युद्ध संपवण्यासाठी रशियन आणि युक्रेनियन दोघांनाही एकत्र येण्याची आणखी एक संधी उपलब्ध होत असल्याचे दिसते. राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन यांनी युद्धाला सुरुवात झाल्यापासून प्रथमच युक्रेनबरोबर द्विपक्षीय चर्चेचा प्रस्ताव मांडला असून कीव नागरी लक्ष्यांवर होणारे हल्ले थांबवण्यासाठी आपणही चर्चा करण्यास उत्सुक असल्याचे युक्रेनियन राष्ट्राध्यक्ष व्होलोदिमीर झेलेन्स्की यांनी सांगितले आहे.
झेलेन्स्की यांनी पुतीन यांच्या प्रस्तावाला थेट प्रतिसाद दिला नसला तरी, त्यांनी त्यांच्या रात्रीच्या व्हिडिओ भाषणात जोर देऊन सांगितले की नागरिकांवर होणारे हल्ले थांबवणाऱ्या युद्धविरामाबाबत युक्रेन कोणत्याही चर्चेसाठी तयार आहे.
दोन्ही नेत्यांवर अमेरिकेचा दबाव आहे, कारण चर्चेत काहीच प्रगती झाली नाही शांतता प्रयत्नांमधून आपण अंग काढून घेऊ असा इशारा ट्रम्प यांनी दिला आहे.
रशिया आणि युक्रेनने म्हटले आहे की मागील आठवड्याच्या शेवटी मॉस्कोने जाहीर केलेल्या 30 तासांच्या इस्टर युद्धविरामानंतर आता ते पुढील युद्धबंदीसाठी तयार आहेत. दोन्ही बाजूंनी एकमेकांवर युद्धबंदीचे उल्लंघन केल्याचा आरोप केला.
बुधवारी लंडनमध्ये अमेरिका आणि युरोपियन देशांशी होणाऱ्या चर्चेत युक्रेनही सहभागी होणार असल्याचे झेलेन्स्की यांनी सांगितले. गेल्या आठवड्यात पॅरिसमध्ये झालेल्या बैठकीनंतर ही चर्चा झाली, ज्यात अमेरिका आणि युरोपीय देशांनी तीन वर्षांहून अधिक काळ चाललेले युद्ध संपवण्याच्या मार्गांवर चर्चा केली.
पुतीन यांनी रशियन राज्य दूरचित्रवाणीच्या पत्रकाराशी बोलताना सांगितले की, ईस्टरच्या युद्धविरामानंतर लढाई पुन्हा सुरू झाली आहे, ज्याची त्यांनी शनिवारी एकतर्फी घोषणा केली होती. याशिवाय मॉस्को कोणत्याही शांतता उपक्रमांसाठी तयार आहे आणि कीवकडूनही अशीच अपेक्षा आहे, असे ते म्हणाले.
“आम्ही नेहमीच याबद्दल बोलत आलो आहोत, की कोणत्याही शांतता उपक्रमांबद्दल आमचा दृष्टीकोन सकारात्मक आहे. आम्हाला आशा आहे की कीव राजवटीच्या प्रतिनिधींनाही असेच वाटेल,” असे पुतीन यांनी सरकारी दूरचित्रवाणी वार्ताहर पावेल झरुबिन यांना सांगितले.
इंटरफॅक्स वृत्तसंस्थेने नंतर क्रेमलिनचे प्रवक्ते दिमित्री पेस्कोव्ह यांनी पत्रकारांशी बोलताना केलेले वक्तव्य प्रसिद्ध केले: “जेव्हा राष्ट्राध्यक्षांनी सांगितले की नागरी लक्ष्यांवर द्विपक्षीय पातळीवर हल्ला न करण्याच्या मुद्द्यावर चर्चा करणे शक्य आहे, तेव्हा राष्ट्राध्यक्षांच्या मनात युक्रेनच्या बाजूने वाटाघाटी आणि चर्चा करण्याचा विचार होता.
रशियाच्या फेब्रुवारी 2022 मधील आक्रमणानंतरच्या सुरुवातीच्या आठवड्यांनंतर दोन्ही बाजूंमध्ये थेट चर्चा झालेली नाही.
