इस्रायली-अमेरिकन ओलिस एडन अलेक्झांडरच्या सुटकेपूर्वी, इस्रायलने हमाससोबत कोणत्याही युद्धबंदी किंवा कैद्यांच्या देवाणघेवाणीवर सहमती दर्शविली नसल्याचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतान्याहू यांनी सोमवारी सांगितले.
एका सूत्रानुसार, गाझामध्ये ताब्यात घेतलेल्या शेवटच्या जिवंत अमेरिकन ओलिस अलेक्झांडरची सुटका सोमवारी अपेक्षित होती. अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्याशी सद्भावना म्हणून हमासने असे करण्याचा निर्णय घेतल्याचे सांगितल्यानंतर दुसऱ्याच दिवशी इस्रायलने ही घोषणा केली.
हमास, अमेरिका, इजिप्त आणि कतार यांच्यातील चार-पक्षीय चर्चेनंतर झालेली ही सुटका, गाझामध्ये अजूनही बंदिस्त असलेल्या उर्वरित 59 ओलिसांच्या सुटकेचा मार्ग मोकळा करू शकते.
परंतु नेतान्याहू म्हणाले की इस्रायलने फक्त अलेक्झांडर पुरताच सुरक्षित मार्ग देण्यास सहमती दर्शविली आहे आणि त्यांचे सैन्य तेथे कारवाई वाढवण्याची तयारी सुरू ठेवेल अशी घोषणा त्यांनी अलीकडेच केली आहे.
“लढाई तीव्र करण्याच्या तयारीदरम्यान, वाटाघाटी सुरूच राहतील,” असे त्यांच्या कार्यालयाने एका निवेदनात म्हटले आहे, लष्करी दबावामुळे हमासला ही सुटका करण्यास भाग पाडले गेले आहे.
हमास-अमेरिका चर्चा
ट्रम्प गल्फ दौऱ्यासाठी रवाना होण्यापूर्वी काही तासांचा अवधी बाकी असताना हमास आणि अमेरिका यांच्यातील चर्चेची अनपेक्षित बातमी आली. अर्थात या दौऱ्यात इस्रायलमध्ये काही काळ थांबण्याचा समावेश नाही.
रविवारी, हमासने सांगितले की ते अमेरिकेशी चर्चा करत आहेत आणि अलेक्झांडरला सोडण्यास सहमती दर्शविली आहे, हे पाऊल कतार आणि इजिप्त या प्रमुख अरब मध्यस्थांनी युद्धग्रस्त एन्क्लेव्हमध्ये युद्धबंदी चर्चेच्या पुनरागमनाच्या दिशेने एक प्रोत्साहनदायक पाऊल असल्याचे म्हटले आहे.
एका निवेदनात, अलेक्झांडरच्या कुटुंबाने ट्रम्प तसेच त्यांचे विशेष दूत स्टीव्ह विटकॉफ यांचे आभार मानले आणि त्यांना आशा आहे की या निर्णयामुळे इतर ओलिसांच्या सुटकेचा मार्ग मोकळा होईल, ज्यापैकी फक्त 21 जण जिवंत असल्याचे मानले जाते.
“आम्ही इस्रायली सरकार आणि वाटाघाटी करणाऱ्या पक्षांना आग्रह करतो: कृपया थांबू नका,” असे त्यांनी पुढे म्हटले.
गेल्या आठवड्यात येमेनमधील इराणी समर्थित हुती बंडखोरांविरुद्ध अमेरिकेची मोहीम संपुष्टात आणण्याची घोषणा करणाऱ्या ट्रम्प आणि इस्रायलमधील वाढत्या संभाव्य दुराव्याची इस्रायलमधील भीती अमेरिकन अधिकाऱ्यांनी दूर करण्याचा प्रयत्न केला आहे. ट्रम्प यांनी गेल्या आठवड्यात इस्रायलवर क्षेपणास्त्रे डागण्याचे काम सुरू ठेवणाऱ्या हुतींबद्दलची आपली भूमिका स्पष्ट केली आहे.
गाझामध्ये अजूनही बंदिस्त असलेल्यांची सुटका करण्यासाठी आवश्यक करार करावा या दृष्टीने इस्रायलमधील ओलिसांच्या कुटुंबियांनी आणि त्यांच्या समर्थकांनी सरकारवर दबाव आणला आहे, परंतु नेतन्याहू यांच्या मंत्रिमंडळातील कट्टरपंथीयांकडून युद्ध संपवू नये यासाठी प्रचंड दबाव आहे.
युद्धबंदी करार
गेल्या आठवड्यात, त्यांनी गाझामधील कारवाई वाढवण्याची योजना जाहीर केली, अधिकाऱ्यांनी सांगितले की इस्रायली सैन्य गाझा पूर्णपणे ताब्यात घेऊ शकते, परंतु ट्रम्प त्यांचा गल्फ दौरा पूर्ण होईपर्यंत ते कारवाई सुरू करणार नाहीत असे सांगितले.
गाझामधील लढाई दोन महिन्यांसाठी थांबवण्यात आली आणि इस्रायली तुरुंगात असलेल्या पॅलेस्टिनी कैद्यांना तसेच बंदिवानांना 38 ओलिसांची देवाणघेवाण करण्याची परवानगी देण्यात आली, त्यानंतर मार्चमध्ये इस्रायलने एन्क्लेव्हमध्ये आपले ऑपरेशन पुन्हा सुरू केले.
त्यानंतर, त्यांनी या प्रदेशावरील आपले नियंत्रण वाढवले आहे, सुमारे एक तृतीयांश क्षेत्र “सुरक्षा क्षेत्र” म्हणून वर्णन केले आहे आणि गाझामध्ये मदत प्रवेश रोखला आहे, ज्यामुळे 20 लाख लोकसंख्येला अन्नाची कमतरता भासू लागली आहे.
इस्रायलमध्ये नवनियुक्त अमेरिकेचे राजदूत माइक हुकाबी यांनी गेल्या आठवड्यात खाजगी कंत्राटदारांकडून मदत वितरणाच्या नवीन प्रणालीची योजना आखली होती जी इस्रायल चालवणार नाही, परंतु निधी कोण देईल यासह अनेक तपशील अस्पष्ट आहेत.
इस्रायलमध्ये नवनियुक्त अमेरिकेचे राजदूत माइक हकाबी यांनी गेल्या आठवड्यात खाजगी कंत्राटदारांकडून मदत वितरणाची एक नवीन प्रणाली तयार करण्याची योजना आखली होती जी इस्रायलकडून चालवली जाणार नसली तरी निधी कोण पुरवणार यासह अनेक तपशील अस्पष्ट आहेत.
7 ऑक्टोबर 2023 रोजी हमासच्या नेतृत्वाखालील इस्रायलवर झालेल्या हल्ल्याचा बदला घेण्यासाठी इस्रायली सैन्याने या प्रदेशावर आक्रमण केल्यानंतर सुमारे 19 महिन्यांनी गाझाचा बराचसा भाग उद्ध्वस्त झाला आहे. या हल्ल्यात १ हजार 200 लोक मारले गेले आणि 251 जणांना ओलिस ठेवले गेले.
तेव्हापासून, 52 हजारांहून अधिक पॅलेस्टिनी मारले गेले आहेत आणि जवळजवळ संपूर्ण लोकसंख्या अनेक वेळा स्थलांतरित झाली आहे कारण त्याच्या सभोवतालची लढाई आणि बॉम्बस्फोट सुरूच आहेत, ज्यामुळे एन्क्लेव्हचा मोठा भाग उद्ध्वस्त झाला आहे.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
