनसाठी वाढवलेले शुल्क आणि ॲल्युमिनियम, स्टील आणि ऑटोवर 25 टक्के आयात शुल्क कायम ठेवले आहे.
शेअर बाजारातील कोट्यवधी डॉलर्सचा चुराडा करणाऱ्या अस्थिर वातावणानंतर या बातमीने बुधवारी जागतिक समभागांमध्ये तेजी आणली. आता जागतिक व्यापार युद्ध टाळण्यासाठी वाटाघाटी करण्याची वेळ आलेली आहे अशी गुंतवणूकदारांना आशा आहे.
युरोपियन युनियनने गुरुवारी सांगितले की ते आता अमेरिकेच्या सुमारे 21 अब्ज युरो (23 अब्ज डॉलर्स) आयातीवरील पहिले countermeasures स्थगित करत आहेत.
मात्र, गुरुवारी समभागांमध्ये परत एकदा तीव्र घसरण नोंदवली गेली.
गतिशील आणि अस्थिर
ट्रम्प यांच्या शुल्काबाबतच्या अजेंड्यातील ताज्या उलथापालथीमुळे कंपनी अधिकाऱ्यांसमोरील त्याच्या उद्देशाबद्दलच्या संभ्रमात आणखी भर पडली आहे.
चीनपासून जर्मनीपर्यंत अनेक देशांमध्ये पसरलेल्या गुंतागुंतीच्या आणि वैविध्यपूर्ण पुरवठा साखळ्या असलेल्या कंपन्या आयात शुल्कामुळे त्यांच्यावर कसा परिणाम होईल आणि जोखीम कमी करण्यासाठी संभाव्य दरवाढीचा सामना कसा करावा लागेल हे ठरवण्यासाठी आधीच धडपडत होत्या.
“शुल्काशी संबंधित घडामोडी, मग त्या अमेरिकेकडून असोत किंवा ईयू आणि इतर देशांद्वारे केलेल्या प्रतिकारक उपाययोजना असोत, सध्या अत्यंत गतिमान आणि अस्थिर आहेत. विशेषतः आमच्या खरेदी आणि किंमतींवरील संभाव्य परिणामांबाबत आम्ही अतिशय अचूक आणि उच्च प्राधान्याने अंतर्गत परिस्थितीचे विश्लेषण करत आहोत,” असे जर्मन रिटेलर ह्युगो बॉस यांनी एका निवेदनात म्हटले आहे.
ह्यूगो बॉस आणि इतर कंपन्या 90 दिवसांच्या विरामानंतर पुढे काय? असा प्रश्न उपस्थित करत आहेत, कारण अमेरिकन कंपन्या त्यांच्या आयातीचे समायोजन करण्यापूर्वी सरासरी प्रभावी अमेरिकी शुल्क दर आता अंदाजे 23 टक्के असेल, असे येलचे अर्थशास्त्रज्ञ एर्नी टेडेशी यांनी एक्सवरील एका पोस्टमध्ये म्हटले आहे.
ही गुंतागुंतीची गणना अशा वेळी केली जात आहे जेव्हा ग्राहकांचा खरेदीचा आत्मविश्वास कमी होत आहे आणि जागतिक मंदीबद्दल चिंता वाढत आहे.
जर्मन रसायन कंपनी बीएएसएफने गुरुवारी सांगितले की, “जागतिक व्यापार प्रवाह गुंतागुंतीचा आहे आणि सीमापार व्यापाराची परिस्थिती सध्या वेगाने बदलत आहे.”
बीएएसएफने सांगितले की स्थानिक उत्पादनाच्या उच्च प्रमाणामुळे अमेरिकेच्या दरांचा थेट परिणाम मर्यादित असेल, परंतु त्यांची उत्पादने आणि त्यांच्या ग्राहकांच्या मागणीवर व्यापार युद्धाच्या परिणामांचा अंदाज लावणे कठीण आहे.
तंत्रज्ञान क्षेत्रातील दिग्गज कंपनी ॲपलने भारतातून अमेरिकेला 600 टन आयफोन किंवा 15 लाख इतकी मालवाहतूक करण्यासाठी चार्टर्ड मालवाहू उड्डाणे केली आहेत.
विश्लेषकांनी असा इशारा दिला आहे की उपकरणांचे मुख्य उत्पादन केंद्र असलेल्या चीनमधून होणाऱ्या आयफोनच्या आयातीवर ॲपलचे उच्च अवलंबित्व लक्षात घेता अमेरिकेच्या आयफोनच्या किंमती वाढू शकतात, जे आता ट्रम्प यांनी जाहीर केलेल्या सर्वोच्च शुल्क दराच्या अधीन आहे-125 टक्के.
लक्षणीय अनिश्चितता
बोल्टन जेम्स येथील सनदी वित्तीय नियोजक अनिता राईट म्हणाल्या, “दरांवरील 90 दिवसांची स्थगिती, तात्पुरता दिलासा म्हणून तयार केली गेली असली तरी व्यवसायांसाठी बरीच अनिश्चितता निर्माण करणारी आहे.”