झेलेन्स्की यांनी त्यांच्या रात्रीच्या व्हिडिओ भाषणात सांगितले की, युक्रेन नागरी लक्ष्यांवर होणारे हल्ले थांबवण्याच्या त्यांच्या प्रस्तावावर ठाम आहे आणि ते साध्य करण्यासाठी कोणत्याही प्रकारच्या चर्चेसाठी तयार आहे. यापूर्वी, अमेरिका आणि युक्रेनने याला 30 दिवसांची युद्धबंदी म्हणून नाव दिले होते.
“किमान नागरी लक्ष्यांवर हल्ला न करण्याच्या आपल्या प्रस्तावावर युक्रेन ठाम आहे. आणि आम्हाला मॉस्कोकडून स्पष्ट प्रतिसादाची अपेक्षा आहे,” असे ते म्हणाले. “हे कसे साध्य करावे याबद्दल कोणत्याही चर्चेसाठी आम्ही तयार आहोत.”
ते म्हणाले की लंडनच्या चर्चेचे “एक प्राथमिक कार्य आहेः बिनशर्त युद्धबंदीसाठी दबाव आणणे. हा सुरुवातीचा मुद्दा असायला हवा.”
झेलेन्स्की यांनी यापूर्वी सोमवारी सांगितले होते की, बिनशर्त युद्धविरामानंतर खरी आणि कायमस्वरूपी शांतता प्रस्थापित होईल.
वॉशिंग्टनने म्हटले आहे की ते सप्ताहाच्या शेवटी घोषित झालेल्या युद्धविरामाच्या विस्ताराचे आपण स्वागतच करू. झेलेन्स्की म्हणाले की, इस्टरच्या युद्धबंदीदरम्यान रशियाने सातत्याने केलेले हल्ले हे युद्ध लांबवण्याचा मॉस्कोचा हेतू असल्याचे दर्शवतात.
झेलेन्स्की असेही म्हणाले की युक्रेनच्या सैन्याला रशियन सैन्याच्या कृतींना प्रत्त्युत्तर देण्याच्या सूचना केलेल्या होत्या.
“युक्रेनच्या कृतींचे स्वरूप सममितीय राहीलः युद्धविरामाचा सामना युद्धविरामाने केला जाईल आणि रशियन हल्ल्यांचा सामना आपल्या स्वतःच्या संरक्षणाने केला जाईल. कृती नेहमीच शब्दांपेक्षा मोठ्याने बोलतात,” असे ते एक्सवर म्हणाले.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि परराष्ट्रमंत्री मार्को रुबिओ या दोघांनीही शुक्रवारी सांगितले की वॉशिंग्टन काही दिवसांत प्रगती झाली नाही तर शांतता चर्चा सोडून देऊ शकते. या आठवड्यात दोन्ही बाजूंमध्ये करार होईल अशी आशा आहे, असे म्हणत ट्रम्प यांनी रविवारी अधिक आशावादी टिप्पणी केली.
रशियाच्या मागण्यांमध्ये, ताब्यात घेतल्याचा दावा केलेला सर्व भूभाग युक्रेनने सोडणे आणि कायमस्वरूपी तटस्थता स्वीकारणे यांचा समावेश आहे. युक्रेनचे म्हणणे आहे की जर मॉस्कोने पुन्हा हल्ला केला तर ते शरणागती पत्करण्यासारखे ठरेल आणि त्यामुळे आपण असुरक्षित असू.
“राष्ट्राध्यक्ष पुतीन आणि रशियाची बाजू शांततापूर्ण तोडगा काढण्यासाठी तयार आहे. आम्ही अमेरिकन बाजूने काम करत आहोत आणि अर्थातच, आम्हाला आशा आहे की हे काम परिणामी ठरेल,” असे पेस्कोव्ह यांनी पत्रकारांना सांगितले.
जेव्हा ट्रम्प सत्तेवर आले, तेव्हा ट्रम्प यांनी केलेल्या दाव्यांमुळे खूप मोठ्या अपेक्षा होत्या की ते लवकरच दोन्ही सैन्यांमध्ये युद्धविराम करू शकतील. मात्र, त्या आशा धुळीस मिळाल्या आहेत.
टीम भारतशक्ती
(रॉयटर्सच्या इनपुट्ससह)
