सोमवारी, रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी, दुसऱ्या महायुद्धातील (WWII) सोव्हिएत युनियन आणि त्याच्या मित्र राष्ट्रांच्या विजयाच्या 80व्या वर्धापन दिनानिमित्त, युक्रेनसोबत सुरू असलेल्या युद्धात, मे महिन्यामध्ये तीन दिवसांची युद्धबंदी (Ceasefire) जाहीर केली.
ही घोषणा, दुसऱ्या महायुद्धात सोव्हिएत युनियन आणि त्याच्या सहयोगींनी मिळवलेल्या विजयाच्या स्मृतीप्रित्यर्थ करण्यात आली आहे.
पुतिन यांनी उचललेले हे पाऊल, शांततेसाठी रशियाची अजूनही तयारी असल्याचे दर्शवते, परंतु युक्रेन आणि त्याचे युरोपीय सहयोगी यावर सहमत नाहीत. वॉशिंग्टनमधील डोनाल्ड ट्रम्प यांचे प्रशासन. शांततेसाठीच्या अयशस्वी प्रयत्नांमुळे आता अधीर झाले आहे.
क्रेमलिनने सांगितले की, हा 72-तासांचा युद्धविराम 8 मे, 9 मे (ज्या दिवशी पुतिन चीनी अध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्यासह आंतरराष्ट्रीय नेत्यांचे स्वागत करणार आहेत) आणि 10 मे रोजी पाळण्यात येईल. या दिवशी नाझीने जर्मनीवर मिळवलेल्या विजयाचा उत्सव साजरा केला जाईल.
दरम्यान, ‘कूटनीतिचा मार्ग मोकळा करण्यासाठी, पुतिन किमान 30 दिवसांच्या तात्काळ युद्धबंदीच्या आवाहनाला का सहमत नाहीत?’ असा प्रश्न कीवने उपस्थित केला आहे.
‘जीवाचे मूल्य असते, परेडचे नाही’
“काहीतरी कारणाने सगळ्यांनी 8 मे ची वाट पहावी आणि तेव्हाच युद्धविराम व्हावा, म्हणजे पुतिन यांना परेड शांततेत पार पाडता येईल,” असे युक्रेनचे अध्यक्ष वोलोदिमिर झेलेन्स्की यांनी त्यांच्या रात्री प्रसारित केलेल्या भाषणात म्हटले. “आम्ही परेडपेक्षा लोकांचे प्राण अधिक महत्वाचे मानतो,” असा टोलाही त्यांनी यावेळा लगावला.
रशियाने स्पष्ट केले आहे की, ‘त्यांना पूर्ण तोडगा हवा आहे, युद्धविराम नाही.’
पुतिन यांची ही घोषणा, अमेरिकेचे परराष्ट्र सचिव मार्को रुबियो आणि रशियाचे परराष्ट्रमंत्री सर्गेई लावरोव यांच्यात रविवारी झालेल्या चर्चेनंतर झाली. व्हाइट हाऊसने सांगितले की, ‘अध्यक्ष ट्रम्प यांना रशिया-युक्रेनमध्ये कायमस्वरूपी युद्धविराम हवा आहे.’
रशियाचा युक्रेनला इशारा
“अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांना, पुतिन यांनी संघर्ष थांबवण्यासाठी दाखवलेली तयारी स्वागतार्ह वाटते, पण त्यांनी याआधीच कायमस्वरूपी युद्धविराम हवा असल्याचे स्पष्ट केले आहे,” असे नॅशनल सिक्युरिटी कौन्सिलचे प्रवक्ते ब्रायन ह्युजेस यांनी सांगितले.
“या कालावधीत सर्व लष्करी कारवाया थांबवण्यात येतील. रशियाला वाटते की युक्रेननेही याचेच अनुसरण करावे,” असे क्रेमलिनने सांगितले.
“युक्रेनने जर याचे उल्लंघन केले, तर रशियाचे सशस्त्रदल योग्य आणि प्रभावी प्रतिसाद देतील,” असा इशाराही क्रेमलिनने दिला.