ट्रम्प म्हणतात की त्यांना अमेरिकेत उत्पादन परत आणायचे आहे, परंतु सतत बदलत असलेल्या धोरणामुळे दीर्घकाळासाठी, विशेषतः हरित उर्जेसारख्या क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूक करणे धोकादायक ठरेल.
अझोला व्हेंचर्स या स्वतंत्र उद्यम भांडवल कंपनीचे सामान्य भागीदार मॅथ्यू नॉर्डन म्हणाले, “ट्रम्प यांचे शुल्कदर इतर कोणत्याही गोष्टीप्रमाणेच हरित गुंतवणुकीला ब्रेक लावत आहेत, त्यामुळे या श्रेणीत त्याचे परिणाम विशेषतः तीव्र असू शकतात.” “याचे कारण असे आहे की आपण भौतिक गोष्टींबद्दल बोलत आहोत-औद्योगिक पायाभूत सुविधा, पोलादापासून बनवलेल्या वस्तू, दीर्घ कालावधीचे आघाडीचे प्रकल्प-जेथे सेवा किंवा सॉफ्टवेअर कंपन्यांपेक्षा दरांमध्ये अधिक घर्षण असते.”
अमेरिका-केंद्रित दृष्टीकोन
जनरल मोटर्स, पोर्श आणि मर्सिडीज-बेंझसह काही कंपन्यांनी आयात शुल्कासह पुढे जाण्यासाठी अमेरिकेत पुरेसा साठा तयार केला आहे.
परंतु अनिश्चितता या वर्षाच्या उत्तरार्धातील दृष्टीकोनावर मोठा परिणाम करत आहे, असे व्यापार अधिकाऱ्यांनी सांगितले. गरीब अमेरिकी ग्राहकांचा आत्मविश्वास आधीच स्नीकर्ससारख्या वस्तूंवरील वाढता खर्च लक्षात घेता मोठा परिणाम करत आहे.
फूटवेअर डिस्ट्रिब्युटर्स अँड रिटेलर्स ऑफ अमेरिका या उद्योग संघटनेच्या साप्ताहिक विक्री सर्वेक्षणानुसार, ट्रम्प यांच्या शपथविधीनंतरच्या अकरा आठवड्यांत, दुकानातील पादत्राणांची विक्री गेल्या वर्षीच्या याच कालावधीच्या तुलनेत 9.9 टक्क्यांनी कमी झाली आहे. या संघटनेच्या सदस्यांमध्ये नायकी, एडिडास, स्केचर्स आणि वॉलमार्ट यांचा समावेश आहे.
आयकाची उत्पादने बनवणाऱ्या आणि जगभरातील फ्रँचायझींना त्यांचा पुरवठा करणाऱ्या इंटर आयकाच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, दरांमुळे घरगुती सामानांच्या किंमती ग्राहकांना परवडण्याजोग्या ठेवणे अधिक कठीण होणार आहे.
“दरांचा आमच्या उत्पादनांच्या किंमतींवर कोणत्या पातळीवर परिणाम होईल हे आताच सांगणे फार लवकर होईल, मात्र आम्ही परिस्थितीवर बारकाईने लक्ष ठेवून आहोत आणि ती कशी विकसित होते याचे मूल्यांकन करत राहू,” असे ते म्हणाले.
निराशाजनक दृष्टीकोन
LVMH, ASML आणि L’Oreal सारख्या कंपन्यांसाठी पुढील आठवड्यात उत्साहाने सुरू होणाऱ्या कमाईच्या हंगामाचा दृष्टीकोन अधिकाधिक निराशाजनक होत चालला आहे.
फॉक्सवॅगनने बुधवारी उशिरा इशारा दिला की पहिल्या तिमाहीतील नफा अपेक्षेपेक्षा खूपच कमी होता आणि त्यात कंपनी अमेरिकेला पाठवत असलेल्या गाड्यांसाठीचे शुल्क समाविष्ट होते.
ट्रम्प यांच्या वाढीव कराला मिळालेल्या स्थगितीमुळे वाहन, पोलाद आणि ॲल्युमिनियम कंपन्यांना फारसा दिलासा मिळालेला नाही, कारण त्यांच्याकडून अजूनही 25 टक्के शुल्क आकारले जात आहे.
बांधकाम उद्योगासाठी ॲल्युमिनियम आणि पीव्हीसी उत्पादने बनवणाऱ्या सर्बियाच्या टेस्टरलला दर कायम राहिल्यास कर्मचाऱ्यांना कामावरून काढून टाकावे लागू शकते, असे मुख्य कार्यकारी अधिकारी सांजा स्टॅनिमिरोव्हिक यांनी रॉयटर्सला सांगितले.
कंपनी दीर्घकालीन करारांमध्ये अडकली असल्याने अतिरिक्त खर्च भागविण्यासाठी ती सहजपणे किंमती वाढवू शकत नाही, असे त्या म्हणाल्या. कंपनी सुमारे 120 पूर्णवेळ कर्मचारी आणि 80 हंगामी किंवा अर्धवेळ कामगारांना रोजगार देते.
“हे (दर) सध्या आमच्या कंपनीसाठी एक मोठा धोका आहे,” असे त्या म्हणाल्या.
(1अमेरिकन डॉलर = 0.9007 युरोज्)
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