हे पुतिन यांचे दुसरे तात्पुरते युद्धविरामाचे वक्तव्य आहे. याआधी त्यांनी ईस्टर च्या निमित्ताने 30 तासांचा युद्धविराम जाहीर केला होता, जो दोन्ही बाजूंनी अनेकवेळा मोडल्याचा आरोप केला गेला होता.
पुतिन यांची ही घोषणा, ट्रम्प यांनी कीववरील एका घातक हल्ल्यानंतर पुतिन यांच्यावर टीका केल्यावर आणि “पुतिन मला फसवत आहेत” असा आरोप केल्यावर करण्यात आली आहे.
पूर्वअटिविना चर्चा हव्या — रशिया
रुबियो यांनी रविवारी, लावरोव यांच्याशी फोनवर बोलताना “रशिया-युक्रेन शांतता चर्चेतील पुढील टप्प्यांवर भर दिला आणि युद्ध त्वरित थांबवण्याची गरज व्यक्त केली,” असे स्टेट डिपार्टमेंटच्या प्रवक्त्या टॅमी ब्रूस यांनी सांगितले.
रशियाच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने सांगितले की, “लावरोव यांनी शाश्वत शांततेसाठी विश्वसनीय चौकट उभारण्याच्या दृष्टीने आवश्यक अटी तयार करण्याचे महत्त्व अधोरेखित केले.”
तर क्रेमलिनने सांगितले की, “मास्कोला कुठल्याही पूर्वअटींशिवाय थेट चर्चा हवी आहे.”
‘युक्रेनला नाझीमुक्त करणे’
लावरोव यांनी ब्राझीलच्या ‘ओ ग्लोबो’ वृत्तपत्राला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले की, “युक्रेनचे नाटो सदस्यत्व नाकारण्यासोबतच, युद्धविरामाच्या करारात ‘युक्रेनचे डि-नाझिफिकेशन व डिमिलिटरायझेशन’ करणे आणि 2022 पासून रशियाने अंशतः ताब्यात घेतलेल्या चार युक्रेनी प्रांतांना आंतरराष्ट्रीय मान्यता देणे अपेक्षित आहे.”
क्रेमलिन प्रवक्ते दिमित्री पेस्कोव यांनी सांगितले की, “थेट चर्चा सुरू करण्याचा संकेत युक्रेनकडून यायला हवा, कारण सध्या झेलेन्स्की यांच्या 2022 मधील आदेशामुळे पुतिन यांच्यासोबत चर्चा करण्यास कायदेशीर बंदी आहे.”
ही बंदी त्या घोषणेनंतर लादण्यात आली होती, ज्यात रशियाने चार युक्रेनी प्रांत आपले असल्याचे जाहीर केले आणि जगातील बहुतांश देशांनी याला बेकायदेशीर ठरवले होते.
एकमेकांवर दोषारोप
युक्रेनचा आरोप आहे की, रशिया केवळ वेळकाढूपणा करत आहे आणि अधिक भूभाग बळकावण्याच्या प्रयत्नात आहे. त्यांनी आंतरराष्ट्रीय समुदायाने रशियावर अधिक दबाव आणण्याचे आवाहन केले आहे.
तर रशियाचा आरोप आहे की, युक्रेन कोणताही तडजोड स्वीकारायला तयार नाही आणि केवळ स्वतःच्या अटींवर युद्धविराम हवा आहे.
रविवारी ट्रम्प यांनी, रशियाला युक्रेनवरील हल्ले थांबवण्याचे आवाहन केले आणि झेलेन्स्की क्रिमिया सोडायला तयार असल्याचे संकेत दिले.
युक्रेनचे संविधान अशा प्रकारच्या भूमी हस्तांतरणास मनाई करत असल्याचे, झेलेन्स्की यांनी याआधी स्पष्ट केले होते. रविवारी ट्रम्प यांच्या क्रिमियाविषयीच्या वक्तव्यावर कीवने कोणतीही प्रतिक्रिया दिली नाही.
टीम स्ट्रॅटन्यूज
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
